Ngăn chặn quảng cáo sai sự thật về thuốc lá

Việc quảng cáo khiến các sản phẩm thuốc lá hấp dẫn hơn, nhất là đối với trẻ em và thanh, thiếu niên. WHO kêu gọi các nước cùng chung tay phòng chống tác hại của thuốc lá vì một tương lai khỏe mạnh hơn.

Theo WHO, sử dụng thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới đang đối mặt. Mỗi năm trên toàn cầu có hơn 8 triệu ca tử vong, trong đó có khoảng 1,3 triệu ca tử vong là do các bệnh liên quan hút thuốc lá thụ động; ước tính có 37 triệu trẻ em trong độ tuổi 13-15 sử dụng thuốc lá. Ở nhiều quốc gia, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh, thiếu niên cao hơn tỷ lệ sử dụng ở người trưởng thành.

Tại Việt Nam, theo ước tính, sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100 nghìn ca tử vong mỗi năm, trong đó 84.500 người tử vong do các bệnh liên quan hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do các bệnh liên quan hút thuốc thụ động. Việc sử dụng thuốc lá đang gây ra gánh nặng nghiêm trọng và ngày càng gia tăng về bệnh tật và tử vong sớm, cũng như chi phí y tế. Thiệt hại kinh tế do thuốc lá ước tính là 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm (tương đương 1,14% GDP). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.

Các nghiên cứu đã chứng minh, nicotine và các sản phẩm thuốc lá gây nghiện rất nguy hiểm cho sức khỏe nhưng luôn được các tập đoàn sản xuất thuốc lá trên thế giới tìm cách che giấu để thu hút mọi người sử dụng. Không có bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào và không có mức độ tiếp xúc nào đối với thuốc lá được coi là an toàn cho sức khỏe bao gồm cả thuốc lào, xì gà, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá tự cuốn, thuốc lá tẩu và các sản phẩm thuốc lá không khói.

Thuốc lá, thuốc lá mới và các sản phẩm chứa nicotine rất có hại cho sức khỏe thậm chí gây tử vong cho cả người hút và người không hút nhưng thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc. Đối với trẻ em và thanh, thiếu niên, các sản phẩm này có thể làm suy yếu nghiêm trọng sự phát triển não bộ.

Đáng chú ý, ngoài thuốc lá điếu thông thường, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và túi nicotine được các công ty quảng bá với tên gọi là “sản phẩm giảm hại”. Điều này làm cho nhiều người hiểu lầm rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không có hại, không gây nghiện. Và chưa có bằng chứng chứng minh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường.

Nhân Ngày thế giới không thuốc lá, WHO kêu gọi các quốc gia thúc đẩy thực thi Điều 5.3 của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) để bảo vệ các chính sách phòng chống tác hại của thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá; theo dõi, giám sát chặt chẽ các hoạt động quảng cáo thuốc lá; tăng thuế thuốc lá với mức đủ lớn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập bình quân đầu người và hướng tới mức thuế chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá; cấm toàn diện quảng cáo thuốc lá và nicotine trên các nền tảng số, mạng xã hội và trên các phương tiện giải trí...

Tại lễ mít-tinh hưởng ứng Ngày thế giới không thuốc lá (31/5) và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá (từ 25 đến 31/5) được tổ chức ngày 26/5 tại Đà Nẵng, Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Nguyễn Minh Triết đề nghị: Mỗi cơ sở đoàn, mỗi đoàn viên, thanh thiếu nhi cần hành động, nói không với khói thuốc trong mọi hoàn cảnh. Chung tay xây dựng và duy trì môi trường học tập, sinh hoạt không khói thuốc thông qua các mô hình “Trường học không khói thuốc”, “Cơ quan không khói thuốc”, “Chi đoàn không khói thuốc”, “Gia đình không khói thuốc”…

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam cho rằng, đã có những dấu hiệu cho thấy tiêu thụ thuốc lá tăng trở lại ở Việt Nam. Vì vậy, WHO khuyến nghị áp mức thuế tuyệt đối là 15.000 đồng mỗi bao 20 điếu vào năm 2030, ngoài mức thuế theo tỷ lệ hiện hành. Điều này sẽ khuyến khích những người hút thuốc bỏ thuốc lá và ngăn ngừa những người trẻ tuổi bắt đầu. Thuế thuốc lá giống như một loại vaccine chống tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe thanh, thiếu niên - bằng cách ngăn chặn họ bắt đầu hút thuốc, biện pháp này sẽ giúp bảo vệ họ khỏi những rủi ro của việc sử dụng thuốc lá suốt cuộc đời.