Truyền thống giao thoa công nghệ
Với chủ đề “Báo chí Việt Nam - Trung thành, Sáng tạo, Bản lĩnh, Đổi mới vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, hội báo tôn vinh thành tựu báo chí, hội tụ công nghệ hiện đại, không gian sáng tạo và các hoạt động giao lưu sôi nổi.
Với hơn 80 cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, gần 130 gian trưng bày được đầu tư công phu cả về hình thức lẫn nội dung. Nhiều báo giới thiệu công nghệ tiên tiến như newsroom ảo, chatbot AI hỗ trợ tra cứu tin tức, nền tảng đa phương tiện tích hợp âm thanh - hình ảnh - văn bản, công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR). Người tham quan có thể trải nghiệm tham quan tòa soạn ảo, “vào vai nhà báo hiện trường” hay khám phá bảo tàng báo chí số. Công nghệ Holofan và 3D Mapping 360 còn tái hiện hành trình 100 năm báo chí cách mạng thu hút đông đảo công chúng. Nguyễn Thu Hiền (sinh viên năm thứ tư Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cảm nhận: “Chưa năm nào em thấy nhiều công nghệ được đưa vào gian hàng như năm nay. Khu 3D Mapping 360 rất độc đáo”.
Các gian trưng bày như Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, TTXVN… sôi nổi với các hoạt động thú vị như thử làm MC, hỏi đáp có thưởng, Talkshow chuyên đề, Giới thiệu sách và ấn phẩm đặc biệt. Gian của Báo Nhân Dân gây ấn tượng sôi nổi và thu hút các bạn trẻ với số báo đặc biệt kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng và ấn phẩm “Dấu ấn và Xu hướng”. Cùng với đó là cuốn sách đặc biệt với các bài viết của Bác Hồ về văn hóa, báo chí đăng trên Báo Nhân Dân.
Hội báo tràn ngập công nghệ, song những tờ báo giấy truyền thống vẫn giữ vị trí quan trọng. Đặc biệt, không ít bạn trẻ vẫn hứng thú với báo giấy. Cầm trên tay hàng chục tờ báo giấy, ông Nguyễn Xuân Lùng (82 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: “Mình được trực tiếp sờ vào tờ báo, ngửi mùi báo in nó mới đã. Hầu như gian nào bác cũng xin về, mình đọc là một phần, còn sưu tầm nữa. Rất nhiều tờ báo có bìa đẹp, độc đáo, mình ngắm thích mắt hơn là màn hình điện tử”.
Hội báo còn là không gian giao lưu sôi nổi với Diễn đàn Báo chí Toàn quốc lần thứ 2, gồm 12 phiên thảo luận, mang đến nhiều ý kiến, cách làm hay, cho thấy sự nhạy bén của báo chí Việt Nam, trong kỷ nguyên mới.
Hiểu Gen Z để đồng hành
Gen Z , những người sinh từ năm 1997 đến 2012 - hiện chiếm khoảng 25% lực lượng lao động tại Việt Nam, được biết đến là đối tượng tiêu thụ thông tin với tốc độ nhanh, trên nhiều nền tảng, ưu tiên nội dung ngắn gọn, hình ảnh sống động, có yếu tố tương tác và giải trí. Theo nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập báo Tiền Phong, Gen Z không quay lưng với báo chí, mà là thế hệ tiếp cận báo chí theo cách riêng, nhanh nhạy và kén chọn. Muốn chinh phục Gen Z, điều đầu tiên báo chí cần làm là lắng nghe. Báo chí không thể tiếp tục “mặc cả” với họ bằng ngôn ngữ khuôn mẫu, bố cục cũ hay tư duy áp đặt.
Từ thực tiễn môi trường quân đội, Đại tá, TS Nguyễn Hồng Hải, Phó Tổng Biên tập Báo Quân đội Nhân dân cho rằng: “Điểm yếu của Gen Z là thiếu kiên nhẫn. Nhưng khi được rèn luyện trong môi trường kỷ luật, họ cũng có tinh thần tự giác cao, đủ sức đón nhận những giá trị cốt lõi mà báo chí truyền tải”.
Với những đặc điểm khác biệt đòi hỏi các cơ quan báo chí phải tìm được lời giải cho câu hỏi “Làm thế nào để thu hút độc giả Gen Z?”, “Một chương trình có bề dày như Đường lên đỉnh Olympia, “chìa khóa” để chinh phục thế hệ trẻ là làm “trẻ hóa” cả nội dung, hình thức, đổi mới sân khấu, MC, mời các gương mặt Gen Z làm cố vấn nội dung, cộng tác viên. Nhờ đó, chương trình không chỉ giữ được độ lan tỏa mà còn kết nối được sâu rộng hơn với lớp khán giả trẻ”, nhà báo Bùi Thu Thủy, Trưởng Ban Văn hóa - Giải trí VTV3 bộc bạch.
Việc hiểu thị hiếu của Gen Z cũng chính là cách “gõ cửa trái tim” của thế hệ đọc “khó tính” này. Với nhà báo Ngô Việt Anh, hiểu được “ba cần” của độc giả Gen Z, sẽ chinh phục được họ. Thứ nhất, họ cần một sản phẩm - làm kỷ niệm. Thứ hai, cần một trải nghiệm - tạo ấn tượng thị giác. Cuối cùng, cần một không gian để check-in. Đây chính là những “cửa ngõ” để kết nối với độc giả Gen Z.
Muốn chinh phục Gen Z, báo chí phải nói được ngôn ngữ của họ. Vì thế, báo chí nếu muốn “giữ chân” Gen Z, cần học cách kể lại câu chuyện cũ bằng một ngôn ngữ mới: gần gũi, hình ảnh, nhanh gọn, nhưng không hời hợt. Nhà báo Ngô Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Phát triển truyền thông Báo Nhân Dân, cho rằng: “Công nghệ phải đi đầu, nhưng ý tưởng sáng tạo mới là điểm chạm để kết nối Gen Z”. Báo Nhân Dân đã có các phụ san đặc biệt kỷ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Giải phóng miền nam - Thống nhất đất nước, ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - với QR dẫn tới video, mạng xã hội, mang lại trải nghiệm trực quan, tương tác cao, thu hút đông đảo các độc giả trẻ.
Chia sẻ khi được hỏi “Bí quyết nào để báo chí tiếp cận với thế hệ Gen Z”, Trần Minh Anh, sinh viên năm thứ ba, Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông - Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội nói: “Em thấy báo chí muốn chinh phục được các bạn đọc trẻ thì phải bắt kịp xu hướng. Giờ ai cũng dùng mạng xã hội, nên bài viết phải ngắn, dễ hiểu, có thiết kế đẹp thì mới giữ được sự chú ý. Ngoài ra, bọn em cũng thích đọc những thứ gần gũi, đời sống người trẻ, chuyện học hành, nghề nghiệp, sức khỏe tinh thần… hơn là tuyên truyền đơn điệu”.
Cơ hội cho Gen Z làm báo
Báo chí không thể mãi đứng ngoài cuộc trong khi độc giả ngày càng thay đổi. Gen Z không chỉ là đối tượng tiếp nhận, mà cần được coi là “đối tác truyền thông tiềm năng”, cùng tham gia sản xuất, phản biện và định hình nội dung. Trưởng Khoa Truyền thông Đa phương tiện, Trường ĐH Swinburne Việt Nam - TS Ngô Bích Ngọc cho rằng: “Báo chí cần học cách trở thành một thương hiệu truyền thông mở, nơi độc giả được coi là khách hàng trung thành, cùng tham gia sáng tạo giá trị”.
Việc khai thác nhân sự Gen Z nhằm tạo ra sản phẩm hướng tới Gen Z cũng cần được đẩy mạnh hơn. Tuyển thêm cộng tác viên là sinh viên báo chí, tổ chức workshop nội dung cùng Gen Z, hoặc thử nghiệm những chuyên mục như “Bạn đọc hỏi - nhà báo trả lời”, “Giải mã mạng xã hội”, “Gen Z làm báo”. Bạn Nguyễn Quốc Huy, sinh viên năm thứ hai Học viện Báo chí và Tuyên truyền bày tỏ: “Em nghĩ không ai hiểu các bạn Gen Z hơn chính Gen Z. Vì vậy, các cơ quan báo chí nên tuyển thêm những bạn Gen Z viết bài, sản xuất sản phẩm, content… thì sẽ tạo nên nhiều điều mới mẻ hơn cho báo chí”.
Điều cốt lõi là báo chí phải chuyển mình toàn diện: từ tư duy làm nội dung, tổ chức tòa soạn, đến cách phân phối sản phẩm trên đa nền tảng. Trong hệ sinh thái báo chí hiện đại, mỗi bài viết không chỉ để đọc, mà còn để chia sẻ, bàn luận, tương tác và lưu giữ. Mỗi độc giả không chỉ là người tiêu thụ thông tin, mà còn là người tạo ra ảnh hưởng. Trong hệ sinh thái đó, Gen Z không phải “đối tượng bị thuyết phục”, mà là “đối tác truyền thông tiềm năng”.
Đợt kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng nước nhà là thời điểm không chỉ để tri ân lịch sử, mà còn là dịp để nhìn lại chính mình trong gương công nghệ, để thay đổi tư duy, làm mới sứ mệnh. Không có công thức thần kỳ nào để giữ chân Gen Z. Nhưng nếu báo chí sẵn sàng lắng nghe, cởi mở, sáng tạo và đồng hành chân thành với người trẻ, thì thế hệ này sẽ không chỉ là độc giả, mà còn là những người kiến tạo nên báo chí của tương lai.
