Cơ hội nghề nghiệp cho lao động sau tinh giản, sắp xếp

Bên cạnh đó, dư luận đặc biệt quan tâm về chế độ chính sách và cơ chế tạo việc làm đối với người lao động chuyển từ khu vực công sang khu vực tư nhân trong quá trình sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính nhà nước.

Giúp lao động trung niên thích nghi môi trường lao động mới

Hiện, số lượng công chức, viên chức trong khu vực công chiếm từ 1,2 đến 1,5 triệu người, tương đương 2 đến 3% trong tổng số 54 triệu người của thị trường lao động. Theo kế hoạch sau khi sắp xếp bộ máy từ trung ương đến địa phương, số lượng cán bộ bị điều chuyển, tinh giản biên chế là 20% (khoảng 150.000 đến 200.000 người).

Theo các chuyên gia, sự điều chỉnh này đang có những tác động tới thị trường lao động. TS Ngô Quỳnh An, Phó trưởng Khoa Kinh tế và Quản lý nguồn nhân lực, Đại học Kinh tế quốc dân phân tích: Việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính nhà nước trước mắt làm gia tăng áp lực cạnh tranh việc làm. Phần lớn nhân sự dư thừa từ việc tinh giản tập trung chủ yếu ở những ngành nghề có nhiều khó khăn trong chuyển đổi nghề nghiệp, nên tất yếu cũng sẽ tăng tỷ lệ thất nghiệp.

Việc gia tăng số lượng cán bộ, công chức, viên chức dôi dư do sắp xếp bộ máy cũng có thể đem đến những rủi ro khi khu vực công dừng tuyển dụng mới, dẫn đến một giai đoạn mất cân đối về cơ cấu độ tuổi, thậm chí thiếu hụt thế hệ kế cận, làm suy giảm tính cạnh tranh trong thu hút nhân tài đối với khu vực công.

Khi tìm kiếm công việc mới, lao động khu vực công có một số lợi thế về kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn, quản lý nhưng lại thiếu kỹ năng nghề nghiệp phù hợp với doanh nghiệp tư nhân. Đội ngũ lao động này cũng thiếu các kỹ năng mềm, những yếu tố quan trọng trong thị trường lao động hiện đại. Bên cạnh đó còn là những rào cản về mặt tâm lý của người lao động khi đứng trước sự mất ổn định về việc làm. Người lao động độ tuổi trung niên còn phải đối diện áp lực mưu sinh, khó thích ứng môi trường làm việc mới.

Thực tế, chuyển đổi nghề đối với lao động khu vực công không chỉ đơn thuần là tìm kiếm công việc mới. Các chuyên gia cho rằng, chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và sự chủ động của doanh nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người lao động độ tuổi trung niên đi ra từ khu vực công thích nghi với thị trường lao động mới.

Theo đó, Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích doanh nghiệp khi tuyển dụng lao động trung niên. Hỗ trợ đào tạo tại chỗ để người lao động nhanh chóng thích nghi với môi trường làm việc mới. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế luân chuyển cán bộ từ khu vực công sang khu vực tư nhân và có chính sách thu hút họ quay trở lại làm việc trong cơ quan nhà nước khi cần thiết.

Các doanh nghiệp cần mở rộng cơ hội tuyển dụng, đánh giá người lao động dựa trên năng lực thay vì độ tuổi. Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ người lao động trung niên hòa nhập...

Để hỗ trợ công chức, viên chức sau tinh giản biên chế, cần đẩy mạnh dự báo thị trường lao động, cung cấp thông tin việc làm và tổ chức các phiên giao dịch kết nối doanh nghiệp. Khuyến khích doanh nghiệp nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tuyển dụng nguồn nhân lực này.

Ở một góc nhìn khác, PGS, TS Đỗ Hương Lan, Viện trưởng Chính sách và quản lý, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng: “Chuyển đổi nghề không phải là mất mát, mà là cơ hội của người lao động”. Hiện, Viện đã hợp tác với một số doanh nghiệp xây dựng và phát triển chương trình hỗ trợ người lao động với hệ sinh thái hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp.

Đây là một hệ sinh thái đa chiều, giúp người lao động khu vực công tái định vị bản thân, đánh thức những khả năng tiềm ẩn hoặc “ngủ quên” và vượt qua thách thức khi rời môi trường nhà nước. Bên cạnh đó, người lao động được tái đào tạo, nâng cao trình độ, kỹ năng mới phù hợp với yêu cầu của thị trường lao động; tìm thấy các cơ hội phát triển nghề nghiệp mới và chuyển đổi nghề nghiệp thành công, bền vững phù hợp với năng lực cá nhân cũng như nhu cầu thị trường.

Khuyến khích tạo việc làm trong cả khu vực công và khu vực tư

Mới đây, Bộ Nội vụ có văn bản về việc trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Hưng Yên gửi đến trước kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Theo đó, cử tri tỉnh Hưng Yên đề nghị quan tâm về chế độ, chính sách và có cơ chế tạo việc làm đối với người lao động chuyển từ khu vực công sang khu vực tư nhân.

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, để hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Chính phủ đã ban hành một số nghị định liên quan.

Cụ thể, Nghị định 177/2024 quy định chế độ, chính sách đối với các trường hợp không tái cử, tái bổ nhiệm và cán bộ thôi việc, nghỉ hưu theo nguyện vọng. Nghị định 178/2024 về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị (sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định 67/2025).

Bên cạnh đó, các đối tượng trên còn được hưởng các chính sách về hỗ trợ việc làm theo quy định của Luật Việc làm năm 2013 (Luật Việc làm sửa đổi được thông qua ngày 16/6/2025 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026). Như chính sách hỗ trợ tạo việc làm; thông tin thị trường lao động; đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia; dịch vụ việc làm và bảo hiểm thất nghiệp.

Để hỗ trợ hiệu quả, kịp thời cho người lao động nói chung, người lao động chuyển từ khu vực công sang khu vực tư nhân trong quá trình sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính nhà nước, Chính phủ đã và đang chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện nhiều chương trình, chính sách nhằm phát triển các thành phần kinh tế. Nhất là phát triển kinh tế tư nhân thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia (theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị).

Về phía ngành nội vụ, theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, Bộ đã và đang tập trung thực hiện một số giải pháp: Hoàn thiện hệ thống thông tin thị trường lao động; đẩy mạnh phân tích, dự báo và phổ biến thông tin thị trường lao động. Xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu về lao động gắn với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu khác. Tăng cường các hoạt động dịch vụ việc làm, nâng cao hiệu quả kết nối người lao động với doanh nghiệp, nhất là xây dựng sàn giao dịch việc làm quốc gia. Đẩy mạnh cho vay hỗ trợ giải quyết việc làm từ quỹ quốc gia về việc làm và các nguồn tín dụng ưu đãi khác thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội.

Trong sáu tháng cuối năm 2025, Bộ Nội vụ nêu rõ sẽ tập trung triển khai tốt các chính sách ổn định thị trường lao động, tạo công ăn việc làm, bảo đảm an ninh trật tự, an ninh con người, an sinh và an dân. Phát triển thị trường lao động đầy đủ, hiện đại, vận hành linh hoạt, bảo đảm đồng bộ, liên thông đa tầng, đa ngành, đa lĩnh vực, đa vùng và hội nhập quốc tế, kết nối và điều tiết hiệu quả cung - cầu lao động. Khuyến khích tạo việc làm trong cả khu vực công và khu vực tư, khuyến khích người lao động tìm kiếm việc làm và chuyển đổi việc làm phù hợp với năng lực và sở trường.