Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, ngư dân tỉnh Kiên Giang rộn ràng cho chuyến đánh bắt hiệu quả đầu năm, quyết tâm gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam.
Khó khăn vẫn bám biển
Tỉnh Kiên Giang có ngư trường rộng hơn 63.000 km2, với đoàn tàu cá hơn 8.210 chiếc đã đăng ký; trong đó, số tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên là 3.634 tàu. Đây là một trong những tỉnh có nghề cá phát triển mạnh, giải quyết việc làm cho khoảng 70.000 lao động, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Tuy nhiên, hiện nay ngành thủy sản Kiên Giang đang đối mặt nhiều khó khăn, thách thức.
Năm 2023, sản lượng khai thác thủy sản đạt 437.200 tấn, chỉ bằng 91,08% kế hoạch năm và giảm khoảng 13% so với năm 2022. Tình trạng khai thác quá mức dẫn đến ngư trường bị suy giảm nghiêm trọng, hiệu quả kinh tế của mỗi chuyến biển ngày càng giảm, tác động đến đời sống của ngư dân. Một số tàu cá khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài làm ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, khi bị EC áp cảnh báo “thẻ vàng”.
Ông Trần Đắc ở xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành cho biết, năm 2023 là một năm đầy khó khăn của nghề đánh bắt thủy sản. Chi phí cho mỗi chuyến ra khơi của đội tàu 4-5 chiếc của ông khoảng 1-2 tỷ đồng, nhưng đánh bắt ít cá, lỗ vài chục đến cả trăm triệu/tháng. “Năm vừa qua, tôi cho tàu nằm bờ hoặc đánh bắt cầm chừng nuôi giữ ngư phủ. Chuyến biển cuối năm 2023 vừa rồi không mấy thuận lợi, tôi cho anh em ngư phủ về nghỉ sớm”, ông Đắc tâm sự.
Còn ông Trương Văn Ngữ, Chủ tịch Hội Nghề cá thành phố Rạch Giá là người từng sở hữu 13 tàu cá đánh bắt xa bờ, nhưng nghề đánh bắt ngày càng khó khăn, ông đã bán đi 5 chiếc. Hiện nay, ông chỉ duy trì hoạt động 2 chiếc, số còn lại buộc phải nằm bờ. Theo ông Ngữ, để chuẩn bị cho một chuyến đánh bắt xa bờ khoảng 3 tháng của cặp tàu cá công suất 500 CV, ông phải bỏ ra từ 1-1,3 tỷ đồng chi phí bao gồm nhiên liệu, nước đá, tiền lương ứng trước cho ngư phủ, chi phí nhu yếu phẩm, lương thực.
Khó khăn là vậy, nhưng ông Đắc và ông Ngữ đều quả quyết vẫn bám biển, vươn khơi, dù hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Theo kinh nghiệm, chuyến biển đầu năm thường mang lại hiệu quả cao, nhiều tôm cá cho nên cứ sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán là hầu hết các cảng cá trên địa bàn tỉnh Kiên Giang lại tất bật chuẩn bị cho những chuyến vươn khơi. Ông Nguyễn Văn Dư, phường Vĩnh Hiệp, thành phố Rạch Giá cho hay, đã cho 2 chiếc tàu cá xuất hành chuyến đầu năm, 2 chiếc còn lại sẽ tiếp tục ra khơi. Ông Dư tin rằng chuyến biển khai xuân sẽ mang về no ấm và mở ra một năm thịnh vượng. Đến thời điểm này, thành phố Rạch Giá có khoảng 50% số tàu cá của ngư dân đã ra khơi.
Quyết tâm gỡ “thẻ vàng”
Bên cạnh thực hiện các giải pháp khai thác thủy sản hiệu quả, tỉnh Kiên Giang nỗ lực, quyết liệt chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Từ nay đến tháng 4/2024, Đoàn thanh tra của EC về IUU tiếp tục đến Việt Nam thanh tra lần thứ 5; trong đó dự kiến sẽ thanh tra tại Kiên Giang. Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang Lê Hữu Toàn kêu gọi ngư dân, nhất là chủ tàu, thuyền trưởng, ngư phủ tích cực hưởng ứng lời kêu gọi của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang; bảo đảm khai thác thủy hải sản đúng pháp luật, không gây hại đến nguồn lợi, không đưa tàu cá và ngư dân đi khai thác thủy sản trái phép vùng biển nước ngoài làm ảnh hưởng đến quyền lợi, uy tín và danh dự của quốc gia, dân tộc.
Nhiều chủ tàu, thuyền trưởng cam kết ra biển khai thác đúng quy định; đồng thời quyết tâm cùng với tỉnh gỡ “thẻ vàng” của EC. Anh Trần Văn Vĩnh, thuyền trưởng tàu cá ở xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành cho biết, anh và nhiều thuyền viên được Đồn Biên phòng Tây Yên, Bộ đội Biên phòng tỉnh Kiên Giang tuyên truyền, vận động chấp hành nghiêm các quy định của Nhà nước khi đưa tàu ra khơi. Trước khi tàu xuất bến, anh đã kiểm tra lại đầy đủ giấy tờ, thiết bị giám sát hành trình hoạt động tốt, không để mất kết nối với hệ thống VMS, sổ ghi nhật ký khai thác... “Tàu cá vi phạm vùng biển nước bạn là vấn đề hệ trọng trong tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng”. Nếu không tháo gỡ được thẻ vàng này mà còn bị “thẻ đỏ” thì hàng hóa thủy sản sẽ bị cấm nhập khẩu vào thị trường châu Âu và một số thị trường quan trọng khác, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của ngư dân”, ông Vĩnh ý thức.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang Lê Quốc Anh cho biết, tỉnh thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm đến ngày 30/4/2024, quyết liệt chống khai thác IUU; nghiêm túc thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và Trưởng ban chỉ đạo quốc gia về IUU. Kiên Giang cam kết trước ngày 30/4 hoàn thành việc điều tra, xác minh, xử lý nhóm tàu vi phạm và có dấu hiệu vi phạm vùng biển nước ngoài của năm 2023; chỉ đạo cơ quan chức năng khẩn trương điều tra, củng cố hồ sơ để đề nghị truy tố, đưa ra xét xử các vụ việc điển hình.
Năm 2024, tỉnh Kiên Giang đề ra kế hoạch sản lượng khai thác thủy sản 435.000 tấn (giảm 45.000 tấn so với kế hoạch năm 2023). Để phát triển nghề cá bền vững, ngư dân khai thác thủy sản có hiệu quả, tỉnh Kiên Giang thực hiện lộ trình cắt giảm đội tàu khai thác, nhất là đối với các tàu khai thác ven bờ. Cùng đó, tỉnh thực hiện nhiều giải pháp bảo đảm sinh kế và đời sống ngư dân sau khi cắt giảm, chuyển đổi nghề khai thác kết hợp bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản…
