Nhóm vấn đề thứ hai, xung quanh việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình. Đây là vấn đề rất quan trọng, hệ trọng nhưng cũng cực kỳ khó, mà lại là khâu mở đầu mấu chốt, cho nên phải tính toán kỹ. Ở đây có mấy khía cạnh, tôi muốn nói rõ thêm:

Một là, về nội dung kiểm điểm, tự phê bình và phê bình có liên quan đến phạm vi và thời gian. Có đồng chí hỏi: chúng ta vừa mới kiểm điểm cuối năm, bây giờ làm, cuối năm lại làm, thế thì có trùng lắp nhau không? Nội dung kiểm điểm là gì?

Chỗ này, đề nghị các đồng chí phải nắm rất chắc Nghị quyết, Chỉ thị, dự thảo Kế hoạch, tất cả đều đã nói rất rõ: Lần này chúng ta làm không giống và không trùng với kiểm điểm công tác cuối năm. Kiểm điểm cuối năm là kiểm điểm công việc hằng năm, hoàn thành nhiệm vụ hay không hoàn thành nhiệm vụ? Nguyên nhân khách quan, chủ quan ở đâu? Có gì cần phải rút kinh nghiệm, điều chỉnh trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo? Đó là công việc thường xuyên năm nào cũng phải làm.

Nhưng lần này là một đợt sinh hoạt tự phê bình và phê bình. Tập trung vào ba nội dung: Một, về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, gắn với việc thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm; trách nhiệm của cấp ủy tổ chức đảng và từng đảng viên, của người đứng đầu về tình trạng cán bộ, đảng viên suy thoái. Hai, những hạn chế, yếu kém trong công tác cán bộ; tình trạng một số trường hợp bố trí cán bộ không đúng, ảnh hưởng đến uy tín cơ quan lãnh đạo, quản lý, sự phát triển  của ngành, địa phương, nhất là trong quy hoạch cán bộ, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, bổ nhiệm, đề bạt, luân chuyển cán bộ. Ba, việc thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, quyền hạn trách nhiệm cá nhân. Trong ba nội dung này thì nội dung thứ nhất là xuyên suốt, trọng tâm, cấp bách.

Có đồng chí hỏi về mốc thời gian kiểm điểm thì tính từ nhiệm kỳ nào, từ năm nào? Với những nội dung nêu trên thì không có sự đứt đoạn về thời gian; không có nhiệm kỳ cho phẩm chất đạo đức, lối sống, tư duy, tư tưởng,... Như tên của Nghị quyết đã nói  rõ: "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", có nghĩa là cho đến thời điểm hiện nay, về ba nội dung trên tập thể, đơn vị và cá nhân anh đang thế nào, có ưu khuyết gì? Thực trạng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, gắn với thực hiện 19 điều đảng viên không được làm ra sao?

Hôm qua, chúng ta đã công bố công khai Quy định về những điều đảng viên không được làm để toàn Đảng, toàn dân biết và giám sát. Bây giờ kiểm điểm cứ bám vào 19 điều ấy mà trả lời. Anh có viết bài tán phát, nói trái đường lối, nghị quyết không? Có làm trái quy định trong việc quản lý nhà, đất, tài sản, vốn, tài chính của Đảng, của Nhà nước không? Có đưa, nhận, môi giới hối lộ không? Có can thiệp, tác động đến tổ chức, cá nhân để bản thân hoặc người thân được bổ nhiệm, đề bạt không? Có lợi dụng chức quyền để cho người thân, gia đình, vợ con vụ lợi, thế  này, thế khác không? Có dùng công quỹ để mang biếu xén không? Tổ chức cưới xin cho con thế nào,… Hôm trước, Bộ Chính trị nói là cứ lấy cái đó ra mà kiểm điểm.

Có đồng chí hỏi sự suy thoái về tư tưởng chính trị là gì? Về đạo đức, lối sống là gì? Sắp tới còn phải cụ thể hóa thêm, nhưng trong Nghị quyết đã nói rất rõ:

Sự suy thoái tư tưởng chính trị thể hiện ở chỗ: phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, dao động, thiếu niềm tin, sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo nhận thức sai trái, quan điểm lệch lạc, không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao, không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng.

Sự suy thoái tư tưởng chính trị thể hiện ở chỗ: phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, dao động, thiếu niềm tin, sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo nhận thức sai trái, quan điểm lệch lạc, không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao, không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng.

Cứ từng điểm mà rà lại xem mình thế nào? Có thật lòng vì chủ nghĩa xã hội và kiên định đường lối, lý tưởng của Đảng không? Cương lĩnh đã nói, Nghị quyết đã nói, có nói khác ra bên ngoài không, nhất là đưa lên các phương tiện thông tin truyền thông, trả lời phỏng vấn, kiểm điểm xem có không? Lĩnh vực tư tưởng chính trị nó trừu tượng lắm, không đo đếm được. Trong chiến tranh, ra trận sống chết biết ngay, còn bây giờ thì rất khó, có khi yêu bảo là ghét, ghét bảo là yêu.

Hôm họp với Ban Tuyên giáo Trung ương, tôi đã nói: nhiều khi trong đầu nghĩ thế nhưng lại không nói thế; nói thế mà lại không làm thế. Phải thật sự nghiêm túc chỗ này, vì đây là vấn đề cốt tử. Vì sao Liên Xô sụp đổ? Vì anh phản bội lại lý tưởng, anh cơ hội, hữu khuynh, tê liệt sức chiến đấu, không phản ứng trước những hiện tượng nói bậy, nói sai; đảng viên nói trái đường lối, Cương lĩnh, không khép mình vào tổ chức kỷ luật, thế thì làm sao Đảng có sức mạnh được?

Vừa rồi tôi có dịp nghe ý kiến một số đồng chí lão thành, các đồng chí đó đều lo tình trạng phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí chiến đấu. Ngày xưa các cụ rất nhiệt tình, kiên định cách mạng, chả ngại gì, nhịn đói đi hoạt động cách mạng, tù tội chả sợ, sống chết vì Đảng, bây giờ thì khó được như vậy.

Chẳng chịu học hành, nghiên cứu gì, về là chỉ thấy đi giao lưu, chè chén, vui vẻ, thế thì gay quá. Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng. Nhưng tư tưởng, ý nghĩ ở trong đầu, đo đếm thế nào? Người ta nghĩ khác nói khác, nói một đằng, làm một nẻo, đi nước ngoài quan hệ thế nào, ai kiểm tra, kiểm soát. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ có đúng không, hay tự đặt mình lên trên tập thể, ra ngoài tổ chức; phân công công tác có nhận không, hay chạy hết chỗ này chỗ khác, "cho em" chỗ nọ, chỗ kia.

Như hôm nọ tôi nói, nội bộ họp xong, ra ngoài biết hết, nhất là trong công tác cán bộ. Thân quen thì nói: tớ ủng hộ cậu đấy, nhưng tại vì ông A, ông B cho nên cậu không được... Thế là sai nguyên tắc, gây rối nội bộ, lấy lòng một người nhưng phá cả tổ chức, bây giờ có chấn chỉnh không? Từng đồng chí kiểm điểm xem mình có chuyện này không, sinh hoạt đảng có đều không, có thật coi trọng công tác xây dựng Đảng không, hay chỉ nặng chuyên môn, họp Đảng là rất ngại? Cứ bào mòn dần, mòn dần từng bước như thế rồi sẽ dẫn tới đâu? Nói "thoái hóa" là như thế, "tự chuyển hóa" là như thế. Cho nên phải kiểm điểm hết sức sâu sắc vấn đề này, tập trung vào cái này, lấy ý kiến các đồng chí khác cũng nêu câu hỏi để người ta trả lời vào những vấn đề này, không nói chung chung.

Sự suy thoái về đạo đức, lối sống thể hiện ở chỗ nào? Tôi chỉ nói qua qua, nếu nói kỹ thì dài lắm, nhiều lắm. Trong Nghị quyết đã nói rõ, sự suy thoái về đạo đức, lối sống thể hiện ở chỗ: sống ích kỷ, cá nhân thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, tham nhũng, lãng  phí, bè phái cục bộ, mất đoàn kết; phong cách thì quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của dân; lối sống thì xa hoa, hưởng  lạc,...  Kể cả trong cán bộ lãnh đạo, quản lý, kể cả người đương chức và nghỉ hưu.

Trong nghị quyết nói thế, bản thân mình có không? Rất nhiều lần đi cơ sở, tôi vẫn nói với anh em cán bộ xã: ra thăm đồng gì mà dân thì lội bùn cày cấy ở dưới ruộng, cán bộ đứng trên bờ mặc com-lê đi giày, có người che ô, chướng quá, Bác Hồ làm thế à? Thế mà cứ hô khẩu hiệu là học tập, làm theo tấm gương đạo đức Bác Hồ!

Xuống với dân, làm việc với cơ sở mà cứ phải có khẩu hiệu: "Nhiệt liệt chào mừng đồng chí về thăm làm việc". Việc nhỏ này thôi mà cũng có lắm lý sự; nhưng quan trọng là phải biết nghe dân. Dân người ta nói không phải chuyện tốn kém, mà là tác phong, phong cách. Cái đó có phải là quan cách không? Học Bác Hồ thì học luôn đi, chứ chờ cơ chế gì, tốn tiền, tốn của gì?

Bây giờ các đồng chí có biết ca dao hò vè người ta nói gì không? Chắc là biết, nghe nhiều hơn tôi: "Họp thì có người ghi, đi thì có người chở, ở thì có người chăm, nằm thì có người bóp,...". Nói với nhau rồi cười cho vui, nhưng nghe nó đau xót lắm, đụng đến một cái gì rất thiêng liêng. Đó là phẩm chất đạo đức chứ còn gì nữa. Lối sống thì đi đâu, ăn chơi thế nào, đến khách sạn nào, có ai, em út, đệ tử ruột, đệ tử gì giúp đỡ? Có cờ bạc, rượu chè bê tha không? Tại sao người ta kêu, người ta mất niềm tin?...

Kiểm điểm là kiểm điểm những vấn đề như thế, đi thẳng vào. Và tôi cũng đề nghị là các bản hướng dẫn nên nêu câu hỏi, cứ thế mà trả lời, những vấn đề cụ thể như thế có hay không? Tại ai, tại cái gì? Tại cơ chế à? Tại khách quan à? Hay tại mình không chịu tu dưỡng, rèn luyện?

Vấn đề đánh giá, bố trí cán bộ, Nghị quyết chỉ ra là một số trường hợp chưa thật công tâm, khách quan, không vì yêu cầu công việc, bố trí không đúng sở trường, năng lực, ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, lãnh đạo. Có không? Tại sao người ta nói chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy chỗ, chạy bằng cấp, chạy thi đua, chạy dự án... Hỏi chạy ai? Ai chạy? Bây giờ, thưa các đồng chí nghe rất là đau, rất nặng nề: "Đi" lại "chạy", cấp dưới "chạy" lên cấp nữa. Đã thành câu vè nhiều năm nay: "đi nặng thì về nặng, đi nhẹ thì về nhẹ, đi không thì về không". Nó là thế nào?  Trong  công  tác cán bộ thì "Thứ nhất là quan hệ, thứ nhì là tiền tệ, thứ ba là hậu duệ, thứ tư mới đến trí tuệ". Nó là cái gì?

Về vai trò của người đứng đầu trong mối quan hệ với tập thể, với tổ chức, với cấp ủy, trong Nghị quyết, trong phát biểu đã phân tích nhiều rồi. Không xác định rõ được trách nhiệm, mối quan hệ giữa tập thể và cá nhân, cứ nhập nhằng, sai thì đổ cho tập thể, thành tích thì nhận của mình. Độc đoán, chuyên quyền. Có người làm sầy vẩy ốc ra, nhưng có va vấp một cái là bắt đầu thành kiến. Tất cả những cái đó chúng ta có sửa không? Các đồng chí hỏi nội dung kiểm điểm lần này là những gì thì tôi xin nói rõ: lần này là kiểm điểm những cái đó đấy ạ.

Với những nội dung nêu trên, chúng ta thấy rõ ràng lần này kiểm điểm không giống như kiểm điểm công tác cuối năm. Mốc thời gian là cho đến bây giờ, ở thời điểm hiện nay, không có nhiệm kỳ nào cả; tuy nhiên cái gì có liên quan tới công tác thì liên hệ, liên hệ sự tác động trong tập thể ấy, cá nhân anh thế nào, anh có chịu trách nhiệm gì không, hay là vô can.

Hai là, về đối tượng phải kiểm điểm, nơi kiểm điểm, có đồng chí hỏi, đảng viên chúng tôi kiểm điểm cuối năm rồi, bây giờ có phải kiểm điểm nữa không? Chỉ tập trung vào cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là ở cấp trên thôi chứ? Thế là chưa đọc kỹ Nghị quyết, chưa đọc kỹ Chỉ thị rồi! Trong Chỉ thị nói rằng, tất cả các cấp ủy, tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng, từ Trung ương đến cơ sở, đều phải tiến hành kiểm điểm. Bệnh tật này đâu phải chỉ có ở cán bộ lãnh đạo, quản lý; đâu phải đảng viên không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, đảng viên ở cơ sở thì chỉ đứng ngoài mà quan sát, mà "phán", chờ xem "các ông" làm thế nào, coi như mình vô can. Tất cả đều phải kiểm điểm trên cương vị của mình, về những vấn đề nêu trên.

Tại sao chỉ nghĩ đến cán bộ lãnh đạo và quản lý, hiểu như thế là lệch, chỉ có cấp trên làm thôi lại càng lệch; ở dưới cơ sở cũng có lắm chuyện lắm chứ, dân người ta kêu ca thế nào? Đương nhiên, nói về cách làm thì làm từ trên xuống dưới, làm để nêu gương, cán bộ cấp trên phải nêu gương, chứ không phải chỉ làm ở bên trên. Đối tượng là như thế.

Tất cả các cấp ủy, tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng, từ Trung ương đến cơ sở, đều phải tiến hành kiểm điểm.

Về nơi kiểm điểm, có đồng chí hỏi là kiểm điểm ở đâu? Vấn đề này trong Chỉ thị của Bộ Chính trị cũng đã nói rõ, các đồng chí cấp ủy viên thì kiểm điểm ở chi bộ, ban thường vụ, nơi không có Ban thường vụ thì kiểm điểm ở cấp ủy hoặc ban cán sự đảng, đảng đoàn, tập thể lãnh đạo cơ quan; nơi không có ban cán sự đảng, đảng đoàn thì làm ở tập thể lãnh đạo cơ quan; còn các đảng viên khác thì kiểm điểm tại chi bộ đang sinh hoạt.

Ba là, về cách làm, các đồng chí có hỏi: Trên dưới? Ai làm trước, ai làm sau? Có làm thí điểm không? Cách lấy ý kiến? Cách gợi ý? Phạm vi, đối tượng, cách làm thế nào? Trong cuộc họp kiểm điểm thì thứ tự trước, sau ra sao? Mức độ thời gian dành bao nhiêu? Cách thông báo kết quả kiểm điểm thế nào? Công khai đến đâu? Thông báo đến nơi nào? Hình thức thông báo như thế nào?,... Rất nhiều vấn đề. Hiện nay mới phác phác ra như thế để các đồng chí góp ý kiến thêm.

Nhưng trong Chỉ thị và Dự thảo Kế hoạch nói rồi; tôi cũng nói nhiều lần rồi. Tôi xin nhắc lại: Cách làm trước tiên là không chờ phải mở hội nghị, không chờ cơ chế, chính sách, từng đồng chí bây giờ xem lại mình luôn đi. Còn chờ gì nữa.

Nếu qua Hội nghị này, các đồng chí thống nhất rồi, mai kia các đồng chí quán triệt xuống bên dưới, tất cả đồng tình rồi, từng đồng chí tự kiểm điểm mình luôn. Trên những nội dung này, mình tự soi lại mình xem, đơn vị mình xem, gia đình mình xem, con cái mình xem, có gì cần điều chỉnh thì điều chỉnh ngay đi. Thế là tốt nhất. Kêu gọi lòng tự giác. Còn chờ đến khi đưa ra Hội nghị rồi phải xử lý kỷ luật, đấy là hạ sách. Chờ để pháp luật xử lý là hạ sách! Pháp luật là tối thượng nhưng nhân văn cũng rất quan trọng. Pháp trị nhưng phải có đức trị. Người Á Đông ta là thế!

Thời Bác Hồ thì có bao nhiêu luật, nhưng một tấm gương của Bác, một động tác, một việc làm của Bác thôi nó có sức mạnh lan tỏa biết bao nhiêu! Thiêng liêng biết bao nhiêu! Có chiều sâu xa biết bao nhiêu! Người ta vô cùng kính trọng. Xử lý theo luật pháp có khi còn "đẻ số" ra, mai kia còn thù oán nhau mãi. Nói pháp lý nhưng còn có đạo lý. Có cái pháp luật không cấm nhưng lương tâm, đạo đức không cho phép làm, đạo lý dân tộc không cho phép làm. Vậy cái nào thiêng liêng hơn? Cái nào sâu xa, bền vững hơn? Cái nào niềm tin vững chắc hơn?

Cho nên tôi cứ nói đi, nói lại, chẳng phải chờ gì cả, ngay bây giờ mỗi người chúng ta tự điều chỉnh mình đi. Có chạy chọt gì không; quà cáp, biếu xén với dụng ý gì? Có tư túi, lợi ích nhóm không? Có cục bộ không? Có trung thành với Đảng không? Có thật lòng trong sáng không? Chờ gì nữa! Nếu được như thế là tuyệt vời. Tự điều chỉnh mình là tuyệt vời, nó sẽ tạo ra niềm tin sâu sắc, bền vững.

Đương nhiên, ở đời không thể chỉ trông vào tự giác được. Nhiều người bảo: "Khó lắm, ông ơi. Các cụ ta đã nói rồi, "phải bắt tận tay, day tận trán" thì mới nhận. Quan hệ nam nữ cứ phải bắt được quả tang thì mới chịu nhận, nếu không thì khó lắm". Khó thì mới phải có tổ chức, có tập thể góp ý kiến, giúp đỡ. Góp ý kiến chân tình rồi mà vẫn không nhận, không nghe thì phải xử lý, phải thi hành kỷ luật.

Nếu vi phạm pháp luật Nhà nước thì phải xử lý theo pháp luật, cần thì đưa ra Tòa. Rồi còn nhân dân giám sát, Mặt trận giám sát, báo chí giám sát, công luận lên án, hằng năm tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm,... Lần này chúng ta dùng biện pháp tổng hợp, nhiều hình thức hỗ trợ nhau, thế cơ mà. Anh không tự giác cũng không được, có phải không?

Còn làm trên trước hay dưới trước? Có làm đồng loạt không, có làm thí điểm không? Trong Chỉ thị, Kế hoạch cũng nói rồi: Cấp trên làm trước, cấp dưới làm sau; tập thể làm trước, cá nhân làm sau. Cá nhân người đứng đầu làm trước, lần lượt cứ như thế. Làm xong, xem đã đạt yêu cầu chưa, nếu chưa được thì làm lại, rồi thông báo kết quả. Đương nhiên, rồi đây còn phải có kế hoạch rất cụ thể, chi tiết. Làm từng bước như thế, nhưng không có nghĩa là làm cắt khúc, xong đoạn này mới đến đoạn kia. Mỗi địa phương về, mình vận dụng, có sự hướng dẫn, hỗ trợ của Trung ương; không nhất thiết làm đồng loạt.

Bốn là, về cách lấy ý kiến, gợi ý như thế nào? Phạm vi đối tượng là những ai? Góp ý bằng giấy hay góp tại hội nghị? Có gửi văn bản xuống trước không? Lấy ý kiến thì độ chính xác đến đâu? Công khai đến đâu? Các đồng chí lo cái này rất là đúng. Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng đã bàn rất cẩn thận.

Ở trong Chỉ thị của Bộ Chính  trị  đã  nói  rất  rõ: Trước khi mở hội nghị kiểm điểm phải chuẩn bị thật kỹ, phải tổ chức lấy ý kiến góp ý của cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội cùng cấp và các đồng chí nguyên là ủy viên cùng cấp. Nhiều đồng chí góp ý là nên lấy ý kiến cả ngành ngang (không chỉ lấy ngành dọc) để bảo đảm tính khách quan hơn.

Có đồng chí đề xuất nên có một công văn thống nhất nêu yêu cầu, tiêu chí, cách làm, rồi gửi phiếu, ai muốn góp ý cho ai thì góp, ai muốn góp cho tổ chức nào thì góp, không nhất thiết là trong ngành, trong đoàn thể của mình, rồi gửi về địa chỉ ấy, như thế được không?

Xin phép các đồng chí, việc này để cho Bộ Chính trị bàn kỹ thêm rồi chỉ đạo Ban Tổ chức Trung ương có hướng dẫn cụ thể. Riêng về cách lấy phiếu tín nhiệm, có đồng chí băn khoăn nếu không cẩn thận sẽ không phản ánh đúng, sẽ thiên lệch. Cho nên, phải thống nhất với nhau có tiêu chí đánh giá và trong lòng phải thật công tâm, trong sáng, chứ trước khi chuẩn bị lấy phiếu tín nhiệm lại đi vận động, tác động hoặc gọi điện "ủng hộ tớ nhé, bỏ phiếu cho tớ nhé" thì làm sai lệch. Và phải giám sát, nếu có ai làm việc đó thì phải có thái độ.

Đây là dịp để chúng ta hiểu cán bộ, là căn cứ để xem xét sắp tới có đưa vào quy hoạch cán bộ không. Mặt khác, cũng phải đề phòng trường hợp người sắp được lấy phiếu tín nhiệm "co lại", giữ mình, chả dám làm gì, sợ làm thì có đụng chạm, lại bị mất phiếu.

Năm là, sau đợt kiểm điểm này thì thế nào? Thưa các đồng chí, trong Chỉ thị của Bộ Chính trị nói, sau khi kiểm điểm, các cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị phải báo cáo kết quả với cấp trên và thông báo việc tiếp thu ý kiến góp ý với cấp dưới và các cơ quan lấy ý kiến góp ý. Nơi nào cá nhân nào làm không đạt yêu cầu phải kiểm điểm lại. Kiên quyết xử lý kỷ luật những cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên không tự giác, không tự nhận và không khắc phục những hạn chế, khuyết điểm đã nêu ra.

Kiên quyết xử lý kỷ luật những cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên không tự giác, không tự nhận và không khắc phục những hạn chế, khuyết điểm đã nêu ra.

Sau đợt kiểm điểm này thì làm thành nền nếp hằng năm, cuối năm kết hợp với kiểm điểm về nhiệm vụ công tác, đồng thời lấy phiếu tín nhiệm. Định kỳ có hình thức thích hợp thông báo kết quả kiểm điểm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân biết; định kỳ tổ chức để nhân dân góp ý xây dựng Đảng thông qua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội các cấp.

Sáu là, kiểm điểm, tự phê bình và phê bình có xử lý kỷ luật không? làm thế nào để bảo vệ được người phê bình, chống trù dập? Như trên tôi đã nói, vi phạm kỷ luật đảng thì phải xử lý theo kỷ luật đảng; vi phạm pháp luật của Nhà nước thì phải xử  lý theo pháp luật của Nhà nước. Nhưng kiểm điểm, phê bình không phải chỉ cốt để kỷ luật được nhiều thì mới là thành tích. Tốt nhất là giúp cho đồng chí mình tự thấy "vết nhọ trên trán" để "chùi" nó đi, trị bệnh cứu người!

Còn làm thế nào để bảo vệ được người góp ý kiến, chống trù dập, cái này rất quan trọng. Các đồng chí ở bộ phận hướng dẫn nên có quy chế về vấn đề này, nêu rõ chỗ này. Tâm trạng chung bây giờ là biết đấy, nhưng nói làm gì cho dại. Đôi khi không phải là động cơ xấu đâu, mà là sợ bị trù dập. Người ta còn phải lo bát cơm, manh áo, quyền lợi chứ. Bây giờ đảng viên là người lao động với chủ doanh nghiệp hay nhân viên với thủ trưởng mà phê bình thì có khi "ông ấy" trù cho bằng chết, thì thôi im đi, tâm lý này rất nhiều. Phải có cơ chế khuyến khích và bảo vệ những người chống tham nhũng, những người tham gia phê bình.

Bảy là, chỉ đạo báo chí thế nào trong tự phê bình và phê bình?

Ban Tuyên giáo Trung ương phải có hướng dẫn chặt chẽ, cụ thể.

Đây là việc làm thường xuyên, bình thường, lâu dài, trong nội bộ Đảng. Đương nhiên là có cái phải công khai, nhưng không phải tất  cả đều đưa lên mặt báo. Có những cuộc họp chỉ trong nội bộ thôi; phê bình cốt là để giúp nhau tự thấy, để sửa mình; nói ra bên  ngoài để làm gì? Nếu ai đó nói ra ngoài thì phải có cơ chế xử lý. Còn công khai những nội dung nào thì phải có quy định cụ thể, không để các thế lực xấu lợi dụng. Chỉ đạo báo chí không có nghĩa là bóp nghẹt dân chủ, ngăn cản  báo chí như có người xuyên tạc. Chúng ta coi báo chí, công luận là một kênh quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết xây dựng, chỉnh đốn Đảng cơ mà.

Tôi gần 30 năm làm báo, tôi rất thông cảm với anh em báo chí. Nhưng mà phải có kỷ luật, kỷ cương; vì đây là mặt trận tư tưởng của Đảng, người làm báo là những chiến sĩ trên mặt trận này. Từng đảng viên là nhà báo dịp này cũng phải thực hiện kiểm điểm, tự phê bình và phê bình. Các đồng chí lãnh đạo cơ quan báo chí, trước hết là các đồng chí Trung ương, tổng biên tập có quán triệt tinh thần chỉ đạo của Trung ương không, có thực hiện đúng Quy định những điều đảng viên không được làm không?