Hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh để kinh tế tư nhân bứt phá

Nghị quyết 68 của Đảng đi thẳng vào gốc rễ thể chế. Đây không chỉ là một bước đi cải cách hành chính đơn thuần mà là một cuộc cách mạng cơ chế.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, Phó giáo sư, Tiến sĩ Doãn Hồng Nhung, Phó trưởng Ban Pháp chế Hiệp hội bất động sản Việt Nam nhận định, Nghị quyết 68 là cuộc cách mạng về cơ chế. Bà đề xuất, cần phải thay đổi tư duy chiến lược, trong đó xác lập vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân và xây dựng một môi trường kinh doanh thật sự thông thoáng, minh bạch, ổn định. Cụ thể, phải xóa bỏ tận gốc định kiến về kinh tế tư nhân, không thể vừa xác định họ là "đầu tàu" lại vừa để họ đi bằng “đôi chân bị xiềng xích”.

“Nghị quyết 68 đã đưa ra các mục tiêu rất rõ ràng và tham vọng như hoàn thiện thể chế thị trường, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh, và chuẩn hóa môi trường kinh doanh theo thông lệ quốc tế. Những mục tiêu này hoàn toàn khả thi, nhưng chỉ khi toàn bộ hệ thống chính trị cùng vào cuộc một cách đồng bộ và quyết liệt” - bà Doãn Hồng Nhung nhấn mạnh.

Theo bà Doãn Hồng Nhung, Nghị quyết 68 đã mở ra cánh cửa rõ ràng hơn cho doanh nghiệp bất động sản tư nhân tham gia vào các dự án hạ tầng, xã hội theo mô hình đối tác công-tư (PPP). Tuy nhiên, để chủ trương này đi vào thực chất, cần vượt qua một loạt rào cản mang tính hệ thống, từ tư duy, thể chế cho đến năng lực triển khai.

Thách thức đầu tiên là cần có cơ chế tạo sự công bằng trong đấu thầu triển khai các dự án. Vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân trong khu công nghiệp, cải tạo chung cư cũ là vấn đề có tính cấp thiết, có tính thời sự trong giai đoạn hiện nay, nhưng việc triển khai PPP trong các dự án nhà ở xã hội và hạ tầng đô thị tại một số địa phương lớn hiện nay như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh hiện vẫn còn rất hạn chế. Lý do là thiếu cơ chế lựa chọn nhà đầu tư tư nhân minh bạch, thiếu tiêu chí đánh giá rủi ro rõ ràng và quy trình phê duyệt kéo dài.

Nút thắt lớn thứ hai là vấn đề vốn. Nhiều doanh nghiệp bất động sản tư nhân, nhất là ở quy mô vừa và nhỏ, khó tiếp cận tín dụng do thiếu tài sản bảo đảm.

Nhà nước nên mở cơ hội thực tiễn bằng cách phân tách dự án, giao từng phần việc phù hợp với năng lực doanh nghiệp, đơn giản hóa thủ tục, chuẩn hóa quy trình đấu thầu, nhất là đào tạo lực lượng chuyên gia tài chính-pháp lý chuyên sâu để bảo đảm hiệu quả và giảm rủi ro trong thực thi. Chúng ta cần đầu tư cho nguồn nhân lực PPP như đầu tư cho hạ tầng cứng.

Ngoài ra, cần xây dựng cơ sở dữ liệu về bất động sản. Khi đó, Nhà nước có thể giám sát biến động giá đất theo vùng, loại hình, từ đó điều chỉnh chính sách thuế, kiểm toán tài chính bất động sản, đánh thuế lũy tiến với bất động sản bỏ hoang.

Có thể chủ động khuyến khích người dân và doanh nghiệp tham gia vào kiểm soát những giao dịch tư lợi trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tiếp cận đất đai trong công nghệ 4.0. Người dân và doanh nghiệp có thể truy xuất thông tin pháp lý rõ ràng, tránh rơi vào bẫy sốt đất ảo, lừa đảo; chi phí tiếp cận thông tin, đánh giá rủi ro pháp lý và thời gian giao dịch trên thị trường bất động sản sẽ giảm mạnh. Cần kiểm soát các giao dịch trên thị trường bất động sản, thông tin minh bạch về quyền sử dụng đất, tạo đòn bẩy cho thanh khoản thị trường” - bà Doãn Hồng Nhung nêu ý kiến.

Để Nghị quyết 68 nhanh chóng đi vào cuộc sống, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam thực sự phát triển, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho rằng, giải quyết điểm nghẽn thế chế, đảm bảo các quyền lợi của khu vực kinh tế tư nhân là nhiệm vụ quan trọng. Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư… đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để các luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết, dễ dàng áp dụng.

Bên cạnh đó, cần tháo gỡ triệt để những nút thắt về thủ tục hành chính. "Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30% các thủ tục hành chính, tuy nhiên, chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có bất động sản. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá", Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi nhìn nhận. Đồng thời nhấn mạnh, môi trường kinh doanh là một trong những yếu tố quan trọng để khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Chính vì vậy, phải tạo môi trường thuận lợi, có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực để thu hút và thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển bền vững.