Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), ông Petr Tsvetov, Tiến sĩ lịch sử, Phó Giáo sư Khoa Quan hệ quốc tế Học viện Ngoại giao trực thuộc Bộ Ngoại giao Nga, đồng thời là Phó Chủ tịch thứ nhất Trung ương Hội Hữu nghị Nga-Việt, đã chia sẻ với phóng viên Báo Nhân Dân thường trú tại Nga những câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh và “cơ duyên” của Người với báo chí nước Nga Xô viết.
Ông Petr Tsvetov có nhiều năm sinh sống, làm việc tại Việt Nam. Đầu những năm 1990, ông Petr Tsvetov từng làm phóng viên Báo “Sự thật” (Pravda) tại Việt Nam. Tuy trở về Nga đã lâu, nhưng trong trái tim ông luôn dành những tình cảm chân thành mỗi khi nhắc tới con người, đất nước, nơi ông từng gắn bó.
Ông Petr Tsvetov.
Ông Petr Tsvetov.
Tiến sĩ Petr Tsvetov kể, đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông luôn dành sự tôn kính và khâm phục tài năng, trí tuệ và phong cách của Người, đặc biệt trong lĩnh vực hoạt động báo chí. Sự nghiệp báo chí đồng hành và không tách rời sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Hồ Chí Minh, tất cả đều nhằm mục đích giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người.
Ở Việt Nam và trên khắp thế giới đều biết, Chủ tịch đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập Hồ Chí Minh là một nhà báo tài năng, Người đã để lại di sản báo chí rất phong phú. Các bài viết của Người đến nay vẫn nhận được sự quan tâm rất lớn không chỉ ở Việt Nam mà còn ở Nga.
Phó Giáo sư Petr Tsvetov khẳng định, những bài viết, phát biểu của Hồ Chí Minh trên báo chí Liên Xô chắc chắn là những trang đặc biệt trong sự nghiệp và hoạt động chính trị của Người.
Lần đầu tiên Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện trên báo chí Liên Xô trong một cuộc phỏng vấn dành cho Tạp chí “Ngọn lửa nhỏ” (Ogonyok). Hồ Chí Minh đến nước Nga Xô Viết vào tháng 6/1923. Tháng 12, Người đã trả lời phỏng vấn một phóng viên của Tạp chí nổi tiếng này. Trong cuộc trả lời phỏng vấn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kể với độc giả Liên Xô về thực trạng thực dân Pháp tước quyền công dân của nhân dân thuộc địa Đông Dương và khát vọng mãnh liệt giành độc lập của những người cách mạng Việt Nam.
Trang nhất Báo Sự thật số 22, thứ Ba, ngày 27/01/1924.
Trang nhất Báo Sự thật số 22, thứ Ba, ngày 27/01/1924.
Tuy nhiên, có thể nói, bài báo đã thu hút nhiều sự chú ý hơn đến Hồ Chí Minh với tư cách là một nhà báo chính là bài viết đầu tiên của Người trên Báo “Sự thật”, Cơ quan Trung ương của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản toàn Nga (Bolshevik).
Bài báo được nhà cách mạng Việt Nam viết sau khi nhà lãnh đạo của giai cấp vô sản thế giới V.I. Lênin từ trần. Bài viết xuất hiện vào ngày 27/1/1924, ba ngày sau khi V.I. Lênin qua đời, ghi lại tất cả nỗi buồn và tiếc thương mà Hồ Chí Minh đã trải qua khi biết về thông tin này.
Trong bài viết, Người bày tỏ niềm tin vững chắc rằng, sự nghiệp của V.I. Lênin sẽ được tiếp tục: “Lênin bất diệt, sẽ sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta ... Chúng ta tin tưởng rằng, Quốc tế và các bộ phận của nó, Quốc tế Cộng sản và các phân bộ của nó, trong đó có các chi bộ ở các nước thuộc địa, sẽ thực hiện được những bài học và những lời giáo huấn mà vị lãnh tụ đã để lại cho chúng ta”.
Những bài viết, phát biểu của Hồ Chí Minh trên báo chí Liên Xô chắc chắn là những trang đặc biệt trong sự nghiệp và hoạt động chính trị của Người.
Hai năm sau, một bài viết khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Lênin và phương Đông” đã xuất hiện trên một tờ báo khác “Gudok” (Tiếng còi) của Liên Xô, trong đó Người đã đưa ra phân tích sâu sắc về ý nghĩa quốc tế của chủ nghĩa Lênin và bản chất phổ quát của phong trào cách mạng này.
“Lênin là người đầu tiên đã hiểu và đánh giá hết tầm quan trọng lớn lao của việc lôi cuốn nhân dân các nước thuộc địa vào phong trào cách mạng. Lênin là người đầu tiên đã chỉ rõ rằng, nếu không có sự tham gia của các dân tộc thuộc địa, thì cách mạng xã hội không thể có được”, bài viết nhấn mạnh.
Sau khi trở thành Chủ tịch nước Việt Nam độc lập, Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục hợp tác với báo chí Liên Xô. Ngay sau chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, Hồ Chí Minh đã trả lời phỏng vấn các nhà báo của các tờ báo hàng đầu Liên Xô là “Sự thật”, “Tin tức” (Izvestia) và “Sao đỏ” (Krasnaya Zvezda).
Ngày 18/4/1955, bài viết “Chủ nghĩa Lênin và công cuộc giải phóng các dân tộc bị áp bức” của Người đã được đăng trên Báo “Sự thật”. Trong đó, những lời dạy của Lênin được đánh giá dưới góc độ những thành công của tiến trình cách mạng trên thế giới, nơi “khối hùng mạnh của hòa bình, dân chủ và chủ nghĩa xã hội đã hình thành”. Ở đây, niềm tin của những người cộng sản Việt Nam vào những chiến thắng đã được khẳng định, vì họ dựa vào những lời dạy của Lênin.
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm nhà máy Uralmash (tỉnh Sverdlovsk) trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Liên Xô, tháng 7/1955. (Ảnh: TTXVN)
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm nhà máy Uralmash (tỉnh Sverdlovsk) trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Liên Xô, tháng 7/1955. (Ảnh: TTXVN)
Tháng 8/1956, Báo “Sự thật” cũng đăng bài viết của Hồ Chí Minh, trong đó Người ủng hộ các Nghị quyết của Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ XX và bảo vệ các nghị quyết này trước sự tấn công của các thế lực chống cộng. Trong bài viết, Người kêu gọi đấu tranh cho sự trong sáng của chủ nghĩa Mác-Lênin và “vận dụng đúng đắn các nguyên lý lý luận của nó vào điều kiện cụ thể của mỗi quốc gia”.
Nhân kỷ niệm 50 năm Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười vĩ đại, Hồ Chí Minh đã viết một bài báo dài và chi tiết đăng trên báo “Sự thật”, trong đó, nhà lãnh đạo của cách mạng Việt Nam đã rút ra những bài học từ cuộc cách mạng Bolshevik. Các bài học này đã được những người cộng sản Việt Nam vận dụng sáng tạo.
Đây là sự lãnh đạo của Đảng Công nhân, sự hình thành mặt trận dân tộc thống nhất dựa trên liên minh công nông, sự kết hợp giữa đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, và chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế vô sản.
Hồ Chí Minh cũng chỉ ra mối liên hệ không thể tách rời giữa cách mạng Việt Nam và Cách mạng Tháng Mười ở Nga: “Đi theo con đường do Lênin vĩ đại đã vạch ra, con đường của Cách mạng Tháng Mười, nhân dân Việt Nam đã giành được thắng lợi rất to lớn. Chính vì vậy mà mối tình gắn bó và lòng biết ơn của nhân dân Việt Nam đối với Cách mạng Tháng Mười vẻ vang, đối với Lênin vĩ đại và đối với nhân dân Liên Xô là vô cùng sâu sắc”.
Bài viết này được đăng trên Báo “Sự thật” ngày 28/10/1967. Đây cũng là lần gặp gỡ cuối cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh với độc giả Liên Xô. Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, ngày 10/9/1969 Báo “Sự thật” đã đăng Di chúc thiêng liêng của Người.
Lễ khánh thành Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Saint Petersburg tháng 6/2023. (Ảnh: XUÂN HƯNG)
Lễ khánh thành Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Saint Petersburg tháng 6/2023. (Ảnh: XUÂN HƯNG)
Nhấn mạnh cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn bó chặt chẽ với Liên Xô trước đây và nước Nga ngày nay, ông Petr Tsvetov bày tỏ tin tưởng, những câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh và “cơ duyên” của Người với báo chí nước Nga Xô viết sẽ góp phần lan tỏa các giá trị di sản Hồ Chí Minh hiệu quả, quảng bá và giới thiệu với bạn bè quốc tế về đất nước, con người, lịch sử, văn hóa Việt Nam, nhất là trong bối cảnh xã hội Nga ngày càng quan tâm Việt Nam.
Ngày xuất bản: 11/6/2025
Tổ chức thực hiện: Trường Sơn
Nội dung: Xuân Hưng (Phóng viên Báo Nhân Dân thường trú tại Nga)
Trình bày: Nhã Nam