Nhiều tiện ích, thanh toán số tăng trưởng nhanh
Ngày 2/6 vừa qua, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ban tổ chức Chương trình “Ngày không tiền mặt” năm 2025 công bố chuỗi hoạt động trong khuôn khổ sự kiện năm nay. Đây là hoạt động khởi đầu cho việc tiếp nối hành trình thúc đẩy thanh toán số tại Việt Nam, đồng thời đánh dấu cột mốc quan trọng sơ kết quá trình thực hiện “Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021-2025”, mở ra định hướng mới cho tiến trình chuyển đổi kinh tế số toàn diện.
Sau sáu năm triển khai chương trình, thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam tăng trưởng hết sức ấn tượng. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến cuối năm 2024, tổng thanh toán đạt 17,7 tỷ giao dịch với giá trị 295 triệu tỷ đồng, tăng trưởng 56% về số lượng và 32% về giá trị so với cuối năm 2023. Đến nay, tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản thanh toán đạt 87%, vượt mục tiêu 80% vào năm 2025. Trong quý I/2025, giao dịch qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đạt 35.665.760 món với giá trị đạt 81.468.633 tỷ đồng (tương ứng tăng 9,6% về số lượng và tăng 36,81% về giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2024).
Chia sẻ về sự phát triển bùng nổ của phương thức thanh toán không tiền mặt, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) Nguyễn Hùng Long cho biết, cách đây khoảng bảy năm, không ai hình dung có ngày ví sẽ không dùng để tiền mặt nữa. Với nhiều người, khi đi ra ngoài chỉ cần chiếc điện thoại thông minh và tài khoản có số dư nhất định sẽ thuận tiện khi thanh toán các loại dịch vụ. Việc số hóa tài khoản, thực hiện thanh toán bằng mã QR, điện thoại di động đã tạo thuận lợi cho người dùng và góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển.
Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) Phạm Anh Tuấn cho biết, thanh toán không dùng tiền mặt tăng trung bình từ 30-40%/năm. Nhất là thanh toán qua mã QR code, số lượng giao dịch hằng năm tăng trưởng hơn 100%, năm 2024 tăng 104% về mặt số lượng, còn hơn 97% là về mặt giá trị. Các con số trên cho thấy hầu hết người tiêu dùng đều có thói quen thanh toán không dùng tiền mặt khi mua bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ.
Từ chỗ người dân còn e ngại, đến nay phương thức này đã trở nên phổ biến. Hiện nay, tất cả các dịch vụ ngân hàng đều được cung cấp trên môi trường số với nhiều công nghệ mới được áp dụng. Các ngân hàng đã triển khai dịch vụ Apple Pay, Google Pay… Chỉ cần điện thoại hoặc đồng hồ thông minh, người dân có thể thanh toán và được trải nghiệm những dịch vụ hiện đại.
Ông Nguyễn Đăng Hùng, Công ty NAPAS cho biết, một trong những sáng kiến nổi bật của đơn vị trong 5 năm qua là triển khai dịch vụ VietQR, tạo nên chuẩn chung giúp bên bán và bên mua có thể thanh toán không tiền mặt thuận tiện, đơn giản hóa, phổ cập hóa việc chuyển khoản trên toàn quốc. Đến nay, VietQR được ứng dụng rộng rãi dựa trên nền tảng chuyển tiền nhanh qua mã QR.
Song song đó, đơn vị cũng triển khai dịch vụ thanh toán VietQRPay, giúp mang trải nghiệm đơn giản. Khách hàng dễ dàng dùng nguồn tiền từ thẻ tín dụng của mình để thanh toán qua quét mã QR. Các dòng sản phẩm trên không chỉ tạo thuận tiện trong thanh toán, mà còn bảo vệ quyền lợi người bán và người mua trong các giao dịch hàng hóa và dịch vụ, tăng tính minh bạch. Thẻ thanh toán NAPAS không chỉ dừng ở nội địa mà đã được nâng cấp để phục vụ giao dịch quốc tế. Nhất là tiểu thương có thể biến điện thoại thành thiết bị chấp nhận thanh toán, thông qua mã QR hoặc thẻ mà không cần đầu tư thiết bị chuyên dụng.
Hoàn thiện pháp lý, hạ tầng phục vụ thanh toán số
Chương trình “Ngày không tiền mặt” năm 2025 đã chính thức bước sang năm thứ bảy với chủ đề “Thanh toán không dùng tiền mặt thúc đẩy kinh tế số phát triển”, mang thông điệp rõ ràng và ý nghĩa: Đây không chỉ là một phương thức giao dịch mà là nền tảng chiến lược kết nối mọi thành phần trong kinh tế số. Ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh: “Đó là nền tảng cốt lõi giúp hệ sinh thái số gắn kết chặt chẽ, vận động trơn tru và ngày càng hoàn thiện, từ đó đưa Việt Nam tiến gần hơn đến một nền kinh tế hiện đại, minh bạch và toàn diện”.
Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2024, trong đó có quy định về hoàn thiện các quy định về dịch vụ ngân hàng qua phương tiện điện tử, hoạt động giao đại lý trong lĩnh vực thanh toán; xây dựng khung pháp lý cho việc thử nghiệm ứng dụng công nghệ và triển khai các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới trong hoạt động ngân hàng. Trên cơ sở đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã xây dựng trình Chính phủ ban hành nghị định quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng và bảy thông tư hướng dẫn luật, nghị định…
Về hạ tầng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai vận hành hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hoạt động ổn định, thông suốt. Về sản phẩm và dịch vụ thanh toán cũng phát triển đa dạng, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu của người sử dụng cũng như yêu cầu của nền kinh tế; nhận thức, thói quen của người dân, doanh nghiệp về thanh toán không dùng tiền mặt đã có sự chuyển biến tích cực. Giá trị thanh toán không tiền mặt trong năm 2024 đạt 295,2 triệu tỷ đồng, gấp 26 lần GDP. Ngoài ra, hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử vận hành an toàn, hiệu quả, liên tục mở rộng quy mô, kết nối, cập nhật tính năng mới.
