Phục dựng Lễ tế Xã Tắc tại Huế

Đàn Xã Tắc, nơi tế thần đất (xã) và thần lúa (tắc) của triều Nguyễn, được xây dựng vào tháng 3 năm Gia Long thứ 5 (1806), do các thành dinh trấn trên cả nước đóng góp đất sạch về Huế để xây đắp nên. Đàn được tổ chức tế lễ mỗi năm hai lần, vào mùa xuân và mùa thu. Lễ tế đàn Xã Tắc được xếp vào hàng 'đại tự', cách ba năm (vào các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu) và đích thân nhà vua đến làm lễ. Do ý nghĩa và tính chất đặc biệt quan trọng nên khi xây dựng đàn, triều đình đã yêu cầu 28 dinh trấn trong cả nước nộp đất sạch về để đắp nên công trình này.

Năm 2008, tỉnh Thừa Thiên - Huế đã khôi phục lại đàn Xã Tắc cũng như nghiên cứu phục dựng lại lễ tế quan trọng này. Lễ tế Xã Tắc lần 2 tổ chức vào năm 2009 đã có bước tiến chuẩn xác hơn bằng việc tổ chức đúng vào tháng 2 âm lịch, gồm lễ xuất cung và lễ tế với đầy đủ các nghi tiết. Song phải đến Lễ tế Xã Tắc năm 2010, đàn Xã Tắc được khôi phục lại với diện mạo cơ bản như xưa thì lễ tế mới được phục dựng gần với nguyên bản và chuẩn xác với lộ trình đoàn Ngự đạo xuất quân vào đàn bằng cổng chính ở hướng Nam để làm lễ tế. Các trang phục, lễ phục cũng thực hiện chuẩn xác hơn, đặc biệt là trang phục của đội nhã nhạc và vũ công Bát dật được phục dựng nguyên bản.

Lễ tế Xã Tắc năm nay diễn ra đầy đủ nghi thức như đoàn Ngự đạo xuất cung, tế lễ ở đàn Xã Tắc và đoàn Ngự đạo hồi cung. Lễ tế có sự tham gia của hơn 550 diễn viên cùng với hai con voi, và bốn con ngựa tham gia đoàn ngự đạo. Lễ tế diễn ra với đầy đủ nghi thức: đoàn Ngự đạo xuất cung, tế lễ ở đàn Xã Tắc và Ngự đạo hồi cung. Lễ tế tại đàn Xã Tắc được phục dựng có hai phần: phần một là phục dựng các trình thức nghi lễ (có tính chất trình diễn); phần hai dành cho mọi người dâng hương.

Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Huế Phùng Phu - đơn vị được giao tổ chức lễ tế cho biết: lễ tế phục dựng các hình thức nghi lễ mang có tính chất trình diễn được nghiên cứu và phục dựng rất bài bản, công phu nhằm tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam, giới thiệu không gian diễn xướng của những loại hình Đại nhạc, Nhã nhạc, Múa cung đình, trình diễn vẻ đẹp của văn hóa nghi lễ và trang phục truyền thống cung đình Huế xưa. Việc phục dựng các nghi lễ cung đình để nhân dân, du khách hiểu thêm về nghi lễ truyền thống, tạo môi trường diễn xướng cho các hình thức diễn xướng cung đình.

Lễ tế Xã Tắc tại Huế là một lễ hội dành cho toàn thể cộng đồng. Việc xã hội hóa lễ hội để huy động thêm sự đóng góp của các tập thể, cá nhân về mọi mặt sẽ làm cho lễ hội thêm phong phú, sinh động, mà trên hết đó là tinh thần của người dân trong vấn đề bảo tồn di sản văn hóa. N gay sau lễ tế chính thức, khi đoàn tế của vua (phục dựng) đã hồi cung, dân chúng và du khách thập phương được phép lên đàn dâng hương và cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời đời no ấm.

Tiến sĩ Phan Thanh Hải, Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Huế cho biết: lễ tế đàn Xã Tắc tập trung khai thác các yếu tố truyền thống tốt đẹp từ Lễ tế Xã Tắc của Việt Nam đã từng diễn ra trong lịch sử, đặc biệt là dưới thời Nguyễn ở Huế. Lễ tế đề cao những giá trị nhân văn, chủ yếu là hình thức gắn kết giữa con người với thế giới tự nhiên; tôn vinh nền nông nghiệp nước nhà; biểu thị khát vọng cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, thiên hạ thái bình, đoàn kết, đổi mới, phát triển.