Người Việt Nam ngày nay vẫn luôn khắc ghi câu nói bất hủ của lãnh tụ Cuba - Tổng Tư lệnh Fidel Castro ngày 2/1/1966: "Chúng ta sẵn sàng trao cho nhân dân Việt Nam không chỉ đường mà cả máu của chúng ta, thứ quý giá hơn đường rất nhiều!".
Kỳ 1 của loạt bài, nhóm tác giả mời bạn đọc cùng nhìn lại và cảm nhận hơi ấm từ những cái bắt tay bền chặt, những vòng tay ấm nóng của hai đất nước từ những năm chiến tranh khốc liệt. Từ những ký ức ấy, mong muốn tìm hiểu truyền thống quan hệ tốt đẹp giữa hai nước trở thành động lực tự nhiên, bắt nguồn từ trái tim và sự tri ân lịch sử. Thế hệ trẻ, người dân mỗi nước hiểu biết lẫn nhau, sẽ tiếp tục phát triển và duy trì mối quan hệ thủy chung, trong sáng từng được lấy máu, lấy tâm hồn làm biểu tượng.
Những người đồng chí, những người anh em
Một ngày giữa tháng 9/1973, từ sân bay Gia Lâm, trên chiếc xe mui trần, lãnh tụ Cuba Fidel Castro di chuyển về Nhà khách Chính phủ Việt Nam tại số 12 Ngô Quyền, Hà Nội. Đi với ông có các nhà lãnh đạo Việt Nam là Tổng Bí thư Lê Duẩn, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng, trước đó đã cùng ra đón tận sân bay. Trên đường, rất đông người dân từ cụ già đến trẻ nhỏ vẫy cờ hai nước và hô vang: “Cuba muôn năm”, “Việt Nam muôn năm”, “Chủ tịch Fidel và Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn năm”...
Hình ảnh đó còn nguyên vẹn trong tim ông Fredesmán Turró González, từng hai lần là Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cuba tại Việt Nam (1999-2004 và 2008-2013), người mang cái tên thân mật: “đồng chí Hùng”.
Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đón đồng chí Fidel Castro tại sân bay Gia Lâm trưa 12/9/1973. (Ảnh tư liệu: TTXVN)
Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đón đồng chí Fidel Castro tại sân bay Gia Lâm trưa 12/9/1973. (Ảnh tư liệu: TTXVN)
“Đồng chí Hùng” lần đầu đến Việt Nam năm 1968 khi mới 18 tuổi. Năm 1973, người cán bộ trẻ nhất của Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội đang làm Tùy viên Ngoại giao, phiên dịch cho Đại sứ đương nhiệm Raúl Valdés Vivó.
“Từ đầu tháng 9, Đại sứ và đồng chí Tùy viên Quân sự thường đi họp đâu đó bên ngoài và không mang theo phiên dịch. Tôi linh cảm có việc gì quan trọng”, “đồng chí Hùng” nhớ lại: “Ngày 8/9, Đại sứ triệu tập tất cả cán bộ, nhân viên sứ quán và thông báo: một phái đoàn cấp cao của Cuba do Chủ tịch Fidel dẫn đầu sắp sang thăm Việt Nam. Tôi và anh Jorge la O (tên Việt Nam là Quý) cũng biết tiếng Việt, được phân công trực đường dây điện thoại kết nối với nơi nghỉ của Chủ tịch Fidel và phái đoàn”.
Người cán bộ trẻ đã được thấy gương mặt ánh lên niềm vui khôn tả của các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi đón tiếp vị Tổng Tư lệnh, người anh em Fidel. Cả niềm hân hoan của nhiều người Việt Nam, không kể ngày đêm, ngồi trên xe đạp trước của Nhà khách Chính phủ, chờ được thấy và vẫy chào lãnh tụ Cuba. Và Chủ tịch Fidel đã hơn một lần ra ban công vẫy chào đám đông. Cũng chính Tổng tư lệnh Fidel, ít ngày sau đó, tại vùng giải phóng miền nam Việt Nam ở Quảng Trị, đã giương cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam, bên cạnh các chiến sĩ Việt Nam.
Hình ảnh đó đã là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, ủng hộ của đất nước Cuba, của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam anh hùng lúc bấy giờ.
Lịch sử còn ghi nhớ mãi, cuộc đấu tranh thống nhất đất nước của Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ tuyệt đối của nhân dân Cuba qua phong trào đoàn kết với Việt Nam được Cuba tổ chức sâu rộng cả trong nước và trên trường quốc tế, qua sự ủng hộ Việt Nam cả về chính trị và vật chất. Hàng nghìn người Cuba đã làm nghĩa vụ quốc tế trên các lĩnh vực ở Việt Nam. Có được điều đó là bởi, như ông Rogelio Polanco Fuentes, Đại sứ Cuba đương nhiệm tại Việt Nam khẳng định: “Cuba mãi biết ơn sự hy sinh to lớn, cũng như cuộc kháng chiến anh dũng của Việt Nam - minh chứng rõ nét cho di sản vĩ đại mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại cho toàn nhân loại, khi Người khẳng định: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”.
Với Việt Nam, trong những năm chống Mỹ gian lao, Cuba và lãnh tụ Fidel Castro chính là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quật khởi, khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc. Theo độ lùi thời gian, người Việt Nam càng nhận rõ hơn tinh thần đấu tranh kiên cường của người Cuba chống lại ách thống trị, cường quyền của thực dân, đế quốc. Suốt từ năm 1959 đến 1991, Cuba luôn phải thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: vừa xây dựng đất nước, bảo vệ thành quả cuộc cách mạng, vừa phải đương đầu với sự chống phá của các thế lực phản động trong và ngoài nước.
Hơn 3 vạn công nhân thủ đô La Habana, Cuba tham gia mít-tinh ủng hộ nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Mỹ tháng 11/1966. (Ảnh: Tư liệu)
Hơn 3 vạn công nhân thủ đô La Habana, Cuba tham gia mít-tinh ủng hộ nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Mỹ tháng 11/1966. (Ảnh: Tư liệu)
Cuối năm 2024, sang Việt Nam tham gia chương trình mở đầu chuỗi hoạt động kỷ niệm 65 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Cuba (1960-2025), nữ nghệ sĩ ballet Viengsay Valdés, Giám đốc Nhà hát Ballet Quốc gia Cuba kể câu chuyện cảm động.
Năm 1963, lãnh tụ Fidel đã giao nhiệm vụ cho nữ anh hùng Melba Hernández tổ chức một phong trào đoàn kết và ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng miền nam Việt Nam. Bà đã thành lập và là Chủ tịch đầu tiên của Ủy ban Cuba đoàn kết với miền nam Việt Nam. Melba đã sớm tìm đến sự hỗ trợ của các nghệ sĩ và trí thức bấy giờ, trong đó có các nghệ sĩ ballet huyền thoại Alicia và Fernando Alonso, những người sáng lập Nhà hát Ballet Quốc gia Cuba và luôn đồng cảm với nỗi đau chiến tranh mà Việt Nam phải trải qua. Năm 1964, nhà hát là đoàn nghệ thuật đầu tiên của Cuba đến trình diễn tại Việt Nam và hai nghệ sĩ đã được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Hơn 60 năm sau, nghệ sĩ Viengsay Valdés, người học trò của hai nghệ sĩ huyền thoại, người từ nhỏ đã được nữ anh hùng Melba coi như người bạn vong niên, đã rất tự hào khi có mặt tại Việt Nam. Bà tâm sự đầy xúc cảm: Sự hiện diện của Nhà hát Ballet Quốc gia Cuba tại Việt Nam năm 1964 là cái ôm thật chặt giữa hai dân tộc, là đại sứ văn hóa mang theo tình cảm mà Melba và Fidel gửi đến dân tộc anh hùng, với thông điệp: Cuba sẽ luôn ủng hộ Việt Nam. Thông điệp đó đã được thực hiện và sẽ luôn là như vậy!
Tháng 10/1966, tiếp đoàn đại biểu Đảng và Nhà nước Cuba do Tổng thống Osvaldo Dorticós và Bộ trưởng Quốc phòng Raúl Castro trong chuyến thăm lịch sử đến Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Chúng tôi luôn coi những người Cuba và đồng chí Fidel là anh em. Khi về nước, mong các bạn hãy chuyển những tình cảm này tới nhân dân Cuba và tới đồng chí Fidel, đó là những tình cảm từ trái tim chứ không phải những tuyên bố ngoại giao. Để chứng minh, xin kể cho các bạn nghe rằng mỗi khi trẻ em Việt Nam của chúng tôi nhìn thấy bức hình một người đàn ông có râu quai nón, các em đều gọi người đó là Fidel”.
Sẻ chia dù ít ỏi, không đợi lúc dư thừa
Một sự việc mang tầm nhìn xa của Chủ tịch Fidel đối với Việt Nam. Đó là khi Hiệp định Paris vừa được ký kết ngày 27/1/1973, lãnh tụ Fidel đã trao đổi với Đại sứ Cuba về những công trình mà Cuba có thể trao tặng, góp phần tái thiết Việt Nam ngay trong chiến tranh và sau này. Đã có 5 công trình kinh tế - xã hội Cuba giúp Việt Nam được khởi dựng, đến nay vẫn phát huy hiệu quả. Đó là Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam-Cuba Đồng Hới (Quảng Bình), Khách sạn Thắng Lợi ở Hà Nội, Trại bò giống Ba Vì, Trại gà Lương Mỹ và đoạn đường nhựa Sơn Tây - Xuân Mai nay đều thuộc Hà Nội.
Trước đó, từ đầu những năm 60, lãnh tụ Fidel đã luôn chú ý đến sự quan tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc đào tạo các chuyên gia ở nước ngoài nhằm xây dựng đất nước giàu đẹp hơn sau khi cách mạng thành công. Theo đồng chí Esteban Braulio González Hernández, phiên dịch của Bộ Ngoại giao Cuba từ năm 2000 đến nay, từ năm 1962, hai Chính phủ đã ký kết Chương trình hợp tác trong lĩnh vực đào tạo. Nhờ đó, nhiều sinh viên Việt Nam đã tốt nghiệp đại học ở Cuba. Ngược lại, nhiều sinh viên Cuba cũng đã được đào tạo ở Việt Nam. Đồng chí Hernández nhấn mạnh: Từ xưa đến nay Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước luôn sẵn sàng kề vai sát cánh và đồng hành cùng nhau cả trong lúc khó khăn lẫn lúc vui và thịnh vượng của mỗi nước.
Nhắc đến câu nói “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!” lần đầu tiên được lãnh tụ Fidel nói trong cuộc mít-tinh tại quảng trường Cách mạng ở La Habana ngày 2/1/1966, nhân kỷ niệm 7 năm ngày Cách mạng Cuba thành công (1/1/1959 - 1/1/1966), Đại sứ Việt Nam tại Cuba, Lê Quang Long, điểm lại: Với tinh thần đó, Cuba vừa đi đầu trong phong trào thế giới đoàn kết và ủng hộ Việt Nam, vừa viện trợ cho Việt Nam hàng trăm nghìn tấn đường, thiết bị y tế, lương thực, ngoại tệ, thiết bị hỗ trợ mở đường huyền thoại Hồ Chí Minh, đồng thời tổ chức các chiến dịch truyền thông quốc tế nhằm vận động sự ủng hộ dành cho cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam.
Ngày hôm nay, ký ức kề vai, đồng hành lúc khó khăn vẫn được nhắc như một phần quan trọng của lịch sử chung giữa hai nước, của nhiều địa phương, đơn vị cụ thể. Ông Nguyễn Quang Vinh, Giám đốc Công ty TNHH những người Anh Em Việt Nam (V.brothers), quản lý trang trại Amifarm Mộc Châu (Sơn La) đưa ra một so sánh độc đáo: “Tôi vẫn nói vui với bạn bè tại Mộc Châu rằng Fidel Castro chính là ông tổ nghề của ngành chăn nuôi bò sữa Mộc Châu”.
Có liên tưởng đó là bởi, trong kháng chiến chống Mỹ ác liệt, Cuba đã viện trợ cho Việt Nam những công trình, những con giống tốt nhất. Ông Vinh cảm thấy là người may mắn được thấy những con bò giống sữa đầu tiên đó Cuba tặng Nông trường Quốc doanh Mộc Châu những năm 70 của thế kỷ trước. Tuổi thơ của ông đã được thụ hưởng những giọt sữa bò thơm ngon và béo ngậy tại nông trường.
“Trên những đồng cỏ bao la, tôi được nhìn thấy những người công nhân Cuba xây dựng các trang trại và những công trình phụ trợ để chăn nuôi bò sữa. Hình ảnh đó gây ấn tượng rất mạnh để tôi trở lại đầu tư Amifarm Mộc Châu, tạo lập một dòng sản phẩm sữa tự nhiên như tôi từng được uống những năm tháng tuổi thơ”, Giám đốc Quang Vinh bộc bạch.
Theo Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba, trong đại dịch Covid-19, Cuba cung cấp cho Việt Nam vaccine Abdala ngừa Covid-19 do Cuba nghiên cứu thành công, tặng Việt Nam hàng nghìn lọ thuốc chữa trị và cử chuyên gia vào tâm dịch Quảng Nam, Đà Nẵng hỗ trợ phòng, chống dịch. Hai nước hỗ trợ nhau phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn hậu Covid-19. Cuba luôn theo sát tình hình Việt Nam, kịp thời gửi thư thăm hỏi Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong những dịp thiên tai, bão lũ. Gần đây nhất, Cuba đã sớm đề nghị cử bác sĩ và gửi tặng thuốc men giúp Việt Nam khắc phục hậu quả bão Yagi, khi mà đất nước này vẫn phải đương đầu với những khó khăn gay gắt.
Hiện nay, Việt Nam và Cuba đang tiếp tục dành cho nhau học bổng trình độ đại học và kỳ vọng ký kết thêm nhiều hiệp định giữa các cơ sở giáo dục đại học của hai nước. Ngày 19/5 vừa qua, Trường Đại học La Habana đã chính thức khai trương bộ môn nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tại Việt Nam, phía Cuba cũng dự định thành lập một khoa nghiên cứu Fidel Castro và triển khai loạt dự án xuất bản xoay quanh nội dung tư tưởng của lãnh tụ Fidel, hướng tới kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà lãnh đạo cách mạng Cuba vào năm 2026.
Mệnh lệnh từ trái tim vượt lên tính chất ngoại giao
Sự tương trợ Việt Nam-Cuba đã qua nhiều hoàn cảnh khác nhau, dù thời chiến hay thời bình, dù trong khó nhọc, gian truân về nhiều mặt, vẫn tiếp tục bền chặt, nhiệt thành. Điều đó khẳng định tính chất mật thiết giữa Đảng, Nhà nước, các nhà lãnh đạo và nhân dân hai nước. Liên tục trong 50 năm qua từ sau khi Việt Nam giành được thống nhất, các nhà lãnh đạo giữa hai nước luôn quan tâm, thăm hỏi, trao đổi các đoàn cấp cao, kiến tạo các hoạt động hợp tác từ nền tảng truyền thống hữu nghị đã gây dựng. Người dân hai nước dành cho nhau những tình cảm trìu mến, tin tưởng, để mỗi khi từ đất nước này, cái tên Cuba hay Việt Nam được nhắc lên, sẽ gọi lên những xúc cảm của ngưỡng mộ, tin cậy và tự hào được làm bạn, được gắn bó lâu dài.
Đoàn kết và ủng hộ Cuba là mệnh lệnh từ trái tim của mỗi người Việt Nam.
-Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt-
Và học hỏi lẫn nhau để vươn lên cũng trở thành truyền thống tốt đẹp chung. Từ Đổi mới năm 1986 cho đến hội nhập, phát triển hiện nay, Việt Nam có nhiều kinh nghiệm quý để Cuba tham khảo; là minh chứng cho thực tiễn phát triển để nước bạn vận dụng. Với Cuba, Việt Nam cũng đánh giá cao những bước chuyển mình lớn về đường lối, chính sách. Đó là vào tháng 12/1991, Liên Xô tan rã, Cuba lâm vào khủng hoảng toàn diện và sâu sắc. Ngay tại Đại hội lần thứ IV tháng 10/1991, Đảng và Nhà nước Cuba đã đề ra đường lối “Cải cách kinh tế”, với phương châm “chọn lọc, dần dần và có trật tự”, nhằm đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội trong “Thời kỳ đặc biệt trong hòa bình”. Trong bối cảnh đó, thăm chính thức Cuba tháng 7/1993, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã khẳng định: “Đoàn kết và ủng hộ Cuba là mệnh lệnh từ trái tim của mỗi người Việt Nam”. Và như thế, người bạn Việt Nam đã góp phần bảo đảm an ninh lương thực cho Cuba qua việc cung cấp gạo và dự án hỗ trợ Cuba tăng cường sản xuất lúa gạo tại chỗ.
Cho đến năm 2004, Cuba bước ra khỏi “Thời kỳ đặc biệt trong hòa bình”, bước vào giai đoạn đẩy mạnh “Cải cách kinh tế” và thực hiện chủ trương “Cập nhật hóa mô hình kinh tế - xã hội”. Cho đến nay, theo đánh giá của các chuyên gia, dù còn nhiều khó khăn, nhưng “hòn đảo Cuba kiên cường” đã từng bước thoát khủng hoảng kinh tế, giữ vững chế độ chính trị, độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia, mở rộng quan hệ quốc tế. Trong suốt những năm tháng đó, Việt Nam luôn kiên định và nhất quán yêu cầu chấm dứt các chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ chống Cuba.
Năm 2024 như “bước đệm” cho “Năm hữu nghị Việt Nam-Cuba” 2025, sau hơn sáu thập kỷ gắn kết từ trong chiến tranh, tại những chuyến thăm giữa hai Đảng, Chính phủ, địa phương hai nước, một số lĩnh vực đã được ký kết thỏa thuận. Đến nay, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba ở châu Á và là nhà đầu tư hàng đầu ở khu vực này tại Đặc khu Phát triển Mariel ở Cuba. Nước bạn cũng đưa ra nhiều chính sách ưu đãi và hỗ trợ đặc biệt để các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường đầu tư và tham gia tích cực hơn vào Chương trình phát triển kinh tế - xã hội quốc gia đến năm 2030. Dự án hợp tác phát triển sản xuất lúa gạo giữa hai nước sẽ góp phần bảo đảm chủ quyền và an ninh lương thực của Cuba.
Đại sứ Cuba Rogelio Polanco Fuentes cho biết, trong tương lai gần, các dự án thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, sản xuất kinh doanh dược phẩm và sản phẩm công nghệ sinh học mới của các trung tâm khoa học Cuba sẽ được tập trung triển khai tại Việt Nam. Còn phải nhắc đến những bước tiến trong hợp tác thực hiện các dự án năng lượng, sự khởi sắc trong hợp tác trên các ngành hàng dệt may, giày dép, sản xuất phân bón, đồ gia dụng, linh kiện máy tính, tấm pin năng lượng mặt trời, xe điện hoặc xe lai xăng điện… Đây sẽ là những bước thúc đẩy sản xuất và kinh doanh tại thị trường bán buôn và bán lẻ tại Cuba.
Đó là những minh chứng cho sự phát huy mạnh mẽ tinh thần câu nói bất hủ của lãnh tụ Fidel năm xưa. Tình hữu nghị đang tiếp tục cháy sáng giữa nhân dân hai nước, hai Đảng và hai Nhà nước. Ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, Việt Nam và Cuba thường xuyên chia sẻ quan điểm về các vấn đề cùng quan tâm trong chương trình nghị sự toàn cầu. Đại sứ Cuba nói: “Tuy nhiên, trên hết, điều khiến tôi xúc động nhất chính là tình cảm sâu sắc, lòng ngưỡng mộ và khâm phục mà chúng tôi cảm nhận được từ mỗi người dân Việt Nam khi họ nhắc tới Cuba. Như tựa đề một bộ phim tài liệu rất ý nghĩa do Việt Nam sản xuất mới được ra mắt cách đây không lâu, Việt Nam và Cuba là hai trái tim chung nhịp đập”.
Hãy hiểu sâu hơn về con đường, sứ mệnh gắn kết hai dân tộc!
“Không phải vô cớ mà ngay từ đầu, lãnh đạo của hai nước đã coi quan hệ Việt Nam-Cuba là một mối quan hệ đoàn kết đặc biệt, mẫu mực, dựa trên sự tôn trọng, ngưỡng mộ lẫn nhau, cùng chung những vấn đề cùng quan tâm và mục tiêu đấu tranh”. Đó là nhận định của Trưởng cơ quan thường trú của hãng thông tấn Prensa Latina (Cuba) tại Hà Nội Moisés Pérez Mok. Nhìn từ các góc độ lịch sử, văn hóa, ngoại giao…, tình hữu nghị qua nửa bán cầu đó đã và đang tiếp tục được lý giải, đúc kết. Thời gian qua, nhiều chuyên gia đã công bố các công trình, bài viết, có những ý kiến sâu sắc về câu chuyện Việt Nam-Cuba.
Dù có nhiều nét khác biệt về văn hóa, lịch sử hình thành, nhưng như nhận định của Tiến sĩ Lộc Thị Thủy, chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế, Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latin, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội thì Việt Nam có nhiều nét tương đồng với Cuba. Hai nước đều phải đấu tranh giải phóng dân tộc chống lại thực dân, đế quốc xâm lược; có cùng mục tiêu và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Hai nước cũng đều bị và đã từng bị thực thi các chính sách bao vây cấm vận... “Nhân dân Việt Nam luôn dành tặng nhân dân Cuba và lãnh tụ Fidel Castro niềm tin yêu, sự khâm phục và đồng cảm sâu sắc. Với riêng tôi, đã nghiên cứu nhiều năm về đất nước, con người Cuba, mối quan hệ Việt Nam-Cuba, thì tình cảm ấy lại càng đặc biệt hơn bao giờ hết”, Tiến sĩ Thủy bộc bạch.
Với nhiều người Việt Nam, những tình cảm của thế hệ trẻ hôm nay cho thấy sự đồng nhất thú vị với lớp người đi trước. Bạn Quỳnh Anh, sinh viên ngành Truyền Thông Xã hội, Khoa Truyền thông, Trường Đại học La Habana, chia sẻ: “Một trong những điều mà tôi thấy hai đất nước anh em chúng ta có sự gắn kết nhất là lòng bác ái. Người Cuba sống rất tình cảm. Họ coi tôi như một người Cuba thực sự, như những người trong gia đình. Đối với những người thuộc thế hệ ông bà cha mẹ, 'người Việt Nam' là một điều gì đó vô cùng đặc biệt”.
Còn bà Patricia Abarzúa, Chủ tịch Viện Văn hóa Hữu nghị Chile-Việt Nam chia sẻ với chúng tôi một kỷ niệm cảm động khi bà là khách mời quốc tế tại Đại hội Đại biểu Phụ nữ toàn quốc lần thứ VIII (nhiệm kỳ 1997-2002) của Việt Nam. Tham quan một hợp tác xã sản xuất lúa gạo với nhân công toàn phụ nữ không biết chữ, các đại biểu được giới thiệu về một hệ thống dạy học đặc biệt từ những bài hát và bài thơ. “Những người phụ nữ nông dân cần cù tại hợp tác xã ấy chia sẻ hiểu biết và nói lời cảm ơn chúng tôi qua lời ca, vần điệu”, bà Patricia Abarzúa nhớ lại.
Hôm đó, trong số đại biểu từ nhiều nước có ba người Mỹ Latin: một người Argentina, một người Cuba và một người Chile là bà Patricia Abarzúa. Người phụ trách hợp tác xã xúc động cảm ơn sự ủng hộ mà các dân tộc trên thế giới dành cho Việt Nam trong chiến tranh, đặc biệt là từ phía Cuba, ngay cả khi bị cấm vận. Các chị em cũng kể, vụ thu hoạch nào, mọi người cũng dành một phần sản lượng để cùng các cơ sở sản xuất khác quyên góp cho Chính phủ gửi sang Cuba. “Lời chia sẻ chân phương ấy nhận được tràng pháo tay vang dội của tất cả các đại biểu. Tôi nhìn sang nữ đồng chí Cuba lúc ấy đang nghẹn ngào”, bà Patricia Abarzúa kể.
Theo Tiến sĩ Thủy, cần đẩy mạnh hơn việc nghiên cứu Cuba nói riêng, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế nói chung. Cũng như rất cần tìm hiểu, nghiên cứu về mối quan hệ Việt Nam-Cuba, vai trò của Việt Nam trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Bởi hiện nay, Cuba được coi là trụ cột về chính trị, tư tưởng đối với phong trào cộng sản công nhân quốc tế, phong trào cánh tả Mỹ Latin. Còn Việt Nam đóng vai trò rất quan trọng trong các diễn đàn xã hội thế giới, phong trào không liên kết, nhóm G77.
Trân quý và kỳ vọng
Nhóm tác giả loạt bài đã nhận được nhiều chia sẻ cảm động của các chính khách, chuyên gia, nhà lãnh đạo, quản lý, doanh nhân, sinh viên, người dân lao động giữa hai nước khi thực hiện các cuộc phỏng vấn. Có người nhắc lại câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Giữa Cuba và Việt Nam có khoảng cách xa đến nỗi khi người này ngủ người kia thức. Trong quá khứ người ta nói về Đế quốc Anh rằng Mặt Trời không bao giờ lặn trên lá cờ Anh. Nhưng bây giờ phải nói rằng Mặt Trời không bao giờ lặn dưới lá cờ Cách mạng. Nghĩa là, hai nước chúng ta đối lập nhau về mặt địa lý nhưng lại có sự đồng nhất hoàn toàn về mặt đạo đức”.
Có người nhắc lại những quyết định lịch sử khi Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, vào ngày 2/12/1960. Cuba cũng là quốc gia đầu tiên, duy nhất có một Đại sứ bên cạnh Chính phủ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam và lập Đại sứ quán giữa rừng rậm vào năm 1969.
Người khác lại khẳng định: Tư tưởng và sự nghiệp của Tổng Tư lệnh Fidel Castro Ruz và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng cho mối quan hệ hai nước, được các thế hệ lãnh đạo hai nước tiếp tục vun đắp. Trách nhiệm của chúng ta là gìn giữ và vun đắp mối quan hệ này cho các thế hệ mai sau.
Bà Patricia Abarzúa quả quyết: Là người con của Mỹ Latin và đất nước Chile, tôi đã cảm nhận được tinh thần đoàn kết với Cuba và Việt Nam từ khi còn trẻ, thông qua những phong trào, những cuộc biểu tình của người dân Chile vì một Mỹ Latin sạch bóng chủ nghĩa đế quốc. Việc Mỹ xâm lược Việt Nam và áp đặt lệnh cấm vận kinh tế lên Cuba đã tạo sợi dây củng cố tinh thần đoàn kết Mỹ Latin cùng hướng về Việt Nam và Cuba, nơi mà hình tượng Che (Che Guevara), Fidel (Fidel Castro), Allende (Salvador Allende) và Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng. Khẩu hiệu “Chile - Cuba - Việt Nam… Đoàn kết nhất định thắng” được giương cao tại những cuộc biểu tình rầm rộ của công nhân và sinh viên đòi hòa bình và chống xâm lược Việt Nam và Cuba.
Ngày hôm nay, khi Việt Nam đang thúc đẩy đổi mới, cải cách, điều chỉnh trên rất nhiều mặt để vững vàng bước vào kỷ nguyên mới, nhiều bạn bè quốc tế, trong đó có những người anh em Cuba luôn dõi theo và dành nhiều kỳ vọng. Theo đánh giá của Trưởng cơ quan thường trú hãng thông tấn Prensa Latina tại Hà Nội Moisés Pérez Mok, mục tiêu mà Việt Nam đề ra là đạt mức tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ít nhất 8% trong năm 2025 và mức tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, sẽ đòi hỏi những nỗ lực lớn, đồng bộ từ tất cả các thành phần kinh tế và bộ máy nhà nước, nhất là khi tình hình thế giới đang diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường. Tuy nhiên, ông tin rằng Việt Nam chắc chắn có nhiều lợi thế để đạt được các mục tiêu đề ra.
Ông Moisés Pérez Mok nhắc đến quyết tâm chính trị mạnh mẽ nhằm đổi mới, cải cách toàn diện để bộ máy nhà nước linh hoạt và hiệu quả hơn; nhằm loại bỏ mọi “nút thắt” về thể chế hoặc pháp lý có thể cản trở việc đạt được các mục tiêu đã đề ra. Bên cạnh đó, việc hội nhập kinh tế sâu rộng thông qua việc ký kết hơn 15 Hiệp định thương mại tự do với các nước trên thế giới và trong khu vực, cùng việc thiết lập hàng chục quan hệ đối tác chiến lược và đối tác chiến lược toàn diện, không chỉ đem lại lợi ích cho trao đổi thương mại mà còn góp phần thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài cho Việt Nam. Ông Moisés Pérez Mok đánh giá, vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao của Việt Nam cùng sự tham gia tích cực vào các cơ chế, tổ chức, diễn đàn đa phương sẽ đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của sự thịnh vượng, phát triển và hạnh phúc mà chúng ta đã mong đợi từ lâu.
Còn Đại sứ Cuba đương nhiệm thì tin tưởng: Kết quả thực hiện các mục tiêu đề ra trong 40 năm Đổi mới rất ấn tượng, cho thấy quyết tâm vững vàng của các nhà lãnh đạo Việt Nam hiện nay nhằm tiếp tục hướng đến khát vọng mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Chúng tôi tin chắc rằng, với sự dẫn dắt sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong 20 năm, các bạn sẽ đưa Việt Nam trở thành nước phát triển với định hướng xã hội chủ nghĩa, giữ vững độc lập, chủ quyền, công bằng xã hội và bản sắc dân tộc.
Ngày đăng: 9/6/2025
Chỉ đạo thực hiện: LÊ QUANG THIỀU, PHẠM TRƯỜNG SƠN
Nội dung: QUANG HƯNG, THANH HẰNG, HẢI ANH, MỸ PHƯƠNG, KIM HƯƠNG, TRANG NGÂN, HỒNG QUÂN
Trình bày: PHƯƠNG NAM