Tuy nhiên, thời điểm hiện tại, nhiều trạm dừng nghỉ trên tuyến vẫn đang gặp vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và rất cần địa phương vào cuộc quyết liệt nhằm bàn giao cho nhà đầu tư triển khai thi công để hoàn thành các công trình dịch vụ công thiết yếu vào cuối năm nay theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Liên tục “trễ hẹn”
Theo báo cáo của Cục Đường bộ Việt Nam, trên toàn tuyến cao tốc bắc-nam hiện nay, có 13/21 trạm dừng nghỉ đã bàn giao toàn bộ mặt bằng gồm: Mai Sơn-Quốc lộ 45, Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Diễn Châu-Bãi Vọt, Hàm Nghi-Vũng Áng, Vũng Áng-Bùng, Bùng-Vạn Ninh, Quảng Ngãi-Hoài Nhơn (Km77), Hoài Nhơn-Quy Nhơn, Quy Nhơn-Chí Thanh, Vân Phong-Nha Trang; Vĩnh Hảo-Phan Thiết (Km205); Cần Thơ-Hậu Giang, Hậu Giang-Cà Mau.
Theo tinh thần Công điện 48/CĐ-TTg ngày 22/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các địa phương bàn giao toàn bộ mặt bằng trạm dừng nghỉ trong tháng 4/2025, lùi tới tháng 5/2025 (Thông báo số 235/TB-VPCP), rồi tiếp tục đẩy tháng 6/2025 (Thông báo số 338/TB-VPCP), tuy nhiên, hiện vẫn còn 8 trạm dừng nghỉ mới bàn giao một phần mặt bằng, gồm Nghi Sơn-Diễn Châu (còn 0,3ha), Vạn Ninh-Cam Lộ (6/11ha), Cam Lộ-La Sơn (1,9/11,3ha), Quảng Ngãi-Hoài Nhơn km15 (10,5/12,1ha), Nha Trang-Cam Lâm (0,28/6,2ha), Cam Lâm-Vĩnh Hảo (9,7/11,2ha), Vĩnh Hảo-Phan Thiết Km144 (1,6/10,8ha), Phan Thiết-Dầu Giây (6,79/11,47ha).
Theo đó, trạm Nghi Sơn-Diễn Châu, các đơn vị Ban Quản lý dự án 6, nhà đầu tư và địa phương vận động người dân bàn giao đất cho dự án, dự kiến hoàn thành trước ngày 20/7 nhưng đến nay vẫn chưa bàn giao. Trạm Vạn Ninh-Cam Lộ và Cam Lộ-La Sơn, chính quyền đã niêm yết phương án bồi thường và đang chi trả tiền cho các hộ dân nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành, bàn giao. Trạm Quảng Ngãi-Hoài Nhơn km15 (còn 1,59/12,12ha), nhưng địa phương chưa phê duyệt phương án đền bù, chưa chi trả tiền cho người dân nên nhà đầu tư chưa có mặt bằng sạch để thi công,...
Phó Cục trưởng Đường bộ Việt Nam Ngô Lâm cho biết, đối với 8 trạm ký hợp đồng từ tháng 8/2024, có 5 trạm đang triển khai thi công, gồm: Mai Sơn-Quốc lộ 45, Nghi Sơn-Diễn Châu, Diễn Châu-Bãi Vọt (đã tập kết thiết bị, dọn dẹp mặt bằng, đào bóc hữu cơ, san nền đạt khoảng 30%); Vĩnh Hảo-Phan Thiết km205 khối lượng toàn trạm đạt khoảng 40%; Phan Thiết-Dầu Giây (một số hạng mục như san nền, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, khối lượng toàn trạm đạt khoảng 28%).
Tuy nhiên, vẫn còn 3 trạm chưa triển khai thi công do chưa được nhận bàn giao mặt bằng đủ điều kiện khởi công, gồm Nha Trang-Cam Lâm (đã duyệt dự án); Cam Lâm-Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo-Phan Thiết (trạm Km144) chưa duyệt dự án.
“Với 10 trạm ký hợp đồng từ tháng 3 và tháng 4/2025, hiện có 2 trạm dừng nghỉ Hàm Nghi-Vũng Áng, Vũng Áng-Bùng đã tập kết vật tư, thiết bị, lán trại và đang triển khai thi công; 8 trạm chưa triển khai thi công (chưa hoàn thành lập, phê duyệt dự án) và một trạm ký hợp đồng ngày 30/6/2025 (đang lập dự án).
Sẽ xử lý nhà đầu tư chậm tiến độ
Đánh giá công tác triển khai thi công các trạm dừng nghỉ đang chậm, ông Ngô Lâm chỉ ra nguyên nhân do địa phương chậm bàn giao mặt bằng, việc đền bù giải phóng mặt bằng ở mỗi trạm dừng nghỉ lại gặp những vướng mắc riêng như xác mình nguồn gốc đất, chi trả đền bù, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất,…
Về công tác cấp phép môi trường và phê duyệt dự án, hiện 11/19 trạm dừng nghỉ đã hoàn thành đánh giá tác động môi trường; trạm Vân Phong-Nha Trang đã trình hồ sơ, đang thẩm định; 7 trạm chưa hoàn thành hồ sơ; còn 11 trạm chưa phê duyệt dự án.
“Một nguyên nhân khác khiến tiến độ xây dựng trạm dừng nghỉ chậm do sau khi ký hợp đồng, các nhà đầu tư phải tiến hành khảo sát, lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, xin cấp phép đánh giá tác động môi trường; lập thẩm định phê duyệt thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở, xin cấp phép phòng cháy chữa cháy; lựa chọn nhà thầu,... mới có thể triển khai thi công, đồng thời có nhà đầu tư là doanh nghiệp Nhà nước nên phải tuân theo trình tự, thủ tục nên đã phần nào ảnh hưởng đến tiến độ dự án”, ông Ngô Lâm cho biết.
Ngoài ra, vị lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam cũng thừa nhận, việc đầu tư trạm dừng nghỉ theo hình thức xã hội hóa cũng gặp phải nhiều khó khăn,vướng mắc về cơ chế, chính sách, các quy định pháp luật liên quan thường xuyên thay đổi, chưa hoàn thiện. Thậm chí, có thời điểm sát ngày mở thầu nhưng vẫn phải hủy thông báo mời thầu và dừng lựa chọn nhà đầu tư do thay đổi về mặt pháp lý.
Để đẩy nhanh tiến độ, Cục Đường bộ Việt Nam đã liên tục ban hành nhiều văn bản đề nghị địa phương, Ban Quản lý dự án và nhà đầu tư khẩn trương đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, sớm hoàn thành các thủ tục về kinh phí, đầu tư xây dựng và triển khai thi công dự án theo hợp đồng đã ký; chủ động đi kiểm tra, làm việc với địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cũng như tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Bộ Xây dựng để đôn đốc địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng.
Tại trạm Diễn Châu-Bãi Vọt phải xử lý nền đất yếu, Cục cũng đã hỗ trợ nhà đầu tư phê duyệt phương án san lấp mặt bằng có tính toán điều kiện thực tế đất yếu để triển khai thi công; lập và phê duyệt thiết kế kỹ thuật hướng dẫn nhà đầu tư thực hiện song song và phân đoạn tách phần hồ sơ san lấp mặt bằng để duyệt thiết kế trước, trong thời gian đó hoàn thiện hồ sơ thiết kế công trình trạm, phù hợp với yêu cầu rút ngắn thời gian triển khai.
“Việc xây dựng trạm dừng nghỉ cần phát huy tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, mới hy vọng đuổi kịp tiến độ”, ông Ngô Lâm nhấn mạnh.
Theo quy định hiện nay của Nghị định 144/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/7 vừa qua, Cục Đường bộ Việt Nam sẽ không thẩm định cơ quan chuyên môn về xây dựng, do đó, các nhà đầu tư chủ động thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở.
Việc “nới” điều kiện thẩm định, phê duyệt này sẽ tạo thuận lợi cho nhà đầu tư trong việc đẩy nhanh tiến độ thi công, triển khai các trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc bắc-nam phía đông.
Ông Ngô Lâm khuyến cáo, những trạm dừng nghỉ ngay sau khi được nhận bàn giao mặt bằng, nhà đầu tư cần phải lập lại tiến độ thi công phù hợp với kế hoạch trong hợp đồng và chịu trách nhiệm kiểm soát chặt chẽ quá trình triển khai, đặc biệt đối với 5 tuyến cao tốc dự kiến thu phí từ ngày 1/1/2026 tới đây, nhà đầu tư nào chậm trễ, để “lụt” tiến độ sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định trong hợp đồng.
Cục Đường bộ Việt Nam cũng thường xuyên kiểm tra hiện trường, tổ chức họp với các đơn vị để chỉ đạo các ban quản lý dự án, nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ nhằm thi công đồng loạt, đáp ứng tiến độ theo quy định và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng như Bộ Xây dựng, trong đó điều kiện tiên quyết là hoàn thành các công trình dịch vụ công trước ngày 31/12/2025 tới đây.
