Giai đoạn 2021, đầu năm 2022 là minh chứng rõ ràng khi nhiều nhà đầu tư bắt đáy nhóm cổ phiếu bất động sản nhưng đến nay vẫn chưa thể thu hồi vốn. Lấy thí dụ cổ phiếu DIG, vào cuối năm 2021, mã này ghi nhận đợt tăng mạnh từ tháng 9 đến đầu tháng 1/2022. Trong quá trình tăng giá, có những nhịp điều chỉnh từ 60 về 51, tạo cơ hội cho nhiều nhà đầu tư mua vào và thu lời khi cổ phiếu tăng lên 80. Khi giá về vùng 72, tâm lý "bắt đáy là có lãi" tiếp tục thúc đẩy dòng tiền vào, giúp nhà đầu tư hưởng lợi khi giá đạt mức 100. Tuy nhiên, sau khi chạm đỉnh 102,4 vào ngày 12/1/2022, cổ phiếu DIG bắt đầu điều chỉnh. Những nhà đầu tư bắt đáy ở vùng giá 70 hay margin mạnh khi giá lên 86 đã chịu tổn thất nặng nề khi DIG rơi vào chu kỳ giảm mạnh, có thời điểm chỉ còn 12, giảm tới 80 - 90% trong năm 2022.
Bắt đáy không phải lúc nào cũng đem lại cơ hội, mà có thể trở thành "đu đỉnh" kéo dài. Một trong những nguyên nhân khiến nhà đầu tư liên tục bắt đáy là chiến lược "mua trung bình giá xuống" và nỗ lực dò đáy khi cổ phiếu chưa thật sự xác nhận xu hướng hồi phục. Gần đây, cổ phiếu FPT - một trong những doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Việt Nam, cũng là một thí dụ. Với kỳ vọng về hệ sinh thái AI hợp tác cùng NVIDIA, cổ phiếu này đã tăng mạnh trong năm 2024, đạt đỉnh 156 vào ngày 23/1/2025, sau đó điều chỉnh về 120 (giảm 22% từ đỉnh). Nhiều nhà đầu tư mua tại vùng 155 - 156 với kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng, nhưng khi giá giảm về 140, họ lại tiếp tục mua trung bình giá xuống. Tuy nhiên, cổ phiếu không phục hồi mà tiếp tục giảm về 120, khiến không ít nhà đầu tư rơi vào thua lỗ.
Vì sao ngay cả những cổ phiếu đầu ngành, doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả vẫn có thể giảm giá mạnh? Không chỉ FPT, trước đây nhiều cổ phiếu như HPG, DGC, MSH, VNM cũng từng trải qua các chu kỳ tăng - giảm mạnh. Điều này cho thấy, bắt đáy không đơn thuần là mua vào khi giá giảm, mà đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức và chiến lược.
Để bắt đáy thành công, nhà đầu tư cần kết hợp giữa phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật. Về phân tích cơ bản, nhà đầu tư cần tìm hiểu các yếu tố vĩ mô, chính sách của Nhà nước tác động đến ngành nghề và xu hướng thị trường. Tiếp đó, cần đánh giá doanh nghiệp dựa trên mô hình kinh doanh, sản phẩm, thị trường, lợi thế cạnh tranh... để xác định vị thế của doanh nghiệp trong chu kỳ phát triển. Quan trọng nhất là định giá cổ phiếu nhằm ước tính giá trị doanh nghiệp, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp.
Thị trường chứng khoán luôn tiềm ẩn rủi ro, và bắt đáy chỉ thật sự mang lại hiệu quả khi nhà đầu tư có kiến thức và kế hoạch rõ ràng. Việc kết hợp giữa phân tích cơ bản, kỹ thuật và chiến lược quản trị rủi ro sẽ giúp nhà đầu tư có góc nhìn toàn diện, hạn chế tổn thất và tối ưu hóa cơ hội sinh lời.