Với mục tiêu truyền thông định hướng dư luận, phản biện chính sách, VietNamNet kiên định với con đường tập trung truyền thông sâu về các nội dung chính trị-xã hội. Chính sự lựa chọn này tạo ra thách thức, nhưng cũng là điểm khác biệt làm nên bản sắc riêng của VietNamNet trong dòng chảy báo chí hiện đại.
Là một trong những tờ báo điện tử đầu tiên ở Việt Nam, Báo VietNamNet đã có gần 30 năm xây dựng vị thế riêng trong lòng độc giả. Trước sự đổi mới liên tục của báo điện tử, trong bối cảnh mạng xã hội phát triển bùng nổ, Tổng Biên tập Nguyễn Văn Bá khẳng định, VietNamNet chọn con đường xây dựng hệ sinh thái nội dung bền vững: “Giữa dòng chảy thông tin tràn ngập, VietNamNet muốn là một mạch nước trong, vững vàng, minh bạch và có ích”.
Ba thập kỷ xây dựng bản sắc riêng
Nếu nhìn lại hành trình gần 30 năm qua, theo ông, điều gì đã làm nên bản sắc và vị thế riêng biệt của VietNamNet?
VietNamNet là một trong những tờ báo điện tử đầu tiên ở Việt Nam, khởi đầu chỉ là một cổng thông tin trên Internet, từ năm 2003, VietNamNet chính thức được cấp phép trở thành báo điện tử, từng bước khẳng định vai trò trong hệ sinh thái truyền thông Việt Nam.
Hiện nay, VietNamNet nằm trong nhóm 3 báo điện tử hàng đầu cả nước, cùng với VnExpress và Dân trí, và là 1 trong 5 cơ quan báo chí có lượng truy cập lớn nhất.
Khác với VnExpress tập trung nhóm độc giả công sở và Dân trí thiên về đời sống xã hội, VietNamNet lựa chọn hướng đi nội dung là chính trị-xã hội. Đây là phân khúc đặc thù, đòi hỏi sự thận trọng trong ngôn từ, cẩn trọng trong tác nghiệp và đặc biệt là phải luôn hướng đến sự tích cực.
Chính lựa chọn này tạo ra thách thức, nhưng cũng là điểm khác biệt làm nên bản sắc riêng của VietNamNet trong dòng chảy báo chí hiện đại.
Từ những ngày đầu, VietNamNet đã xác lập cho mình một tôn chỉ rõ ràng: phụng sự công chúng bằng thông tin chính xác, kịp thời và nhân văn. Chúng tôi không chạy theo giật gân, không đánh đổi niềm tin độc giả để lấy lượt view tức thời. Chính điều đó tạo nên bản sắc riêng của VietNamNet – bản lĩnh, tử tế và dấn thân.
Quan trọng hơn, VietNamNet đã từng bước khẳng định vai trò là một kênh truyền thông chính thống, đáng tin cậy, luôn có mặt ở những điểm nóng, dẫn dắt dư luận với thái độ khách quan, phản biện nhưng xây dựng. Chúng tôi không chỉ làm báo, mà còn góp phần thúc đẩy các giá trị văn hóa, giáo dục, khoa học và đổi mới sáng tạo trong xã hội.
"Chúng tôi không chạy theo những trào lưu giật gân, mà tập trung vào phản ánh các vấn đề chính sách, góp phần thúc đẩy phát triển đất nước".
Trong suốt gần ba thập kỷ hoạt động, VietNamNet đã có những đóng góp nổi bật vào các vấn đề thời sự trọng yếu: Góp ý sửa đổi Hiến pháp, xây dựng đường sắt cao tốc Bắc-Nam (2014), khai thác bauxite ở Tây Nguyên, bảo vệ chủ quyền biển đảo, cải cách thể chế, minh bạch hóa điều kiện kinh doanh, đổi mới giáo dục...
Không chỉ đưa tin, VietNamNet còn giữ vai trò như một diễn đàn, quy tụ nhiều chuyên gia uy tín để phân tích, hiến kế, phản biện chính sách.
Đặc biệt, chuyên mục "Tuần Việt Nam" trở thành không gian đối thoại chính sách sôi động, nơi các chuyên gia hàng đầu như Nguyễn Trung, Việt Phương, Dương Trung Quốc, Phạm Chi Lan, Nguyễn Sỹ Dũng, Trần Đình Thiên, Vũ Thành Tự Anh... thường xuyên tham gia đối thoại, phản biện chính sách, đóng góp ý kiến tâm huyết từ thực tiễn.
TBT VietNamNet làm việc với lãnh đạo Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE).
TBT VietNamNet làm việc với lãnh đạo Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE).
Không dừng lại ở việc đưa tin, VietNamNet định hướng thông tin bằng các tuyến bài chuyên sâu, khai thác các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước. Sau phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm về “kỷ nguyên mới của dân tộc”, VietNamNet là một trong những cơ quan báo chí đầu tiên khởi xướng diễn đàn, tập trung khai thác sâu về chiến lược phát triển đất nước trong thời kỳ mới.
Bên cạnh đó, tờ báo cũng bám sát đời sống người dân, đặc biệt trong các vấn đề nóng như cải cách hành chính, sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, những chính sách tác động trực tiếp đến cuộc sống. Những tiếng nói từ cơ sở được chuyển tải đầy đủ, trở thành dữ liệu giá trị cho các nhà hoạch định chính sách.
Một số hoạt động nổi bật của VietNamNet
Nâng vị thế bằng công nghệ
Nhiều cơ quan báo chí hiện nay coi công nghệ là công cụ hỗ trợ chuyển đổi số. Riêng VietNamNet lại lựa chọn công nghệ là trụ cột chiến lược, mũi nhọn để tạo đột phá. Với tầm nhìn đó, theo ông, đâu là những cơ hội lớn mà tờ báo có thể khai thác, và đâu là những thách thức cần vượt qua để hiện thực hóa mục tiêu này?
VietNamNet ra đời từ một công ty công nghệ (VASC), lớn lên và phát triển trên Internet. Chính vì thế VietNamNet coi công nghệ là trụ cột chiến lược, mũi nhọn để tạo sự thay đổi.
Tại sao lại như vậy? Bởi chúng tôi hiểu rằng: nếu báo chí muốn tồn tại và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số, thì không thể tiếp tục làm nghề theo cách cũ, tư duy cũ, công cụ cũ. Công nghệ – nếu được đặt đúng vai – sẽ không chỉ làm tăng tốc quy trình, mà còn tái định nghĩa cách chúng ta làm báo.
Công nghệ tạo ra cơ hội cho VietNamNet khả năng hiểu và phục vụ độc giả tốt hơn. Trước đây, báo chí phát nội dung theo kiểu đại trà, một chiều. Giờ đây, công nghệ dữ liệu cho phép chúng tôi theo dõi hành vi người dùng theo thời gian thực, phân tích mối quan tâm, đo lường mức độ tương tác, từ đó cá nhân hóa nội dung đến từng nhóm độc giả. Điều này biến báo chí từ “bên phát – bên nghe” thành một dịch vụ thông tin hai chiều, linh hoạt và có thể phản hồi tức thời.
Cơ hội thứ hai đến từ việc tự động hóa quy trình sản xuất nội dung. Ứng dụng AI – từ việc tóm tắt văn bản, viết bản tin tự động, gợi ý tiêu đề, dịch máy thông minh đến chuyển thể nội dung cho đa nền tảng (text – audio – video – mạng xã hội)... – đang giúp đội ngũ phóng viên và biên tập viên tập trung vào phần tinh túy nhất của nghề: điều tra, phân tích, kể chuyện. AI không thay thế nhà báo, nhưng AI có thể là “siêu trợ lý” nếu chung ta sử dụng đúng.
Tổng Biên tập VietNamNet Nguyễn Văn Bá và các khách mời tại buổi tọa đàm trực tuyến "Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" tháng 11/2024.
Tổng Biên tập VietNamNet Nguyễn Văn Bá và các khách mời tại buổi tọa đàm trực tuyến "Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" tháng 11/2024.
Cơ hội thứ ba nằm ở việc xây dựng hạ tầng tòa soạn hiện đại. Tòa soạn sẽ không chỉ là nơi sản xuất bài vở, mà còn là một nơi hội tụ giữa dữ liệu, nội dung và kinh doanh. Chúng tôi đang tiến tới việc thiết kế một “bộ não AI riêng” cho VietNamNet – tức một mô hình ngôn ngữ được huấn luyện dựa trên triết lý báo chí, tôn chỉ và phong cách riêng của tờ báo.
Tuy nhiên, con đường công nghệ không phải trải hoa hồng. Chúng tôi đối diện ít nhất ba thách thức lớn.
Thứ nhất là bài toán chất lượng và đạo đức thông tin. Khi AI có thể viết nhanh, tóm tắt gọn, “tưởng như không sai”, thì rủi ro từ thông tin sai lệch, văn phong vô hồn, thiếu chiều sâu và cảm xúc báo chí lại rất lớn. Vì vậy, VietNamNet đang xây dựng bộ quy trình kiểm duyệt thông tin do AI tạo ra, kiểm tra đa tầng, kết hợp con người và máy. AI không được quyền tự xuất bản – chỉ được xem là công cụ phụ trợ trong toàn bộ chuỗi giá trị nội dung.
Thách thức thứ hai là chuyển đổi nhận thức trong chính đội ngũ. Công nghệ thì đi rất nhanh, nhưng con người thì cần thời gian để thích nghi. Phóng viên, biên tập viên cần được đào tạo lại về kỹ năng số, tư duy dữ liệu, làm chủ công nghệ thay vì chạy theo. Không thể có tòa soạn hiện đại với thói quen "gõ chữ – gửi mail – chờ duyệt".
Thứ ba là đầu tư tài chính và hệ thống. Làm công nghệ không thể manh mún. Muốn số hóa thật sự, phải đầu tư bài bản – từ hạ tầng dữ liệu, công cụ AI, đến chiến lược vận hành và bảo mật. Đây là một thách thức lớn với nguồn lực của chúng tôi.
Điều quan trọng nhất mà tôi muốn nhấn mạnh là: Công nghệ không làm mất đi bản chất báo chí – mà ngược lại, nếu biết dùng đúng cách, nó củng cố sứ mệnh cốt lõi của báo chí trong thời đại mới. Chúng ta không làm báo vì "trending", mà để dẫn dắt, để định hướng, để nâng tầm hiểu biết cộng đồng. Và công nghệ – nếu đặt trong tay những người làm báo tử tế – sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ để phục vụ điều đó.
Với VietNamNet, chúng tôi tin rằng: Công nghệ là con đường ngắn nhất – nhưng cũng khó nhất – để đi đến tương lai báo chí. Nhưng nếu không bắt đầu từ bây giờ, thì khi nhận ra mình đã tụt lại phía sau, có thể đã quá muộn.
Ông đã nói về lựa chọn sự khác biệt, về vai trò của công nghệ, vậy giá trị mà VietNamNet theo đuổi là gì?
Trong bối cảnh mạng xã hội phát triển bùng nổ, nhiều tờ báo bị cuốn vào cuộc đua view, chạy theo nội dung dễ câu kéo. VietNamNet chọn con đường khác: xây dựng hệ sinh thái nội dung bền vững.
VietNamNet chọn con đường riêng, không cạnh tranh về tốc độ đưa tin, mà tập trung vào câu chuyện, vào chiều sâu và độ xác tín. Báo chí không chỉ là đưa tin, mà còn là nghệ thuật kể chuyện. Một câu chuyện tốt có thể sống lâu hơn bất kỳ tin hot nào. Tôi cho rằng báo chí cần khai thác câu chuyện để gia tăng giá trị thông tin, chứ không nên chỉ chăm chăm vào quảng cáo hay lượng views.
Các hình thức eMagazine, longform, báo chí dữ liệu, tương tác được VietNamNet phát triển mạnh. Dịch vụ VietNamNet Premium – chuyên cung cấp nội dung chuyên sâu có thu phí – dù còn khiêm tốn, nhưng là bước đi chiến lược để nuôi dưỡng độc giả trung thành.
Thống kê nội bộ cho thấy, hơn 45% lượt truy cập của báo đến từ các bài viết chuyên sâu – một con số đáng khích lệ giữa bối cảnh báo chí đang chịu sức ép cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội.
VietNamNet coi mạng xã hội là kênh truyền tải chứ không phải đối thủ, xem đó là phương tiện để mở rộng tầm ảnh hưởng và đã hiện diện đầy đủ trên Facebook, TikTok, YouTube, Instagram, Zalo... với triết lý: Bạn đọc VietNamNet ở đâu thì VietNamNet sẽ phải đến đó.
Kênh TikTok của VietNamNet hiện đã có gần 3 triệu người theo dõi, Các fanpage Facebook của báo có gần 10 triệu người theo dõi– minh chứng cho sức hấp dẫn của nội dung báo chí nghiêm túc trong nền tảng giải trí.
Tuy nhiên, cá nhân tôi cũng thực sự lo lắng trước nguy cơ thông tin giả, sai lệch trên mạng xã hội, nhất là khi AI đang trở thành “vũ khí mới” để sản xuất nội dung. Với vai trò là kiểm chứng, xác tín và đưa thông tin chính thức, báo chí nói chung và VietNamNet nói riêng cần đẩy mạnh sản xuất các nội dung nguyên gốc và xác minh các thông tin lan truyền trên mạng, tạo thế cân bằng trong môi trường số.
"Chúng tôi không sợ mạng xã hội. Chúng tôi tồn tại bằng giá trị riêng”.
Giữ chất nghề bằng niềm tin và sự dấn thân
Theo ông, trong bối cảnh hiện nay, việc gì là khó nhất đối với các nhà báo, nhất là những người quản lý, đứng đầu tòa báo? Và ông có gì gửi gắm đến thế hệ nhà báo tương lai?
Khó bây giờ với người làm báo – nhất là những người đứng đầu – là giữ được cái chất của nghề, trong một thời đại mà mọi thứ đều chuyển động quá nhanh, quá nhiều cám dỗ và quá nhiều áp lực từ cả thị trường lẫn mạng xã hội. Không chỉ cần bản lĩnh nghề nghiệp, người làm báo hôm nay còn phải có tư duy kinh tế, công nghệ và khả năng thích nghi liên tục, nếu không sẽ rất dễ bị “out game”.
Phải thẳng thắn nhìn nhận, trong nghề báo hiện nay là kiếm tiền chính danh là khó nhất, bởi khi tờ báo thiếu nguồn lực, rất dễ nảy sinh lệch lạc đạo đức
Vì vậy với người lãnh đạo, làm sao vừa giữ được tinh thần làm báo chuyên nghiệp, nhân văn, chính trực, vừa xoay xở để báo sống được, nuôi được đội ngũ, và phát triển trong môi trường cạnh tranh khốc liệt. Không ai dạy điều đó ở trường báo chí cả – chỉ có thực tiễn, niềm tin vào nghề và sự dấn thân mới giữ được tờ báo đúng hướng.
Còn với thế hệ nhà báo trẻ, tôi chỉ muốn nhắn nhủ một điều: đừng làm báo vì hào quang, hãy làm vì trách nhiệm với sự thật. Báo chí không còn là một chiếc bục cao để rao giảng, mà là một hành trình lặng lẽ đi tìm và kể lại những gì chân thực nhất.
Nhà báo cần đam mê, hiểu công nghệ, sống thật trong câu chuyện và không bao giờ ngừng học. Giữ được tinh thần đó, người làm báo sẽ không bao giờ lỗi thời. AI có thể viết cảm xúc, nhưng chính con người mới tạo ra mạch ngầm giá trị, sự tử tế và chiều sâu xã hội cho bài viết.
"Nhà báo trẻ không chỉ cần viết giỏi, mà phải hiểu xã hội, hiểu công nghệ và giữ được ngọn lửa nghề”.
Giữa muôn vàn thay đổi của báo chí thời đại số, VietNamNet chọn con đường riêng: trung thực-sâu sắc-tiên phong-công nghệ. Đó không chỉ là định hướng phát triển, mà còn là cam kết trách nhiệm với độc giả, với đất nước và với nghề báo.
Phóng viên: Xin cảm ơn Tổng Biên tập Nguyễn Văn Bá!
------------------
Ngày xuất bản: Tháng 6/2025
Chỉ đạo: Kim Phương Bình
Tổ chức sản xuất: Thảo Lê
Thực hiện: Việt Hà
Trình bày: Đăng Nguyên
Ảnh: Báo Nhân Dân, Vietnamnet