Khơi thông dòng chảy pháp luật kinh doanh

Tuy nhiên, vẫn còn những quy định thiếu linh hoạt, việc sửa đổi đôi lúc còn hình thức, chưa theo kịp thực tiễn, chưa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động...

Vẫn còn điểm nghẽn

Theo báo cáo của VCCI, năm 2024 Việt Nam đạt mức tăng trưởng GDP 7,09%, nằm trong nhóm nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn đang đối mặt nhiều khó khăn, thách thức từ thể chế và thị trường khi chi phí sản xuất tăng, tiêu thụ chưa phục hồi mạnh và bài toán về nguồn lao động, vốn chưa được giải quyết triệt để.

Trong bối cảnh đó, 31 luật được Quốc hội thông qua, 182 nghị định từ Chính phủ và 629 thông tư từ các bộ được ban hành. Điều này cho thấy, cường độ lập pháp đã tăng gần gấp đôi so với năm 2023 và xu hướng dùng một luật sửa nhiều luật cũng đã được ưu tiên. Nhiều văn bản khác cũng đã được sửa đổi để cắt giảm thủ tục, giảm chi phí tuân thủ và phân cấp mạnh mẽ hơn cho địa phương.

Tuy nhiên, nhiều quy định vẫn chưa đủ linh hoạt, còn mang tính áp đặt, gây khó cho doanh nghiệp trong quá trình vận hành, một số thủ tục vẫn mất nhiều thời gian do thiếu đồng bộ giữa các cơ quan. Chính sách thuế và tài chính có nhiều điểm sáng như miễn giảm thuế, nhưng doanh nghiệp vẫn than phiền về chi phí tuân thủ và sự chồng chéo trong quy định.

Các chính sách về chuyển đổi xanh như trách nhiệm tái chế bao bì được chú trọng, nhưng doanh nghiệp vẫn “than phiền” gặp khó vì chi phí cao và khung pháp lý chưa rõ ràng. Đặc biệt, hoạt động thương mại điện tử đang phát triển nhanh, nhưng các quy định pháp lý còn nhiều khoảng trống, nhất là với các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ trên không gian mạng.

Trưởng nhóm Kỹ thuật Tiểu ban Thực phẩm dinh dưỡng của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Nguyễn Hồng Uy nêu một vấn đề đáng lo ngại là tư duy “tiền kiểm” vẫn đang chi phối nhiều quy định. Theo ông Uy, về quy định công bố hợp quy: “Việc tập trung kiểm tra giấy tờ trước khi lưu hành sản phẩm đang tạo kẽ hở cho gian lận. Vụ 573 nhãn sữa giả dù có giấy hợp quy bị lực lượng chức năng phát hiện vừa qua là minh chứng cho thấy cần chuyển trọng tâm sang hậu kiểm để bảo vệ người tiêu dùng hiệu quả hơn”.

Còn theo Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn ExtendMax Việt Nam Trần Thanh Phương, chi phí thử nghiệm và hợp quy cho điện thoại 5G trước năm 2022 chỉ khoảng 70 triệu đồng, nhưng từ sau năm 2022 có giai đoạn tăng lên tới 3 tỷ đồng, còn hiện giờ ổn định ở mức khoảng 1 tỷ đồng cho một sản phẩm. Chi phí tuân thủ quá cao so với quy mô thị trường dường như đang là một “rào cản” khiến trong năm 2023 có một số hãng giảm một phần ba sản phẩm điện thoại 5G đưa ra thị trường so với năm 2022.

Tìm giải pháp từ thực tiễn

Theo báo cáo của Văn phòng Chính phủ, từ năm 2021 đến đầu năm 2025, các bộ, cơ quan đã cắt giảm, đơn giản hóa 3.195 quy định kinh doanh tại 281 văn bản quy phạm pháp luật trên tổng số 15.763 quy định kinh doanh, đạt 20,2%.

Bên cạnh đó, trong năm có 172 thủ tục hành chính tại 32 văn bản quy phạm pháp luật đã được các bộ, ngành phân cấp, trong giai đoạn 2022-2024 đã có 19/21 bộ, cơ quan thực hiện phân cấp 328/699 thủ tục hành chính tại 65 văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, theo nhận định của một số chuyên gia kinh tế, cần phân loại rõ hơn các đề xuất, cắt giảm đơn giản hóa từ đó có thể phân tích sâu hơn mức độ tác động của các đề xuất này. Các thủ tục sau phân cấp gần như không thay đổi, chưa giảm các tầng nấc trung gian và thời gian giải quyết thủ tục.

Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho rằng, Nhà nước cần chuyển từ tư duy “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” nhằm giảm áp lực cho doanh nghiệp và khuyến khíchđổi mới sáng tạo; xây dựng khung pháp lý đồng bộ, đặc biệt trong các lĩnh vực như thương mại điện tử và chuyển đổi xanh; tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào quá trình soạn thảo chính sách, từ góp ý ban đầu đến phản biện chi tiết.

Doanh nghiệp cần được coi là đối tác trong xây dựng chính sách chứ không chỉ là đối tượng chịu tác động của pháp luật nhằm giúp chính sách sát với nhu cầu thực tiễn...