"Mỏ neo" vững chãi
giữa biển thông tin

Sự bùng nổ của các nền tảng số, đặc biệt là TikTok, YouTube và các trang mạng xã hội, đã tạo ra thế hệ người đưa tin thể thao mới có thể tiếp cận dễ dàng với một lượng lớn độc giả trẻ bằng tốc độ và khả năng tương tác.
Giữa đại dương thông tin - nơi tất cả các nền tảng đều muốn trở thành người đầu tiên truyền đạt thông tin tới khán giả, báo chí chậm đã và đang trở thành hướng mở cho những nhà báo truyền thống.
Chuyển dịch cùng thời đại
Nhớ lại thời điểm cả nước hân hoan với thành tích của Đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam giành quyền tham dự World Cup, tôi cùng anh em phóng viên thể thao có cơ hội đi tác nghiệp tại sân vận động Hà Đông (Hà Hội). Đây là sân tập của các lứa trẻ thuộc hệ thống quản lý của đội nữ Hà Nội, đồng thời cũng là cái nôi đào tạo hàng loạt tên tuổi tài năng như Nguyễn Thị Thanh Nhã, Thái Thị Thảo, Phạm Hải Yến hay Ngân Thị Vạn Sự...
Khi các TikToker hay YouTuber đang mải mê với những thước phim về khoảnh khắc ăn mừng của các cầu thủ nữ, nhiệm vụ của phóng viên là phải tìm kiếm câu chuyện khác biệt, một điểm chạm khơi gợi cảm xúc và truyền cảm hứng cho khán giả. Thách thức về công tác tuyển chọn, đào tạo tài năng trẻ ở đội bóng Thủ đô là một trong số những đề tài đáp ứng yêu cầu.
"Nhiều bạn lên đây được một hai hôm, buổi đêm nằm khóc. Tôi phải sang động viên, dỗ dành các con cố gắng vượt qua", cựu tuyển thủ quốc gia Nguyễn Thị Muôn, Huấn luyện viên trưởng đội năng khiếu, chia sẻ. Hay như lời tâm sự của Huấn luyện viên trưởng đội U14 bóng đá nữ Hà Nội Nguyễn Tiến Minh, với đặc thù của bộ môn bóng đá nữ, điểm mấu chốt là mình không bao giờ được chê, mà phải lựa lời động viên và thúc đẩy các con cố gắng thêm từng chút mỗi ngày.
Tất cả những tâm sự, trải nghiệm, trăn trở… rất “đời thường” của thầy trò đội bóng chính là địa bàn mà chúng tôi - những tay viết thể thao - tự tin rằng mình sẽ luôn có ưu thế hơn trong chuyển tải, nhờ “tính người” vượt trội. Như nhà báo kỳ cựu Vũ Công Lập từng nhiều lần nhấn mạnh, với người làm báo thể thao, chúng ta phải có cái nhìn sâu sắc vào những gì diễn ra trên sân cỏ, nhưng hơn hết là phải hiểu được con người, cái lý đằng sau những chiến thắng hay thất bại.
Nhiều năm làm nghề, theo dõi sát sao nhiều môn thể thao, tác nghiệp hàng trăm sự kiện, phỏng vấn hàng nghìn người, kiến thức chuyên môn kinh nghiệm tích lũy và uy tín được tạo dựng chính là nền tảng để xây dựng thương hiệu cá nhân. Thay vì chạy đua trước những phát ngôn giật gân, câu view hay tranh cãi trên mạng, đội ngũ nhà báo và phóng viên sẽ nỗ lực xây dựng tên tuổi bằng sự kiên trì, chuyên nghiệp, để không ngừng nâng cao chất lượng công việc.
Trong thời đại tràn ngập thông tin chưa được kiểm chứng, thậm chí là tin giả nở rộ, độ tin cậy là tài sản quý hơn vàng. Các “anh hùng bàn phím” có thể nhanh chóng đưa ra những thông tin dựa trên nguồn không rõ ràng hoặc nêu lên nhận định suy đoán cá nhân. Trong khi đó, quy trình kiểm duyệt thông tin chính thống luôn phải kiểm chứng từ ít nhất hai nguồn độc lập, và sau đó trải qua những cấp duyệt đáng tin cậy. Điều đó thể hiện trách nhiệm của cơ quan báo chí trước khi đưa thông tin tới công chúng.
Uy tín về độ chính xác không chỉ giúp độc giả tin tưởng vào nội dung bài viết, mà còn xây dựng niềm tin với những người trong cuộc. Sau cuộc gặp gỡ tại sân vận động Hà Đông, Huấn luyện viên Tiến Minh đã giới thiệu tôi với ông Hà Lương Dũng, bố của tài năng trẻ Hà Huyền Mai. Em là trường hợp đặc biệt tới nỗi, dù có đến muộn đúng thời điểm đội chốt xong danh sách, chỉ cần nhìn tốc độ rê bóng và kỹ thuật cá nhân, anh Minh ngay lập tức lo lắng: "Giờ không lấy ngay thì con sẽ qua câu lạc bộ khác, nên phải báo cáo lãnh đạo để tìm cách nhận em luôn".
Được thầy Minh giới thiệu, anh Dũng đã chia sẻ về nỗi nhớ nhà da diết của con gái mỗi tối. Do hoàn cảnh gia đình nghèo, lại ở tận Lai Châu, khoảng cách quá xa, việc đi lại vất vả tốn kém là nguyên nhân khiến Mai không thể về nhà khi được "xả trại" cuối tuần. Dù luôn phải động viên con gái là thế, cũng giống như bao người bố khác, anh Dũng cũng lo lắng: "Con gái có lứa có thì. Qua tuổi xuân rồi cũng rất khó. Bây giờ chuyện tương lai của con đúng là nhiều khi bố mẹ rất trăn trở, nhưng không dám nói. Không biết khi đá bóng xong, chuyện chồng con thế nào, rồi có xin được vào làm ở đâu không?"
Niềm vui chiếng thắng của các tuyển thủ nữ Việt Nam tại SEA Games 31. Ảnh: Báo Thanh niên
Niềm vui chiếng thắng của các tuyển thủ nữ Việt Nam tại SEA Games 31. Ảnh: Báo Thanh niên
Khi nhận thấy tài năng đặc biệt của Mai và hoàn cảnh gia đình, chính thầy Minh đã mời bố mẹ Mai về làm cấp dưỡng tại bếp ăn của đội, giúp cả gia đình được đoàn tụ để con yên tâm theo đuổi đam mê. Những chia sẻ chân thành, đầy xúc động của anh Dũng cho thấy bức tranh thực tế của bóng đá nữ nước nhà, sự nỗ lực, hy sinh của biết bao con người để có được thành tích chung. Bản thân những phóng viên thể thao như chúng tôi cũng tự hào, khi có thể góp phần công sức chia sẻ những câu chuyện ấy một cách trân trọng và trọn vẹn nhất.

Kỷ nguyên số mang đến nhiều thách thức nhưng cũng mở ra những con đường mới cho nhà báo thể thao. Thay vì cố gắng chạy đua trên sân chơi công nghệ, việc tập trung và phát huy những thế mạnh riêng có sẽ giúp người viết mang tới những nội dung chất lượng cao.
Thích ứng với những sân chơi mới
Báo cáo Digital Việt Nam 2024 chỉ rõ có 72,70 triệu người sử dụng mạng xã hội tính đến tháng 1/2024, tương đương với 73,3% tổng dân số. Rõ ràng, sự xuất hiện của các nền tảng số không đồng nghĩa nhà báo truyền thống phải né tránh, mà chúng ta có thể coi đây là những kênh phân phối nội dung hiệu quả. Mục tiêu không phải biến đội ngũ phóng viên trở thành TikToker hay YouTuber, mà phải sử dụng các công cụ này để đưa nội dung chất lượng tới độc giả. Bởi vậy, những hình thức trình bày mới, như longform (bài viết dài), infographic (đồ họa thông tin), podcast hay video ngắn... cũng được thử nghiệm và ghép nối liên tục trong những năm gần đây.
Mỗi nền tảng đều có ưu điểm riêng và chúng ta cần hiểu rõ các đặc tính khác nhau để phân phối nội dung phù hợp. Quan trọng, dù ở nền tảng nào, chất lượng và tính xác thực của thông tin phải luôn được bảo đảm. Hình thức trình bày có thể đổi mới, kênh phát hành có thể đa dạng, nhưng giá trị cốt lõi vẫn nằm ở thông tin, phân tích và câu chuyện được cung cấp.
Bởi giống như các lĩnh vực khác, mọi sự kiện thể thao đều tồn tại trong dòng chảy lịch sử. Chiến thắng hôm nay chắc chắn là kết quả của nhiều năm nỗ lực, của sự đầu tư bài bản, hay thậm chí là quá trình học hỏi từ thất bại trong quá khứ. Vì thế, những ký ức và dữ liệu tích lũy sau nhiều năm tác nghiệp sẽ là tư liệu quý để chúng ta có thể tiếp tục dòng phân tích trong tương lai.
Công chúng cần “những chiếc mỏ neo”, giữa một đại dương thông tin ngày càng hỗn loạn. Những phóng viên thể thao chân chính hoàn toàn có thể gánh vác vai trò ấy. Song, chính họ cũng cần những chiếc mỏ neo khác cho riêng mình. Đó là lòng tự trọng và những rung cảm nhân văn!
Mục tiêu không phải biến đội ngũ phóng viên trở thành TikToker hay YouTuber, mà phải sử dụng các công cụ này để đưa nội dung chất lượng tới độc giả. Ảnh minh họa
Mục tiêu không phải biến đội ngũ phóng viên trở thành TikToker hay YouTuber, mà phải sử dụng các công cụ này để đưa nội dung chất lượng tới độc giả. Ảnh minh họa
Ngày xuất bản: Tháng 6 năm 2025
Trình bày: VŨ ANH TUẤN
Ảnh: Báo Nhân Dân, Báo Thanh niên