Lòng tôi gửi về quê mình, nơi cũng có một dòng sông trong xanh giữa lòng đô thị. Dòng sông mang nặng phù sa cùng lớp lớp vỉa tầng văn hóa và huyền thoại của vùng đất được ví là “Thiên Ấn niêm hà” - ấn trời niêm xuống dòng sông. Sông Trà thơ mộng và ngọn núi Thiên Ấn kề bên, đã trở thành biểu tượng của quê tôi. Cái tên “miền Ấn Trà” là cách gọi thân thương khi mỗi người con xa quê nhắc về nơi chôn nhau cắt rốn. Chiếc “Ấn trời” kia đã niêm xuống sông Trà để giữ mãi tình đất, tình người trong mỗi người con xứ Quảng.
Xa quê nhớ đất, nhớ người. Tôi nhớ những chiều lộng gió bên dòng Trà giang. Những bờ lau trổ bông trắng xốp uốn lượn, dập dờn theo gió trông từ xa như những con sóng giỡn đùa ngoài biển khơi. Những buổi chiều tà, men theo con đường có tên “giác ngộ” leo lên ngọn núi Thiên Ấn ngắm hoàng hôn. Từ đây phóng tầm mắt ra xa, một dòng sông trong xanh uốn lượn vắt ngang giữa lòng phố, vừa như tấm lụa trắng bởi ánh nắng chiều rọi xuống lấp loáng, lại vừa như tấm thảm ngọc bích với những vân mây điểm xuyết bởi những đám hoa lau nở trên các cồn bãi lô nhô giữa sông. Xa xa là dãy núi Đá Vách. Có lẽ, người xưa khi ngắm hoàng hôn ở điểm này mà đã nảy ra cái tên đầy chất thơ “Thạch Bích tà dương” để đặt cho dãy núi Đá Vách ấy, và rồi nó đã trở thành một trong “thập nhị cảnh” của vùng đất quê tôi.
Miền Ấn Trà phải chăng được “thiên định” nên đã hình thành nên ba ngọn núi nằm trong lòng một vùng địa linh. Ba ngọn núi đều bắt đầu bằng chữ “Thiên”: Thiên Ấn, Thiên Bút và Thiên Mã. Từ trên cao nhìn xuống, ba ngọn núi tạo thành ba đỉnh của một tam giác, như thế chân kiềng bao bọc, chở che cho vùng đất thiêng, niêm giữ một vùng đất nhiều trầm tích văn hóa. Trên đỉnh núi Thiên Ấn có ngôi cổ tự nép mình dưới bóng cổ thụ hàng trăm năm tuổi, được chúa Nguyễn Phúc Chu ban biển ngạch vào năm 1716. Năm 1830, ngọn núi được khắc tên vào dinh tự, năm 1850, vua Tự Đức đưa núi vào hàng danh sơn của đất nước và ghi vào tự điển. Bên cạnh ngôi chùa cổ là một giếng nước cổ, tương truyền đáy giếng thông ra tận biển. Có nhiều truyền thuyết thú vị về sự hình thành nên quần thể di tích này. Đặc biệt trên ngọn núi này, bên hàng hoa đại cổ và hàng dương liễu già nua là nơi yên nghỉ nhà chí sĩ yêu nước, quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng.
Theo sông về hướng biển, ngọn núi Thiên Mã uy nghi nằm bên bờ Cửa Đại, nơi dòng sông Trà hòa mình về với biển. Đến Thiên Mã là về với chốn tâm linh, nơi có chùa Minh Đức, có tượng Phật Quan Âm cao 125 mét, quanh năm mờ ảo trong mây trời, bên bờ biển xanh dào dạt sóng vỗ ngàn năm. Và ngọn núi thiêng Thiên Bút, biểu tượng của văn phong, sĩ khí của con người Quảng Ngãi, nó được gọi với mỹ từ “Thiên Bút phê vân”. Khi hoàng hôn buông xuống, ngọn núi như ngọn bút vẽ lên mây trời tạo nên những ánh hào quang như lụa đỏ, xếp tầng lên nhau…
Qua những biến thiên của lịch sử, tên đất, tên làng dẫu có đổi thay, thì cũng chỉ bồi đắp thêm cho nền văn hóa đặc sắc của một vùng địa linh nhân kiệt. Để rồi, những vỉa tầng văn hóa của một miền thương sẽ mãi mãi niêm chặt nơi này.
