Ngày 26/7, tại Geelong, thuộc bang Victoria của Australia, các Bộ trưởng Quốc phòng Anh và Australia đã ký Hiệp ước Geelong - Hiệp ước đối tác và hợp tác về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân giữa Anh và Australia.
Tuyên bố chung được đưa ra sau lễ ký nêu rõ: Hiệp ước Geelong là một thỏa thuận lịch sử, cam kết về hợp tác quốc phòng song phương giữa Anh và Australia trong 50 năm tới, theo khuôn khổ Trụ cột I của AUKUS. Hiệp ước cho phép hai bên hợp tác toàn diện về thiết kế, xây dựng, vận hành, bảo trì và xử lý tàu ngầm SSN-AUKUS, cũng như hợp tác về lực lượng lao động, cơ sở hạ tầng và hệ thống quản lý.
Với hiệu lực 50 năm, dự án sẽ hỗ trợ phát triển nhân sự, lực lượng lao động, cơ sở hạ tầng và hệ thống quản lý cần thiết cho chương trình tàu ngầm SSN-AUKUS của Australia, cũng như hỗ trợ các chuyến thăm cảng và sự hiện diện luân phiên của tàu ngầm lớp Astute của Anh. Tích hợp công nghệ của cả ba thành viên AUKUS, tàu SSN-AUKUS sẽ được đóng tại miền bắc nước Anh cho Hải quân Hoàng gia Anh và tại miền nam Australia để bàn giao cho hải quân Australia vào khoảng năm 2040.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey gọi Hiệp ước Geelong là một thỏa thuận có sức mạnh, chế tạo tàu ngầm tấn công tiên tiến và mạnh mẽ. Không chỉ định hình mối quan hệ song phương và bảo đảm an ninh trong tương lai của cả hai nước, Hiệp ước còn góp phần tăng cường an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và củng cố Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles nhấn mạnh, Hiệp ước Geelong mang lại việc làm và an ninh quân sự. Với 20.000 việc làm mới, dự án đóng tàu ngầm tại Australia là bước phát triển công nghiệp lớn nhất trong lịch sử nước này, đồng thời đánh dấu bước tiến quan trọng về năng lực quân sự của Hải quân Australia kể từ khi thành lập vào năm 1913.
Trong khi đó, Hiệp ước Geelong không có sự tham gia của Mỹ và được ký kết giữa lúc Washington dao động về vai trò của Mỹ trong AUKUS. Chính quyền Tổng thống Trump đang tiến hành đánh giá xem AUKUS có phù hợp với chương trình nghị sự “Nước Mỹ trước tiên” hay không. Tiến trình tại Mỹ chưa hoàn tất, việc Anh và Australia ký thỏa thuận song phương càng dấy lên nghi ngại về hợp tác ba bên trong khuôn khổ AUKUS.
Tuy nhiên, cả Anh và Australia đều khẳng định, Hiệp ước Geelong là một thỏa thuận song phương trong khuôn khổ AUKUS. Tuyên bố chung nhấn mạnh, được xây dựng trên nền tảng vững chắc của hợp tác ba bên, Hiệp ước Geelong là thông điệp về cam kết lâu dài nhằm thúc đẩy mục tiêu chung của quan hệ đối tác AUKUS.
