1/Cuộc đời thú vị là được đi nhiều, học hỏi không ngừng. Nhưng đi nhiều ngày đàng cũng không thể thành người sống đầy, sống kỹ nếu tư duy trí tuệ không biết đổi mới, chuyển biến và liên tục khởi hành. Đi, bằng suy nghĩ, đáng giá hơn là chỉ dịch chuyển vật lý trên thực địa.
Đại sứ Nghị thông tuệ trong giao tiếp, chủ động, tự tin và rất tận tụy khi làm việc. Dấu vết tư duy hằn trên trán, đuôi mắt khiến ông già hơn tuổi thật. Ông không sở hữu ngoại hình “hào nhoáng” bởi gương mặt thuần phác, da bánh mật, tầm thước 1m67. Hỏi chuyện hạ nghị sĩ, nhà báo Brazil - Pedro da Oliveira trưa 31/12/2023 theo giờ Brazil, tôi đã được nghe đại sứ Nghị nói tiếng Anh rất hay, khi dịch giúp tôi cuộc trao đổi.
“Phong cách, phương châm ngoại giao của ông là gì, có phải ngoại giao cây tre như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ ra, trường phái “gốc chắc, thân vững, cành uyển chuyển?” - đại sứ cho biết: “Đấy là kim chỉ nam cho ngành ngoại giao của ta, vì lợi ích dân tộc, muốn làm bạn với tất cả các nước. Cá nhân tôi luôn chú trọng lý trí, bản lĩnh, tri thức; khi trao đổi là dùng sự chân thành, từ trái tim”.
Sống chân thành, khiêm tốn, hay nghĩ cho người khác và đề cao tính sáng tạo, đột phá nên ĐS Bùi Văn Nghị nhận được sự hợp tác, phối hợp nhiệt tình của bạn vong niên, ông Pedro da Oliveira như hạt nhân gắn kết xung kích đầy hữu hiệu. Quan hệ bang giao của hai quốc gia không chỉ hợp tác thương mại, còn là cộng hưởng, tác động các lĩnh vực xã hội, văn hóa. Tại các cuộc trao đổi bàn bạc công việc, hai người bạn khác chủng tộc chung tình yêu Tổ quốc, lại thêm kỷ niệm cùng thưởng thức ẩm thực hai quốc gia. Pedro thích ăn đồ Việt Nam. Ông dùng đũa thành thạo và coi việc được ăn món ngon Việt Nam như chuyến du ngoạn đẹp trở lại đất nước ông yêu mến và góp phần làm sâu sắc tình hữu nghị.
2/Đại sứ không giấu giếm là mình... nghiện trà, ngày nào cũng uống ít nhất năm ấm. Ông không sợ mất ngủ vì cường độ, khối lượng công việc cao, áp lực lớn hơn ở Việt Nam nhiều lần nên chỉ chợp mắt trưa 15 phút và đêm không ngủ quá bốn tiếng. Giữa nhịp liên tục tiếp khách họp, đọc duyệt ký, nhận điện, soạn thảo, hai tháng qua tại thủ đô Brasilia, đại sứ Bùi Văn Nghị chỉ uống trà, không cho mình nghỉ lâu, không đi chơi cuối tuần. Uống trà để thư giãn nhanh và cũng là chuyến khứ hồi cấp tốc mà ông cho mình về quê Việt ngày đêm hằng nhớ. Brazil sau Việt Nam 10 tiếng, tuần hoàn “đuổi nhau” nam bán cầu bình minh thì Việt Nam hoàng hôn. Quen dùng trà Thái Nguyên truyền thống, song gần đây đại sứ ưa trà sen. Cũng không có điều kiện cầu kỳ để có trà ướp sen tươi Tây hồ, đại sứ pha trà túi lọc hai túi/lần. Tôi bất ngờ khi đọc loạt tác phẩm thơ ông viết cuối năm 2023. Thơ Bùi Văn Nghị chân thành, giàu hình ảnh, đẫm sâu tình tự dân tộc. Thì ra ông uống trà sen là để “khứ hồi” về Hán Quảng xã nhà, làng Quảng Lãm, có đầm sen bên sông Đuống. Còn một đầm sen ở cuối đồng sâu. Đầm sen ven đê sông Đuống không trồng sen nữa mà thả cá.
Ông đã đi vòng quanh ngoại ô Brasilia để... tìm cánh đồng có cua. Một lãng mạn thao thức về thơ ấu. Nhưng toàn đồng cỏ bỏ không. Ông đứng một mình ở cánh đồng, hướng lên bắc bán cầu, nhớ về những cánh đồng quê mẹ: Đỗi Phan, Đỗi Đang, Đỗi Đó, Đống Thày, Am Giang, Cửa Lày, Ao Ra, Đường Và, Đống Tháp và đọc bài đồng dao: “Đỗi Đanh, Đỗi Đó/Bờ Mọ, Đống Thày/Cửa Lầy, Ao Ra/Đường Và, Đống Tháp/Đỗi Đanh, Đỗi Phan/Đỗi Ngang Mới, Đỗi Ve/Am Giang, Ao Gia/Bà Ong, Cát Già”.
Khi đại sứ đọc, tôi thấy đôi mắt nâu của ông sáng lên rồi ậng nước. Sáng lên, bởi hồi quang thời mơ mộng trong trẻo nhất. Quê nhà Quế Võ, Bắc Ninh cất giữ quãng đời đẹp đẽ của ông, để khi xa Việt Nam, ông càng ý thức sâu thẳm: Đất nước chính là từ ngôi làng mình; tình yêu bắt đầu từ đấy.
3/Trong phạm vi đại sứ quán, ông tạo nhịp điệu, truyền hăng say cho nhân viên, cán bộ. Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil kiêm nhiệm thêm bốn nước là quản lý công việc hợp tác trên địa bàn rộng nhất so hơn 90 đại sứ quán khác trong khi chỉ có bảy biên chế tại chỗ.
Năm mới Giáp Thìn đến gần, vị đại sứ có hai bằng ThS (Luật Quyền con người và Quản trị kinh doanh) có quan điểm thú vị biểu thị lòng yêu cuộc sống, yêu nước. Đó là: Một năm chỉ có một Giao thừa thiêng liêng, nhất thiết phải dẹp bỏ; thanh lý cũ ỳ; chuẩn bị đem sang năm mới con người mới, tinh thần mới, khát vọng mới. Khát vọng ấy, khởi nuôi từ xuân 2023, khi đại sứ nhận quyết định bổ nhiệm. Khát vọng ấy, là tận hiến tối đa từng ngày làm việc phải có say mê, sáng tạo nhưng đầy nghiêm khắc. Khát vọng ấy, là văn hóa dấn thân không tính kể cho mình. Khát vọng ái quốc chính từ thời gian biểu mỗi ngày đại sứ không cho mình đặt lưng nằm trước 0 giờ. Mỗi đêm, ông đều làm việc để đón giao thừa và vạch đầu việc hôm sau, chỉ đi ngủ khi đã sang ngày mới hai tiếng. Khát vọng ái quốc của đại sứ Bùi Văn Nghị là đóng góp cho sự phát triển văn hóa, kinh tế Việt Nam, thương hiệu Việt Nam ở Nam Mỹ.
