Những năm tháng nhà báo Đào Tùng lãnh đạo là một thời kỳ lịch sử rất quan trọng của đất nước nói chung và của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) nói riêng. Ông cùng Ban lãnh đạo đã thực hiện thành công những nhiệm vụ lịch sử của thời kỳ này như bảo đảm công tác thông tin của toàn ngành liên tục trong điều kiện rất khó khăn, ác liệt, khi cuộc chiến tranh lan rộng trên cả hai miền nam-bắc với nhiều chiến dịch lớn, mà đỉnh cao là mùa Xuân năm 1975 lịch sử. Ông đã thúc đẩy quá trình thống nhất và đổi mới toàn diện hoạt động của ngành trong bối cảnh hậu chiến đầy gian khó, tạo bước chuyển mạnh mẽ để TTXVN thích ứng và vươn lên đáp ứng yêu cầu của thời kỳ Đổi mới.

Trên cương vị người đứng đầu, nhà báo Đào Tùng bằng tầm nhìn xa trông rộng cùng bản lĩnh và tâm huyết đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Ông đã cùng Ban lãnh đạo ngành xác định những định hướng chiến lược quan trọng nhất cho từng thời kỳ, làm tốt công tác tổ chức trên các địa bàn rộng lớn, quan tâm đến công tác cán bộ, chuẩn bị và rèn luyện đội ngũ, cũng như các công tác kỹ thuật, hậu cần…

Về công tác tư tưởng, bằng chính tấm gương của mình, ông và tập thể lãnh đạo đã tạo niềm tin, sự hứng khởi cho cả một đội ngũ vượt lên gian khổ hy sinh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đặt ra. Một nền tảng cơ bản với những giá trị cốt lõi của TTXVN được hình thành trong thời kỳ lãnh đạo của ông suốt một phần tư thế kỷ.

Trong thời gian ấy, ông có nhiều cộng sự đắc lực như các Phó Tổng biên tập Đỗ Phượng, Hoàng Tư Trai, Trần Thanh Xuân, Lê Chân ở miền bắc; Tổng Biên tập Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP) Vũ Linh và Ban lãnh đạo TTXGP ở phía nam. Nhưng trên cương vị người đứng đầu, nhà báo Đào Tùng luôn đứng mũi chịu sào, giúp cả tập thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Nhà báo Đào Tùng từng là Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội khóa VIII. Trong lĩnh vực báo chí, ông là Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Chủ tịch Tổ chức quốc tế các nhà báo (OIJ).

Tôi có nhiều kỷ niệm với cố Tổng Giám đốc Đào Tùng. Lúc mới vào cơ quan, tôi rất ấn tượng với phong cách sôi nổi và khả năng truyền cảm hứng cho những người trẻ bằng tư duy mới mẻ, nhiều ý tưởng có tầm nhìn rất xa của ông.

Đầu tháng 11/1972, nhóm phóng viên từ mặt trận Quảng Trị được gọi ra Hà Nội và được Tổng Biên tập Đào Tùng, Phó Tổng biên tập Đỗ Phượng gặp mặt ngay. Sự quan tâm chu đáo, ân tình của những lãnh đạo cao nhất cơ quan khiến chúng tôi ấm lòng.

Chỉ vài tuần sau cuộc gặp đó, tôi có những ngày làm việc gần ông. Khi B52 Mỹ đánh Hà Nội, mặc dù đang trong thời gian được nghỉ, tôi tình nguyện giúp việc cho anh Nguyễn Xuân Ổn, Trưởng phòng Thư ký, nhờ vậy mà hay gặp các lãnh đạo và có những buổi trực đêm với Tổng Biên tập Đào Tùng. Những ngày ấy, buổi tối ông thường xuyên lên cơ quan để theo dõi công việc, trực tiếp xử lý thông tin.

Tôi vẫn nhớ dáng đọc tin chăm chú, mái tóc bạc húi cua hơi nghiêng nghiêng của ông. Nhớ lúc ông đưa tay lên bóp trán suy nghĩ, gương mặt chăm chú, đôi mắt rất tinh nhanh sau cặp kính. Nhớ tác phong đọc và xử lý thông tin rất nhanh, nhớ cả nét chữ ký duyệt ở góc trái bản thảo của ông bằng một chữ D rất gọn.

Không ít lần trong những đêm đó, máy bay Mỹ xâm phạm vùng trời Hà Nội. Bom nổ ở nhiều nơi. Tên lửa, súng cao xạ sáng trời. Còi báo động thỉnh thoảng lại vang lên… Có những lúc tất cả người trực đêm phải xuống căn hầm phòng không ở phía dưới, bên khu nhà in cũ sát ngõ Phan Huy Chú. Trong ánh đèn mờ, công việc vẫn tiếp tục. Một không khí làm việc rất khẩn trương nhưng cũng rất bình tĩnh.

Cũng có lúc rảnh rỗi, ông hỏi chuyện tôi về cuộc sống của anh em phóng viên những ngày ngoài mặt trận, những khó khăn gặp phải cùng những nguy hiểm qua mỗi lần đi chiến dịch, mỗi chuyến công tác. Tôi nhớ nhất điều ông dặn dò sau một lần từ hầm trú ẩn quay trở lên phòng làm việc, rằng tuy bây giờ đang chiến tranh nhưng khi có điều kiện thì cố gắng phải học, nhất là học ngoại ngữ để sau này theo được yêu cầu công việc. Tôi không bao giờ quên hình ảnh ông trong những ngày ấy: Đầu đội mũ sắt, cặp tài liệu trên vai, dáng điệu mạnh mẽ, quả quyết, tự lái chiếc xe máy Star hằng ngày đến cơ quan giữa tầm bom đạn.

Đầu tháng 4/1975, tôi từ Đà Nẵng vừa giải phóng trở về Huế thì đoàn công tác của Tổng Biên tập Đào Tùng ghé qua. Trong đoàn còn có các anh Văn Bảo, Trần Mai Hạnh, Phạm Vỵ, Nguyễn Chí, Phạm Lộc… Hình ảnh người lãnh đạo dẫn đầu một nhóm cán bộ, phóng viên được lựa chọn để trực tiếp vào chiến trường trong mùa Xuân 1975 không bao giờ phai mờ trong tâm trí tôi. Cũng chỉ vào Huế trước đó một tuần nhưng được coi là “người cũ”, tôi đưa ông cùng anh em trong đoàn đi thăm chùa Thiên Mụ, chợ Đông Ba… và một số nơi trong thành phố. Dù đoàn chỉ ở lại có một ngày, ông vẫn tranh thủ làm việc với anh em ở mặt trận Huế khi ấy, nắm tình hình và đưa ra các ý kiến chỉ đạo. Cũng rất bất ngờ khi chia tay, ông quàng vai tôi nói nhỏ: “Anh Hoàng Tùng khen những bài Mai Hưởng viết về Huế và Đà Nẵng đấy! Công việc sẽ còn nhiều khó khăn nhưng cố gắng hoàn thành nhé”.

Ít ngày sau, tôi cùng anh em trong tổ mũi nhọn rời Huế tiến vào phía nam theo chỉ thị của Tổng xã, một quyết định rất quan trọng mà tôi biết có sự trao đổi kỹ lưỡng của ông với Ban lãnh đạo ngoài Hà Nội. Khi ấy, tôi cũng không ngờ được gặp lại mọi người ngay giữa Sài Gòn và làm việc trực tiếp với ông trong những ngày đầu giải phóng. Một số bài viết của tôi những ngày này do ông chỉ đạo và trực tiếp sửa, trong đó có bài tường thuật lễ ra mắt của Ủy ban Quân quản thành phố Sài Gòn-Gia Định (viết cùng anh Trần Mai Hạnh), “Ngày vui ở khu phố Bàn Cờ”, “Đất thép nở hoa” hay “Thăm Vũng Tàu giải phóng”, ”Nổi dậy từ hầm sâu Côn Đảo”… Tôi nhớ nhận xét ông ghi bên lề một lần đọc bài: “Còn thiếu những chi tiết có sức động viên mạnh”. Đấy là một trong những bài học về nghề đối với tôi. Sau đó, ông quyết định cử tôi ở lại làm việc trong phân xã Việt Nam Thông tấn xã tại Sài Gòn sau giải phóng.

Tháng 11/1978, tôi được giao nhiệm vụ giúp chuẩn bị thành lập Thông tấn xã Campuchia SPK. Trong buổi gặp mặt trước khi đi, ngoài công việc, Tổng Biên tập Đào Tùng rất quan tâm đến nguyện vọng, hoàn cảnh riêng của từng anh em. Khi biết vợ tôi dạy học xa nhà, con còn nhỏ, ông đã đề nghị Phòng Tổ chức cán bộ liên hệ để giúp cho vợ tôi được chuyển về gần nhà. Sự quan tâm chu đáo ấy khiến tôi rất cảm động.

Trong thời gian ở Campuchia cũng như sau này về công tác tại Ban Tin trong nước và Báo Ảnh Việt Nam, tôi vẫn nhận được sự quan tâm, chia sẻ của ông trong công việc. Năm 1986, tôi nhận được quyết định do ông ký cử đi học dài hạn tại Moscow. Năm 1990, tôi vừa về nước thì ông đã lâm trọng bệnh và ra đi mãi mãi.

Nhà báo Đào Tùng cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp thông tấn báo chí, để lại những dấu ấn nổi bật trong sự phát triển của ngành. Hình ảnh một nhà báo, một lãnh đạo năng động, lạc quan, nhiệt thành với con người và công việc của ông còn mãi trong lòng bạn bè, đồng nghiệp theo suốt những năm tháng không quên ấy. Năm ngoái, tỉnh Bắc Giang đã quyết định lấy tên ông đặt cho một con đường tại thành phố quê hương. Cùng với đường mang tên nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến - người phụ trách đầu tiên của TTXVN, đường Đào Tùng tại thành phố Bắc Giang là một sự tưởng nhớ, ghi nhận cống hiến của ông trong những đóng góp chung của đội ngũ những người làm thông tấn báo chí cách mạng.

Trên con đường lớn mà các nhà báo tiền bối của ngành khai phá và đặt nền tảng, những thế hệ hôm nay của TTXVN đang tiếp bước. Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập TTXVN và cũng là 35 năm ngày ông đi xa, xin một lần nữa bày tỏ lòng tưởng nhớ, tiếc thương và sự kính trọng đối với ông, nhà báo - chiến sĩ Đào Tùng!

Ngày xuất bản: Tháng 6/2025
Trình bày-đồ họa: Diệc Dương
Ảnh: Báo Nhân Dân