Ra đời vào ngày 6/2/2012, chỉ số VN30 nhanh chóng khẳng định vai trò là thước đo quan trọng trên thị trường chứng khoán Việt Nam, đại diện cho 30 cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn nhất và thanh khoản cao nhất trên Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE). Tính đến ngày 30/6/2025, chỉ số VN30 chiếm 68,78% tổng giá trị vốn hóa toàn thị trường cổ phiếu niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh thể hiện rõ mức độ đại diện và sức ảnh hưởng vượt trội của chỉ số này.
Không chỉ là chỉ số tham chiếu cho các hoạt động giao dịch, VN30 còn đóng vai trò quan trọng trong việc làm tài sản cơ sở cho nhiều sản phẩm tài chính phổ biến như quỹ hoán đổi danh mục (ETF), hợp đồng tương lai chỉ số và chứng quyền có bảo đảm. Với vai trò đó, việc duy trì tính ổn định, khách quan và chất lượng cao của chỉ số VN30 luôn là mục tiêu quan trọng trong quá trình vận hành, phát triển thị trường chứng khoán.
Nhằm phù hợp với tình hình thực tế và nâng cao chất lượng chỉ số, Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nghiên cứu và cải tiến Quy tắc chỉ số VN30. Ngày 30/12/2024, được sự chấp thuận của Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam, Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Quy tắc xây dựng, quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index (bao gồm chỉ số VN30) phiên bản 4.0 theo Quyết định số 747/QĐ-SGDHCM và chính thức đưa vào áp dụng từ tháng 3/2025.
Một trong những điểm nổi bật được áp dụng từ kỳ cập nhật thông tin rổ chỉ số tháng 4/2025 là việc giới hạn tỷ trọng vốn hóa theo ngành ở mức 40% trong chỉ số VN30. Quy định này nhằm phân bổ tỷ trọng hợp lý giữa các ngành, giảm thiểu rủi ro khi một ngành chiếm tỷ trọng quá cao, đồng thời tăng tính cân bằng và đại diện của chỉ số. Nhờ đó, VN30 được kỳ vọng sẽ duy trì sự ổn định tốt hơn, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực từ biến động mang tính chu kỳ của một ngành cụ thể.
Đến kỳ lọc rổ định kỳ tháng 7/2025, Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh chính thức áp dụng bộ tiêu chí sàng lọc mới theo Quy tắc HOSE-Index phiên bản 4.0 để lựa chọn cổ phiếu thành phần của chỉ số VN30. Các tiêu chí lần này được nâng cấp và cải tiến toàn diện, thể hiện định hướng hội nhập và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế trong xây dựng chỉ số.
Thứ nhất, về tiêu chí thanh khoản, cổ phiếu thành phần phải đáp ứng yêu cầu cao hơn về khối lượng và giá trị giao dịch. Cụ thể, giá trị giao dịch khớp lệnh bình quân tối thiểu được nâng từ 10 tỷ đồng lên 30 tỷ đồng, khối lượng giao dịch khớp lệnh tối thiểu được nâng từ 100.000 cổ phiếu lên 300.000 cổ phiếu. Tại kỳ lọc rổ tháng 7 này, cổ phiếu BVH do không đáp ứng tiêu chí giá trị giao dịch khớp lệnh đã bị loại ra khỏi rổ chỉ số và được thay thế bằng cổ phiếu DGC – doanh nghiệp có thanh khoản nổi bật hơn theo các tiêu chí mới.
Thứ hai, về tiêu chí chất lượng cơ bản của doanh nghiệp, cổ phiếu chỉ được đưa vào rổ VN30 nếu doanh nghiệp có lợi nhuận sau thuế không âm trong báo cáo tài chính kiểm toán hoặc soát xét gần nhất. Điều kiện này nhằm loại trừ những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh bấp bênh, bảo đảm rằng rổ chỉ số bao gồm các cổ phiếu không chỉ lớn về quy mô, thanh khoản mà còn có nền tảng tài chính ổn định. Đồng thời, báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải không có ý kiến kiểm toán ngoại trừ – yếu tố mang tính chuẩn mực quốc tế, giúp tăng tính minh bạch và độ tin cậy của chỉ số.
Việc áp dụng Quy tắc xây dựng, quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0 không chỉ đơn thuần là cải tiến kỹ thuật mà còn thể hiện nỗ lực nâng tầm hệ thống chỉ số chứng khoán Việt Nam. Việc chuẩn hóa tiêu chí, tăng tính đại diện và chất lượng của chỉ số VN30 góp phần khẳng định vai trò định hướng và hỗ trợ phát triển các sản phẩm tài chính phái sinh, từ đó thúc đẩy tính minh bạch, chuyên nghiệp của thị trường vốn, nâng cao uy tín đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Bước đi này là minh chứng cho cam kết cải cách và hội nhập của Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung trong tiến trình tiệm cận chuẩn mực quốc tế, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình nâng hạng thị trường trong tương lai gần.
