Số hóa nhằm quản lý phương tiện trên môi trường điện tử

Trong 7 tháng đầu năm 2025, toàn quốc đã xảy ra 4.000 vụ tai nạn giao thông liên quan xe tải và xe khách, làm chết 2.466 người và 2.106 nạn nhân. Gần đây nhất, tại Hà Tĩnh xảy ra vụ tai nạn xe khách thương tâm khiến 10 người tử vong.

Cứ ba vụ tai nạn thì có một vụ liên quan đến xe tải, rơ-moóc, xe khách

Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình, Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông cho biết thời gian qua tai nạn giao thông liên quan đến xe kinh doanh vận tải diễn biến phức tạp. Thống kê cho thấy, số lượng xe tải và xe khách chỉ chiếm 2,49% tổng số phương tiện trên đường bộ nhưng lại liên quan đến 37,1% số vụ và 40,27% số người chết vì tai nạn giao thông.

Thông tin từ Cục Cảnh sát giao thông, Bộ Công an: Kết quả trong 5 ngày đầu thực hiện tổng kiểm soát phương tiện kinh doanh vận tải (từ 25/7-30/7), lực lượng Cảnh sát giao thông đã kiểm soát hơn 109,4 nghìn phương tiện (49.250 xe khách loại từ 8 chỗ ngồi trở lên, 44.309 xe ô tô tải, 15.859 xe đầu kéo); lập biên bản 11.289 trường hợp (5.431 xe khách loại từ 8 chỗ ngồi trở lên, 4.919 xe ô-tô tải, 939 xe đầu kéo) chiếm 10,3% tổng phương tiện kinh doanh vận tải được kiểm soát; phạt tiền 20,251 tỷ đồng; tước 53 giấy phép lái xe, 17 giấy chứng nhận kiểm định, 140 phù hiệu vận tải; trừ điểm giấy phép lái xe 1.109 trường hợp; tạm giữ 81 phương tiện.

Một số hành vi vi phạm tập trung xử lý đối với xe kinh doanh vận tải, đó là vi phạm về tốc độ: 1.527 trường hợp (514 xe khách, 906 xe tải, 107 xe đầu kéo); vi phạm dừng, đỗ xe: 3.113 trường hợp (1.120 xe khách, 1.802 xe tải, 191 xe đầu kéo); không thắt dây an toàn: 927 trường hợp (441 khách, 354 tải, 132 đầu kéo); vi phạm về phần đường, làn đường: 352 trường hợp (193 xe khách, 131 xe tải, 28 xe đầu kéo); sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử khi điều khiển phương tiện: 83 trường hợp (62 xe khách, 11 xe tải, 10 xe đầu kéo)….

Đáng chú ý, từ đầu năm đến nay, toàn quốc xảy ra 5 vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng, làm chết 26 người và bị thương 46 nạn nhân. Trong đó, có hai vụ liên quan đến nhà xe Tân Kim Chi, làm 13 người chết.

Những con số nêu trên đã cần nhìn nhận từ quản lý Nhà nước, trách nhiệm của các bộ, ngành và nhìn từ những quy định hiện nay về hạ tầng, phương tiện và người lái xe.

Quản lý chặt xe không đủ điều kiện vẫn chở khách

Nhằm lắng nghe tâm tư nguyện vọng, khó khăn vướng mắc cũng như đề xuất của đại diện các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường bộ, ngày 1/8, Cục Cảnh sát giao thông tổ chức hội nghị trao đổi với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường bộ về công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Mục đích nâng cao chất lượng dịch vụ, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, bảo đảm sự công bằng trong hoạt động kinh doanh trên cơ sở tuân thủ trật tự, an toàn giao thông.

Ông Nguyễn Công Hùng, Giám đốc Mai Linh Hà Nội nêu quan điểm: Thời gian qua, rất nhiều vụ tai nạn giao thông đã xảy ra, tuy nhiên các bên liên quan mới quay lại để quy trách nhiệm, tức là chỉ giải quyết hậu quả mà không ngăn chặn ngay từ đầu.

Với loại hình xe khách, hiện không chỉ doanh nghiệp mà cá nhân cũng được kinh doanh vận tải, chỉ có 2-3 xe cũng được kinh doanh, vậy ai sẽ giúp cá nhân đó quản lý, theo dõi về trật tự, an toàn giao thông của các phương tiện này, ông Hùng đưa ra câu hỏi.

Theo ông Nguyễn Công Hùng, giải pháp tốt nhất hiện nay là số hóa dữ liệu, định danh điện tử phù hiệu xe để dễ quản lý như việc quản lý định danh biển số. Đồng thời, cấm các xe không có phù hiệu hoặc phù hiệu hết hiệu lực không được chạy trên đường.

Nhiều ý kiến đồng tình cần số hóa toàn diện trong công tác quản lý. Việc kết nối dữ liệu giữa cơ quan quản lý với các doanh nghiệp vận tải sẽ giúp phát hiện nhanh các vi phạm, truy xuất lịch sử hoạt động, đồng thời tăng tính minh bạch và công bằng trong kinh doanh.

Trong khi đó, đại diện Hiệp hội Vận tải ô-tô Việt Nam nêu kiến nghị về hạ tầng, trong đó có việc bố trí biển báo chưa hợp lý. Nhiều biển báo đặt bên phải, khi xe container che mất thì tài xế phía sau không thể thấy. Nên chuyển sang đặt biển báo trên giá long môn như các nước phát triển để bảo đảm an toàn.

Liên quan tới phù hiệu xe, đại diện Hiệp hội cho rằng hiện nay đã có biển số màu vàng để phân biệt xe kinh doanh vận tải, nên không cần dán thêm phù hiệu. Vấn đề là cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các xe biển trắng hoạt động "chui" gây mất công bằng với các đơn vị làm ăn bài bản.

Trong khi đó, đại diện hãng xe Hải Vân nhìn nhận, hiện rất nhiều xe ô-tô hoạt động tự phát như xe tự ghép, xe chạy "chui", xe không có hợp đồng tuyến cố định vẫn đón khách tràn lan.

Nghị định 168/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe, đã có hình thức xử phạt song như vậy chưa đủ răn đe, do đó đại diện hãng xe này đề xuất nâng mức phạt, thậm chí tạm giữ xe để ngăn chặn loại phương tiện này tái vi phạm.

Đồng thời, đề nghị Cục Cảnh sát giao thông có thể số hóa xe chở khách để quản lý phương tiện trên môi trường điện tử. Thông qua hệ thống camera giám sát trên các tuyến quốc lộ, cao tốc để phát hiện và xử lý các loại phương tiện vi phạm.

Đặc biệt, cần quản lý chặt chẽ hơn nữa đối với xe giường nằm, thí dụ như cấp chứng chỉ cho người lái loại xe này, quy định điều kiện nào thì được đi đường đồi núi quanh co, khi nào được tham gia giao thông đường dài…

Với loại xe giường nằm, các nhà xe còn cho rằng cần quản lý chặt hành vi chở hai khách trên mỗi giường nằm. Điều này khiến phương tiện có thể chở gấp đôi số người quy định (thí dụ xe có 20 buồng có thể chở đến 40 khách).

Còn theo đại diện Hiệp hội vận tải ô-tô Việt Nam, nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông liên quan đến xe kinh doanh vận tải thời gian qua do nhiều yếu tố.

Lắng nghe và chia sẻ với các doanh nghiệp, Cục Cảnh sát giao thông cho biết, Cục sẽ cùng doanh nghiệp quản lý phương tiện vận tải bằng hệ thống dữ liệu đã được số hóa. Bởi nếu quản lý bằng công nghệ sẽ có được sự thông suốt giữa cơ quan quản lý Nhà nước và các đơn vị sở hữu phương tiện, người lái.C

Bên cạnh đó, Cục siết chặt hơn việc quản lý các loại phương tiện biển số màu trắng nhưng vẫn lén lút chở khách hay hàng hóa. Đây là loại hình phương tiện gây ảnh hưởng đến các đơn vị kinh doanh vận tải chính thống.