Hành trình làm cô đỡ thôn bản của Triệu Thị Lai cũng nhiều gập gềnh. Ở thôn Nậm Cài, xã Nậm Đét, Bắc Hà, Lào Cai, 10 năm trước, 100% phụ nữ đều sinh con tại nhà. Thôn có địa bàn rộng, là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Mông, Dao, Dao Tuyển. Với người Mông có tôn giáo riêng, nên việc vận động đi đẻ tại cơ sở y tế gặp nhiều khó khăn hơn. Người Mông cũng rất khó vận động mẹ đi tiêm uốn ván và cho con đi tiêm phòng sau sinh.

“ Với sự vận động của mình, đến nay, 100% người Dao, Dao Tuyển sinh con ở cơ sở y tế. Tuy nhiên, với người Mông trong bản, tôi cũng chỉ nỗ lực vận động được khoảng 70% không còn sinh con tại nhà”, Lai kể.

Trong hành trình truyền thông sức khỏe, tư vấn cho chị em, Lai cũng rất thích thú với công việc của mình. Dù nguồn hỗ trợ chẳng đáng là bao so với công sức, xăng xe để cô di chuyển, nhưng mỗi lần được gặp các bà mẹ, tư vấn chăm sóc thai nghén, chăm sóc sau sinh, hướng dẫn các bà mẹ cho con bú sữa, cô thấy mình có ích với đời này. “Tôi không muốn bà mẹ nào giống như mẹ tôi, chỉ vì thiếu hiểu biết mà mất cả tính mạng”, Lai tâm sự. Vì thế, có những điểm tư vấn rất xa, phải đi 2 giờ đồng hồ, có những điểm bị sạt lở, cô vẫn không ngại ngần lên đường khi có cuộc gọi nhờ tư vấn, hỗ trợ.

Các cô đỡ thôn bản gọi đây là nghề tay trái, vì không phải là nghề mang lại thu nhập chính cho gia đình. “Động lực lớn để chúng tôi theo nghề này, chính là vì muốn giúp đỡ bà con có thêm hiểu biết và sinh con an toàn”, chị Vàng Thị Thiêm (huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang) chia sẻ.

Ở huyện Xín Mần – nơi cư trú của phần lớn người dân tộc Mông vẫn còn nhiều phong tục lạc hậu, trong đó, các gia đình sinh con không có kế hoạch và nhà nào cũng muốn có con trai. Bởi vậy, việc làm công tác tư vấn, thay đổi tư duy, suy nghĩ của bà con tại đây gặp rất nhiều khó khăn. Có những điểm nhà dân rất xa, vượt qua nhiều đường trở ngại, nhưng họ vẫn cố gắng bám trụ công việc này.

Chị Vàng Thị Thiêm nhớ nhất một ca khó, trẻ bị đẻ rơi giữa đường, tím tái, không khóc được. Khi ấy, người nhà sản phụ từng nói “đứa trẻ chết rồi, đừng làm gì nữa”, nhưng chị vẫn cố gắng vận dụng hết những kiến thức và kinh nghiệm, hút mũi đờm, xoa bóp, nhấn ngực, 15 phút sau trẻ mới hồng dần và cất tiếng khóc. Đến nay, em bé sinh sống khỏe mạnh, đã học cấp 2 và phát triển bình thường. “Mỗi lần gặp, mẹ bé lại nhắc “nếu không nhờ cô, thằng bé chết rồi”, chị Thiêm tự hào nói.

Y BLúc tâm sự, năm 2025 khi mới tham gia cô đỡ thôn bản, vài tháng, cô lại nhận được một khoản hỗ trợ khoảng 1,8 triệu đồng. Sau này, khi có quỹ Thiện Tâm hỗ trợ theo ca thì được thanh toán chi phí theo từng quý. Từ đầu năm 2024 đến nay, cô chưa nhận được một phần kinh phí hỗ trợ nào. Thu nhập chính của cô bằng nghề làm nương, làm rẫy và trồng cà-phê. Tiền xăng xe đi lại chăm sóc các sản phụ, cũng lấy từ nguồn thu nhập của gia đình.

“Mình giúp được bà con cái gì thì giúp. Tiền bạc không có cũng không sao. Có thì mừng, còn không có, tôi cũng không biết đòi hỏi ai”, Y BLúc cười hiền khô.

Triệu Thị Lai cũng vậy. Hiện nay, mỗi tháng cô được phụ cấp 1 triệu đồng. Như nhiều cô đỡ thôn bản khác, cô rất muốn có các dự án như Quỹ Thiện Tâm hỗ trợ để tăng thêm nguồn kinh phí hoạt động, tập trung thời gian hơn cho công tác chăm sóc các bà mẹ, trẻ em trong thôn, bảo đảm chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em tốt hơn ngay từ các tuyến thôn bản để các ca chuyển tuyến không nguy hiểm tính mạng.

“Chúng tôi cũng rất muốn tham gia lớp tập huấn để được học hỏi nhiều hơn về chuyên môn-nghiệp vụ; được hỗ trợ thêm dụng dụ trang thiết bị chăm sóc bà mẹ, trẻ em”, Lai chia sẻ.