"Có lẽ cần khẳng định sự tham gia của doanh nghiệp vào đánh giá tốt nghiệp nói riêng và quá trình đào tạo nói chung cần được coi là sự hợp tác win-win để cùng nhau cung cấp và sử dụng nguồn nhân lực có chất lượng cho sự phát triển của quốc gia".

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến
Phó Hiệu trưởng Trường đại học Ngoại thương

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến: Nếu coi sinh viên tốt nghiệp là sản phẩm được cung cấp cho thị trường lao động thì doanh nghiệp chính là những người sử dụng sản phẩm đó. Như vậy, chính người sử dụng sẽ là người trả lời chính xác nhất cho câu hỏi sản phẩm có đáp ứng nhu cầu hay không.

Do đó, Nghị quyết 68-NQ/TW đã đưa ra một giải pháp định hướng quan trọng để doanh nghiệp tham gia vào đánh giá tốt nghiệp nói riêng và vào quá trình đào tạo nói chung. Trên thực tế, vấn đề này không phải chưa từng được đề cập đến khi vấn đề hợp tác nhà trường-doanh nghiệp đã được đề cập đến từ lâu trong các nghị quyết, chính sách của Đảng và Nhà nước và của nhiều cơ sở giáo dục. Tuy nhiên, dường như nó chưa được thực hiện một cách toàn diện và hiệu quả.

Từ kinh nghiệm của Trường đại học Ngoại thương, tôi cho rằng sự tham gia của doanh nghiệp phải được thực hiện một cách thực chất và xuyên suốt trong toàn bộ quá trình đào tạo và đánh giá tốt nghiệp chỉ là điểm quyết định. Trước hết, doanh nghiệp cần tham gia vào việc “định chuẩn” theo chương trình đào tạo ở Việt Nam hiện nay, đó là định chuẩn đầu ra.

Do đó, điểm đầu tiên và quan trọng nhất là chuẩn đầu ra phải được xác định đúng với yêu cầu thực tiễn của các doanh nghiệp. Mặc dù hiện nay, việc doanh nghiệp tham gia góp ý vào chương trình đào tạo đã được thực hiện nhưng cần có một cách thức triển khai hiệu quả bảo đảm tính đại diện và hiệu quả hơn. Việc này có thể được thực hiện thông qua cơ chế hiệp hội nghề nghiệp hoặc các doanh nghiệp lớn có vai trò quyết định hơn đối với các chuẩn chương trình đào tạo đang được xây dựng.

Tiếp theo, trong quá trình đào tạo, các doanh nghiệp cũng cần tham gia vào quá trình đào tạo để bảo đảm các chuẩn đó được chuyển tải một cách chính xác nhất đến các bên liên quan, đảm bảo các hoạt động dạy học hướng đến chuẩn một cách chính xác và hiệu quả. Hiện nay các cơ sở giáo dục đã triển khai nhiều phương thức để thực hiện việc này thông qua các hoạt động mời giảng, đồng giảng, tọa đàm, hội thảo và nhiều hoạt động thực tập, thực tế khác.

Tuy nhiên, các hoạt động này cần được thiết kế một cách tổng thể, cộng hưởng với các hoạt động đào tạo chính khóa của giảng viên. Có lẽ đây là điểm mà các cơ sở giáo dục chưa làm được một cách hiệu quả khi sự tham gia của doanh nghiệp mới chỉ được coi là các hoạt động mang tính trách nhiệm xã hội, chưa xác định rõ các yêu cầu cụ thể để cộng hưởng và đóng góp vào chuẩn chung của chương trình đào tạo.

Cuối cùng, điểm quan trọng nhất được đề cập đến trong Nghị quyết là sự tham gia của doanh nghiệp vào đánh giá tốt nghiệp. Đây là điểm mang tính đột phá khi doanh nghiệp sẽ có vai trò nhất định vào việc quyết định sản phẩm đào tạo có đạt chuẩn để được đưa ra thị trường hay không. Nếu làm được việc này sẽ giúp tránh được tình trạng thừa thầy thiếu thợ, tình trạng doanh nghiệp phải đào tạo lại, bảo đảm sinh viên tốt nghiệp sẽ có khả năng “thực chiến”, giải quyết các vấn đề thực tế.

Việc này hoàn toàn có thể thực hiện nếu cả Nhà trường và doanh nghiệp đều thay đổi tư duy. Ví dụ, các vấn đề thực tiễn cập nhật của doanh nghiệp có thể là những tình huống, những câu hỏi trong đánh giá tốt nghiệp và chính các doanh nghiệp cũng là những người đánh giá. Kinh nghiệm của Trường đại học Ngoại thương trong một số hội đồng đánh giá tốt nghiệp có sự tham gia của chuyên gia thực tiễn đã cho thấy sự kết hợp hiệu quả để vừa đánh giá được kiến thức nền tảng vừa đánh giá được khả năng vận dụng và sáng tạo của người học.

Ngoài ra, có lẽ cần khẳng định sự tham gia của doanh nghiệp vào đánh giá tốt nghiệp nói riêng và quá trình đào tạo nói chung cần được coi là sự hợp tác win-win để cùng nhau cung cấp và sử dụng nguồn nhân lực có chất lượng cho sự phát triển của quốc gia.