Vùng sông nước Cà Mau được bao bọc bởi vuông tôm, đồng lúa phì nhiêu và những thảm rừng xanh bạt ngàn, quanh năm hứng trọn gió lùa từ biển khơi. Sau những cơn mưa đầu mùa, miền quê ấy càng trở nên quyến rũ với những con đường phẳng phiu, hai bên rợp bóng cây xanh mướt mát, những bụi hoa dại nở suốt bốn mùa.
Đó không chỉ là vẻ đẹp tự nhiên, mà còn là kết quả của nỗ lực bền bỉ từ chính quyền, đoàn thể và nhân dân trong việc bảo vệ môi trường, xây dựng lối sống văn minh, thân thiện với thiên nhiên.
Một góc không gian xanh tại khu vực Bãi Bồi thuộc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau.
Một góc không gian xanh tại khu vực Bãi Bồi thuộc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau.
Biến rác thải thành sinh kế giảm nghèo
Từ sau khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 được triển khai sâu rộng, nhiều vùng quê sông nước Cà Mau đã hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn. Không còn tâm lý “vứt đi cho xong”, người dân bắt đầu thấy trong từng chiếc vỏ chai, lon bia hay mảnh nhựa… là một giá trị có thể tái tạo, thậm chí sinh lời...
Chị Nguyễn Thị Hồng Duyên, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ thị trấn Rạch Gốc (huyện Ngọc Hiển) sau khi tất bật gọi điện thoại cho thương lái vận chuyển lợn giống về để trao cho hội viên nghèo, đã chia sẻ với chúng tôi: Từ nguồn quỹ phế liệu của chi hội, một cặp lợn trị giá gần 4 triệu đồng đã được trích ra hỗ trợ hội viên khó khăn. Chúng tôi họp bình xét công khai, hỗ trợ đúng người, đúng nhu cầu. Một cặp lợn không nhiều, nhưng nếu nuôi tốt thì chỉ sau vài tháng sẽ tạo ra nguồn thu ổn định...
Người dân tỉnh Cà Mau tích cực hưởng ứng phong trào thu gom, phân loại, xử lý rác tại nguồn. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Người dân tỉnh Cà Mau tích cực hưởng ứng phong trào thu gom, phân loại, xử lý rác tại nguồn. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Mô hình phân loại rác tại nguồn được Hội Phụ nữ thị trấn triển khai đồng bộ từ năm 2022, đến nay tất cả 9 chi hội và gần 850 hội viên tham gia. Mỗi hộ gia đình được phát thùng rác 3 ngăn để phân loại rác hữu cơ, rác tái chế và rác còn lại. Rác hữu cơ thì ủ làm phân, phế liệu bán gây quỹ.
Nhờ đó, không gian sống trở nên sạch hơn, môi trường thân thiện hơn, và quan trọng nhất là cộng đồng gắn bó hơn. Bà Lê Thị Cúc, hội viên Chi hội Phụ nữ khóm 3, hồ hởi kể: “Trước kia xả rác bừa bãi, giờ rác được phân loại, nhà cửa sạch sẽ, chị em còn có thêm tiền để mua sữa, sách vở cho con”.
Chi hội phụ nữ xã Nguyễn Việt Khái, tỉnh Cà Mau ra mắt mô hình sọt rác lưu động “Biến rác thải thành tiền”, hỗ trợ học sinh nghèo, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. (Ảnh: camau.gov.vn)
Chi hội phụ nữ xã Nguyễn Việt Khái, tỉnh Cà Mau ra mắt mô hình sọt rác lưu động “Biến rác thải thành tiền”, hỗ trợ học sinh nghèo, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. (Ảnh: camau.gov.vn)
Từ nguồn quỹ “biến rác thành tiền”, Hội Phụ nữ địa phương đã tổ chức nhiều đợt trao sinh kế, hỗ trợ thực phẩm, sách vở, đồng phục cho học sinh nghèo với tổng kinh phí hơn 20 triệu đồng. Nhiều hội viên như bà Võ Thị Thùy Dương ở khóm 1 đã ổn định cuộc sống nhờ được hỗ trợ đàn lợn giống, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.
Phong trào “Ðổi rác thải nhựa lấy cây trồng” được các địa phương tại tỉnh Cà Mau triển khai hiệu quả. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Phong trào “Ðổi rác thải nhựa lấy cây trồng” được các địa phương tại tỉnh Cà Mau triển khai hiệu quả. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Lý Văn Lâm, huyện Châu Thành, tỉnh Cà Mau hướng dẫn người dân đổi rác thải nhựa lấy quà. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Lý Văn Lâm, huyện Châu Thành, tỉnh Cà Mau hướng dẫn người dân đổi rác thải nhựa lấy quà. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Để rác thải trở nên hữu ích
Không riêng Rạch Gốc, các địa phương khác trong tỉnh Cà Mau cũng có nhiều cách làm hay. Ở huyện Thới Bình, mô hình “Đổi rác lấy cây xanh” được triển khai hiệu quả.
Chỉ cần mang 1,5-2kg rác nhựa là có thể đổi lấy cây giống như bưởi da xanh, mãng cầu, vú sữa… “Vừa giảm rác, vừa phủ xanh đất trống, người dân rất hưởng ứng”, ông Lý Minh Vững, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Thới Bình khẳng định.
Chương trình đã mang lại hiệu quả kép, không chỉ làm giảm thiểu việc vứt rác thải nhựa ra môi trường mà còn phát động phong trào trồng cây, lan tỏa lối sống xanh trong cộng đồng. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Chương trình đã mang lại hiệu quả kép, không chỉ làm giảm thiểu việc vứt rác thải nhựa ra môi trường mà còn phát động phong trào trồng cây, lan tỏa lối sống xanh trong cộng đồng. (Ảnh: Báo Cà Mau)
Tại huyện Trần Văn Thời, các cấp Hội Phụ nữ đã trao hơn 760 suất học bổng và sinh kế tặng hội viên khó khăn với tổng trị giá hơn 400 triệu đồng, phần lớn đến từ nguồn thu tái chế phế liệu.
Các mô hình “Gian hàng đổi rác nhận quà”, “Tuyến đường không rác”, “Ngôi nhà xanh”, “Xách giỏ đi chợ”, “Ngôi nhà 100 đồng”… ngày càng lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, đặc biệt thu hút sự tham gia tích cực của đoàn viên, thanh niên và phụ nữ.
Đáng chú ý, huyện Ngọc Hiển đã sớm ban hành Chương trình hành động số 12-CTr/HU về bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2025. Từ chợ đến công sở, từ khu dân cư đến nông thôn, các điểm phân loại rác được thiết lập, giúp nâng cao ý thức người dân và từng bước đưa việc phân loại rác trở thành hành vi tự giác, thường nhật.
Công nhân Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Cà Mau thu gom rác tại các tuyến đường thực hiện mô hình thí điểm phân loại chất thải, rác sinh hoạt tại nguồn.
Công nhân Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Cà Mau thu gom rác tại các tuyến đường thực hiện mô hình thí điểm phân loại chất thải, rác sinh hoạt tại nguồn.
“Thành công lớn nhất của chương trình chính là nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của cộng đồng từ việc nhỏ nhất là phân loại rác thải”, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ngọc Hiển Trần Hoàng Lạc đánh giá.
Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 1/1/2025, việc phân loại rác sinh hoạt tại nguồn sẽ trở thành quy định bắt buộc trên toàn quốc. Những hộ không tuân thủ có thể bị xử phạt hành chính đến một triệu đồng.
Trong bối cảnh đó, những mô hình sáng tạo từ cơ sở như ở Cà Mau không chỉ đi trước một bước mà còn đặt nền móng cho việc thực thi pháp luật hiệu quả, bằng sự đồng thuận và tự nguyện của người dân.
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Cà Mau Lê Thanh Triều nhận định: “Việc bảo vệ môi trường không thể làm bằng mệnh lệnh hành chính mà phải bắt đầu từ thay đổi nếp nghĩ, lối sống. Những mô hình sáng tạo như “biến rác thành sinh kế” đã góp phần thay đổi diện mạo vùng quê, nâng cao chất lượng sống và xây dựng nông thôn mới bền vững”.
Không cần những chiến dịch rầm rộ, chính sự kiên trì và đổi mới từ cơ sở đã làm nên sức sống cho các mô hình môi trường ở Cà Mau. Và từ trong mỗi chiếc giỏ nhựa tái chế, mỗi cây xanh mọc lên từ đổi rác, từng mái nhà đang lan tỏa một lối sống xanh, góp phần gìn giữ môi trường, bảo vệ tương lai cho thế hệ mai sau.