Tháng 7/2025, hoàn lưu bão số 3 (Wipha) mang theo những trận mưa lớn kéo dài, gây ngập lụt cục bộ ở Nghệ An và sạt lở đất tại một số khu vực miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Dù bão đã suy yếu trước khi đổ bộ vào đất liền, lượng mưa lớn dồn dập vẫn khiến nhiều địa phương chịu ảnh hưởng, nhà cửa hư hỏng, hoa màu thất thu. Cùng với đó là những hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện ngày càng nhiều như: nắng nóng gay gắt, mưa đá và dông lốc bất thường. Đằng sau những cơn mưa dồn dập này, biến đổi khí hậu đang lặng lẽ góp phần làm mọi thứ trở nên khắc nghiệt hơn.
Năm 2025, thời tiết ở Việt Nam đang diễn biến phức tạp, với mưa lũ cực đoan vượt quá kỷ lục. Từ đầu năm, nắng nóng gay gắt, xâm nhập mặn cao ở Đồng bằng sông Cửu Long từ tháng 2- tháng 4, rồi đến dông lốc, mưa đá rải rác từ tháng 5, và nay là bão Wipha với hoàn lưu rộng, di chuyển nhanh 20-25km/h.
Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu khiến nhiệt độ toàn cầu tăng, dẫn đến lượng mưa cực đoan tăng 10-20%, bão mạnh hơn do nhiệt độ biển Tây Bắc Thái Bình Dương lên 29-33°C, và hiện tượng ENSO trung tính làm ranh giới mùa mờ nhạt, khó dự báo. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết những thay đổi này khiến thiên tai như lũ quét, ngập úng đô thị xảy ra thường xuyên hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người ở miền Bắc và các vùng khác.
Trước những thử thách này, Việt Nam đang hành động một cách chủ động và thiết thực. Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050, được phê duyệt từ năm 2022, tập trung vào việc giảm phát thải khí nhà kính 15-30% vào năm 2030 và đạt net-zero vào 2050. Kế hoạch thích ứng giai đoạn 2021-2030 nhấn mạnh việc nâng cấp hạ tầng như đê điều, đập dâng để chống ngập, di dời dân khỏi vùng rủi ro, và thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ, năng lượng tái tạo như hydrogen.
Năm nay, lần đầu tiên ứng dụng AI để dự báo rủi ro ngập lụt trong kịch bản biến đổi khí hậu, giúp cảnh báo sớm và giảm thiệt hại. Những bước đi này không chỉ bảo vệ tính mạng mà còn giúp cộng đồng dần thích nghi, như trồng cây chắn sóng hay sử dụng công nghệ theo dõi thời tiết thời gian thực. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo khẩn cấp, nhấn mạnh việc bảo đảm an toàn cho nhân dân và các địa phương như Hải Phòng đã sơ tán hơn 19.000 người đến nơi an toàn.
Một giải pháp quan trọng khác là phát triển thị trường tín chỉ carbon, coi đây là công cụ tài chính xanh để giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Trong hội thảo gần đây đại diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025, bà Betty Pallard, Giám đốc Tầm nhìn tại ESGs & Climate Consulting, nhấn mạnh: “Tín chỉ carbon đang dần trở thành một loại tiền tệ, một sản phẩm tài chính phái sinh đặc biệt, giao thoa giữa bốn lĩnh vực tưởng chừng như ít khi gặp nhau: thiên nhiên, tài chính, tài sản quốc gia (đất đai) và cuối cùng là chuyên môn, kiến thức và dữ liệu.”
Việt Nam cũng đang mở rộng cánh tay hợp tác với thế giới để cùng vượt qua. Trong 10 năm qua, chúng ta đã tham gia 18 điều ước quốc tế về biến đổi khí hậu, nổi bật là cam kết tại COP26 đạt Net Zero 2050. Năm 2025, đoàn Việt Nam dự Hội thảo Dịch vụ Khí hậu Châu Á-Thái Bình Dương tại Bangkok từ 11-13/6 để trao đổi kinh nghiệm dự báo cực đoan, hay tham gia Tuần lễ Hành động Khí hậu London để huy động nguồn lực lên đến 1.300 tỷ USD cho chuyển đổi xanh. Hợp tác song phương cũng sôi nổi, như với Colombia về di cư và năng lượng, hay đề xuất mở rộng thị trường carbon với Viện Quốc tế về Phát triển Bền vững, bắt đầu vận hành nội địa từ năm nay. Những mối liên kết này mang về công nghệ, tài chính, giúp chúng ta ứng phó hiệu quả hơn mà không cô lập. Hội Chữ thập đỏ Việt Nam cũng đang hỗ trợ khẩn cấp các nạn nhân, chia sẻ mất mát và động viên tinh thần.
Từ những mất mát sau cơn bão, chúng ta càng nhận ra sự cần thiết phải cùng nhau hành động. Hãy hướng về phía trước với niềm hy vọng: nhờ sự chủ động của chính quyền cùng tinh thần đoàn kết của cộng đồng, Việt Nam đang từng bước kiến tạo một tương lai xanh hơn, nơi thiên tai sẽ không còn để lại những hậu quả nặng nề.
TS. Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và môi trường, tại diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025
TS. Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và môi trường, tại diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025
- Xuất bản: 7/2025
- Tổ chức sản xuất: Khánh Sơn
- Thực hiện: Anh Thư
- Trình bày: Anh Thư - Tấn Minh - Mai Phương