Những bức họa đơn sắc nhưng chứa đựng muôn vàn cảm xúc vừa được họa sĩ trẻ Bách Vũ (còn được biết đến với tên gọi Mark Vũ) trưng bày trong buổi mở xưởng thực hành nghệ thuật tại ABCD Studio (Hà Nội). Chàng họa sĩ sinh năm 1993 là một trong những đại diện tiêu biểu của thế hệ nghệ sĩ trẻ trung, sáng tạo, không ngừng chuyển động cùng những đam mê.
Không gian nghệ thuật với tên gọi “Prologue” của Bách Vũ trưng bày 6 tác phẩm sơn dầu monochrome (gần như đen-trắng hoàn toàn) khổ lớn, gồm tranh đơn và tranh bộ.
Các tác phẩm được “trình bày một cách tự nhiên” – theo lời tác giả, trên những mảng tường trắng và độc lập, cho phép khán giả thưởng thức một cách riêng biệt và trọn vẹn, không bị phân tán bởi các tác phẩm khác.
Bách Vũ vẽ bằng niềm vui, sự chăm chút, nên người xem cũng cảm nhận được niềm vui đó.
Theo nhà nghiên cứu mỹ thuật Phạm Long, các tác phẩm được bố trí chặt chẽ, tỉ mỉ, lối vẽ biểu hiện trừu tượng pha siêu thực được kiểm soát tốt giúp người xem dễ tiếp cận, không bị rối. Bên cạnh đó, việc lựa chọn không gian trưng bày và khả năng xử lý ánh sáng và sắp đặt tác phẩm cũng cho thấy năng lực sáng tạo và sự nghiêm túc trong lao động nghệ thuật của tác giả, hé lộ tố chất của một curator (giám tuyển nghệ thuật) tiềm năng. Đặc biệt, nhà nghiên cứu mỹ thuật Phạm Long cho rằng, Bách Vũ vẽ bằng niềm vui, sự chăm chút, nên người xem cũng cảm nhận được niềm vui đó.
Phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc trò chuyện với họa sĩ Bách Vũ trong khuôn khổ sự kiện “Prologue”:
Phóng viên: Được biết anh đã tiếp xúc với hội họa từ thời niên thiếu, nhưng lại không đi theo con đường nghệ thuật ngay từ lúc đó. Anh có thể chia sẻ thêm về hành trình dẫn anh quay lại với việc vẽ tranh?
Họa sĩ Bách Vũ: Tôi có cơ hội đến với màu vẽ, toan vẽ khi mới 13, 14 tuổi, trong xưởng vẽ của cha tôi. Khi ấy, đó là trải nghiệm mới mẻ, là sự tò mò và sáng tạo thơ ngây của trẻ con. Sau đó, ở độ tuổi trưởng thành, tôi quyết định theo học ngành tài chính vì nhận thức được rằng công việc đó mang lại nhiều cơ hội nghề nghiệp hơn. Trong hơn 14 năm sống và làm việc tại Anh, tôi đã làm việc ở nhiều vị trí khác nhau trong ngành tài chính, kiểm toán và công nghệ. Thế nhưng, sau tất cả, niềm đam mê nghệ thuật vẫn không ngừng thôi thúc tôi. Năm 2017, tôi vẽ tranh trở lại, như một sự trú ẩn tinh thần khỏi công việc khuôn mẫu và đầy rẫy những con số. Quá trình ấy đến với tôi một cách tự nhiên, như thể hội họa vẫn luôn ở đó và đã “gọi” tôi quay về. Từ năm 2022 đến nay, tôi sống và làm việc ở Việt Nam, chuyên tâm với vẽ tranh và làm nghệ thuật. Đây là con đường dài và tôi mong muốn nó sẽ kéo dài mãi cho đến khi nào không thể cầm cọ vẽ nữa.
Một tác phẩm của Bách Vũ.
Một tác phẩm của Bách Vũ.
Phóng viên: Trong quá trình sáng tác, điều gì là mối quan tâm lớn nhất của anh?
Họa sĩ Bách Vũ: Khi bắt đầu nghiêm túc theo đuổi nghệ thuật, tôi đã biết rằng nó sẽ không hề dễ dàng nhưng tôi chấp nhận thử thách ấy. Tôi đã gặp gỡ nhiều nghệ sĩ và cả những người không chuyên nhưng lại sở hữu tay nghề điêu luyện, họ đã để lại cho tôi những cảm xúc sâu sắc và bài học giá trị. Là một người Việt Nam, tôi luôn cảm nhận sâu sắc về nguồn gốc văn hóa của mình. Điều đó vừa là động lực, nhưng cũng là một áp lực không nhỏ khi đối mặt với những sự cạnh tranh.
Hiện tại, điều tôi chú trọng nhất là tìm kiếm tiếng nói riêng mang bản sắc cá nhân trong nghệ thuật. Tôi đã thực hành âm nhạc, nhiếp ảnh, video art trước khi dành toàn bộ thời gian cho vẽ tranh. Với tôi, đó không chỉ là việc tạo ra những bức tranh đẹp mà còn là cách truyền tải câu chuyện, cảm xúc và góc nhìn độc đáo của bản thân. Tôi cố gắng giảm thiểu những tương tác mang tính thương mại hoặc áp lực từ thị trường, chẳng hạn như các gallery hay art dealer (người buôn tranh, người môi giới), để có thể tập trung hoàn toàn vào việc sáng tạo. Mỗi họa sĩ cần một ngôn ngữ hình ảnh đặc trưng, và tôi đang dồn tâm huyết để tìm ra “giọng nói” ấy của riêng mình.
Họa sĩ Bách Vũ.
Họa sĩ Bách Vũ.
Bách Vũ bên tác phẩm The Endless Drifting Nature Of An Unconscious Mind.
Bách Vũ bên tác phẩm The Endless Drifting Nature Of An Unconscious Mind.
Phóng viên: Vậy những tác phẩm hiện tại của anh chịu ảnh hưởng từ điều gì, và anh muốn truyền tải thông điệp nào qua đó?
Họa sĩ Bách Vũ: Phong cách của tôi chịu ảnh hưởng rất lớn từ quá trình học hỏi và trải nghiệm cá nhân. Tôi từng dành nhiều thời gian, có lẽ là hàng nghìn giờ, để đi xem các triển lãm, bảo tàng và công trình nghệ thuật ở châu Âu. Nhưng hơn hết, tôi tin rằng nghệ thuật không chỉ là sáng tạo mà còn là một hành trình tự học và khám phá bản thân.
Tôi yêu thiên nhiên và quan tâm đến môi trường nên trong nhiều tác phẩm của tôi cảm hứng đến từ thiên nhiên và sự tương tác giữa thế giới tự nhiên và nhân tạo. Chẳng hạn như bộ ba tranh “The Endless Drifting Nature Of An Unconscious Mind” (2024) – tạm dịch là “Bản chất lạc trôi bất tận của một tâm trí vô thức”. Có thể nói rằng đó là sự pha trộn giữa thẩm mỹ kỹ thuật số, chủ nghĩa siêu thực và trừu tượng, trong đó mọi thứ trở thành những hình dạng méo mó không ngừng phân rã và tái tạo. Tôi tránh kể chuyện một cách rõ ràng, thay vào đó đặt người xem vào trạng thái trải nghiệm cảm giác rời rạc và quá tải, phản ánh những tác động của môi trường số hóa hiện nay.
Ngoài ra, tôi cũng thường thử thách bản thân bằng cách giới hạn các yếu tố trong tranh để xem điều gì sẽ còn lại. Ví dụ như các tác phẩm đơn sắc ra đời khi tôi muốn biết nếu như bỏ hết các màu sắc đi, tôi có thể vẽ thế nào…
Phóng viên: Là một nghệ sĩ tự học, anh có gặp khó khăn gì trong việc phát triển sự nghiệp của mình?
Họa sĩ Bách Vũ: Trước kia khi còn làm trong lĩnh vực tài chính, môi trường làm việc của tôi thay đổi rất nhanh. Ban đầu, tôi làm kế toán và kiểm toán, chủ yếu tham gia vào các công việc liên quan đến số liệu trong các báo cáo và thống kê. Tuy nhiên, sau đó tôi được chuyển sang kiểm tra hệ thống máy móc, công nghệ và cách các hệ thống đó được lập trình. Rồi tôi học và làm việc trong lĩnh vực thanh tra, và tiếp tục là thị trường tài chính.
Thời nay, nếu có chủ ý, người ta chỉ cần một cái máy tính kết nối mạng Internet là có thể tự làm ra rất nhiều thứ. Tôi cho rằng với sự phát triển của công nghệ và nguồn tài nguyên như bây giờ, chỉ cần có quyết tâm, chúng ta có thể mở ra vô số “cánh cửa” để học hỏi và phát triển, làm được rất nhiều điều mà trước kia chỉ dám mơ đến. Song, tự học cũng đòi hỏi sự chủ động và kiên trì rất lớn. Bản thân tôi khi tự học vẽ, càng vẽ càng thấy hay, tác phẩm sau đặc biệt hơn tác phẩm trước, vì thế cứ phải cố gắng thêm từng chút từng chút một. Và trong thời gian tới, nếu có cơ hội, tôi chắc chắn không từ chối việc theo học các chương trình hoặc khóa học bài bản, chính quy về mỹ thuật, nghệ thuật.
Phóng viên: Là một nghệ sĩ tự học, anh có gặp khó khăn gì trong việc phát triển sự nghiệp của mình?
Họa sĩ Bách Vũ: Trước kia khi còn làm trong lĩnh vực tài chính, môi trường làm việc của tôi thay đổi rất nhanh. Ban đầu, tôi làm kế toán và kiểm toán, chủ yếu tham gia vào các công việc liên quan đến số liệu trong các báo cáo và thống kê. Tuy nhiên, sau đó tôi được chuyển sang kiểm tra hệ thống máy móc, công nghệ và cách các hệ thống đó được lập trình. Rồi tôi học và làm việc trong lĩnh vực thanh tra, và tiếp tục là thị trường tài chính.
Thời nay, nếu có chủ ý, người ta chỉ cần một cái máy tính kết nối mạng Internet là có thể tự làm ra rất nhiều thứ. Tôi cho rằng với sự phát triển của công nghệ và nguồn tài nguyên như bây giờ, chỉ cần có quyết tâm, chúng ta có thể mở ra vô số “cánh cửa” để học hỏi và phát triển, làm được rất nhiều điều mà trước kia chỉ dám mơ đến. Song, tự học cũng đòi hỏi sự chủ động và kiên trì rất lớn. Bản thân tôi khi tự học vẽ, càng vẽ càng thấy hay, tác phẩm sau đặc biệt hơn tác phẩm trước, vì thế cứ phải cố gắng thêm từng chút từng chút một. Và trong thời gian tới, nếu có cơ hội, tôi chắc chắn không từ chối việc theo học các chương trình hoặc khóa học bài bản, chính quy về mỹ thuật, nghệ thuật.
Phóng viên: Tổ chức sự kiện mở xưởng mang tên "Prologue" có ý nghĩa như thế nào với anh? Và anh có thể chia sẻ thêm về kế hoạch tương lai của mình?
Họa sĩ Bách Vũ: “Prologue” trong tiếng Việt có nghĩa là lời mở đầu. Trong âm nhạc và văn học, “prologue” thường xuất hiện ở khúc đầu như một phần giới thiệu riêng biệt nhằm cung cấp cho khán giả ngữ cảnh, tạo sự tò mò và biểu thị ý đồ của tác giả: những gì xảy ra tiếp theo rất đáng quan tâm — nhưng đây là điều tôi muốn bạn cảm nhận và chiêm nghiệm trước tiên.
Buổi mở xưởng chỉ diễn ra trong một ngày và với phạm vi giới hạn là gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, tôi xem đây là cơ hội để chia sẻ với những mối quan hệ thân thiết về một phần trong sáng tác của mình từ năm 2021 đến nay. Trong tương lai gần, tôi sẽ tập trung toàn lực vào việc sáng tác, tìm kiếm không gian phù hợp cho triển lãm cá nhân đầu tay, và tiếp tục đóng góp cho nghệ thuật đương đại.
Phóng viên: Với những bước đi mạnh mẽ này, anh có lời nhắn nhủ gì tới các nghệ sĩ trẻ đang trên hành trình tìm kiếm bản sắc của mình?
Họa sĩ Bách Vũ: Mỗi nghệ sĩ đều cần ý thức rõ ràng về việc tìm ra bản sắc cá nhân, nhưng tôi cũng muốn nhắn nhủ rằng, đây là một quá trình tự nhiên, không nên ép buộc. Hãy để nghệ thuật phát triển từ chính những trải nghiệm và cảm xúc chân thật của bạn. Đồng thời, hãy tự tin rằng bạn không hề thua kém bất kỳ ai trên thế giới. Một người thầy từng nói với tôi rằng nghệ sĩ Việt Nam thực sự rất giỏi và hoàn toàn có thể sánh vai với các nghệ sĩ quốc tế.
Tôi từng rất ấn tượng với một cuộc trả lời phỏng vấn của nữ họa sĩ người Anh Cecily Brown (sinh năm 1969), khi bà nói rằng mình coi tất cả các họa sĩ sinh từ năm 1890 trở lại đây đều là “đồng nghiệp cùng thời”. Với tôi, khi sống trong một thế giới đã xóa nhòa mọi đường biên về ngôn ngữ, địa lý, tôi cho rằng không còn giới hạn mình trẻ hay già, mình ở Đông Nam Á hay châu Âu hay châu Mỹ, mà quan trọng là mình muốn làm gì. Tôi hy vọng mình có thể đóng góp vào bức tranh nghệ thuật chung, tạo ra giá trị không chỉ cho bản thân mà còn cả cộng đồng sáng tạo nghệ thuật và yêu nghệ thuật.
Phóng viên: Xin cảm ơn họa sĩ Bách Vũ và chúc anh tiếp tục gặt hái những thành công!
Hoạ sĩ Bách Vũ (Mark Vũ) sinh năm 1993 tại Hà Nội, từng du học tại Vương quốc Anh và làm việc trong ngành tài chính. Hiện nay anh sinh sống và thực hành nghệ thuật chủ yếu tại Hà Nội. Anh nổi bật với phong cách hội hoạ kết hợp trừu tượng và tượng hình, thường khai thác các chủ đề liên quan đến thiên nhiên, giấc mơ, trải nghiệm nội tâm, kết thúc và tái sinh…
Họa sĩ Bách Vũ từng có tác phẩm được trao giải ba tại Festival Mỹ thuật Trẻ lần thứ 7 – năm 2024 (do Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức), đồng thời một tác phẩm khác được chọn treo triển lãm.
Tác phẩm “Đi vào giấc ngủ” của Bách Vũ lọt vào vòng chung khảo cuộc thi UOB Painting of the Year Vietnam lần thứ 2 – năm 2024, hạng mục Nghệ sĩ triển vọng.
Ngoài vẽ, Bách Vũ tham gia tổ chức nhiều triển lãm nghệ thuật có khuynh hướng mới mẻ với vai trò biên tập nghệ thuật, được dư luận quan tâm.
E-Magazine | Nhandan.vn
Nội dung: Mỹ Hạnh
Ảnh: Mỹ Hạnh, NVCC
Trình bày: Vân Thanh