Nỗ lực khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh

Hơn nửa thế kỷ sau chiến tranh, hàng triệu quả bom mìn vẫn nằm lại trong lòng đất, đe dọa tính mạng người dân và kìm hãm sự phát triển ở nhiều địa phương. Nỗ lực khắc phục hậu quả bom mìn không chỉ giải quyết những di chứng chiến tranh, mà còn là hành trình hồi sinh những “vùng đất chết”.

Theo Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam, cả nước còn khoảng 800.000 tấn vật liệu nổ chưa được xử lý, nằm rải rác khắp các tỉnh, thành phố. Tổng diện tích đất ô nhiễm và nghi ngờ ô nhiễm bom mìn lên tới 5,6 triệu ha. Hậu quả bom mìn đã khiến hơn 40.000 người chết, khoảng 60.000 người bị thương, trong đó nhiều nạn nhân là lao động chính hoặc trẻ em.

Tại các địa phương từng là chiến trường ác liệt như Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, người dân vẫn phải canh tác trên những thửa ruộng tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Ở huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), nơi từng hứng chịu hàng chục nghìn trận bom rải thảm, toàn bộ 17 xã, thị trấn đều bị ô nhiễm vật liệu nổ. Hơn 30 năm qua, tại đây ghi nhận 36 nạn nhân, trong đó 15 người đã chết. Bom mìn còn để lại những hệ lụy dai dẳng qua nhiều thế hệ: Trẻ em không thể đến trường, đất đai bỏ hoang, dự án chậm triển khai.

Trước thực trạng đó, năm 2010, Chính phủ phê duyệt chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh giai đoạn 2010-2025. Mục tiêu là huy động nguồn lực trong nước và nước ngoài để giảm và tiến tới loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của bom mìn, vật nổ sau chiến tranh, hướng tới sự phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm an toàn cho người dân.

Theo báo cáo từ Bộ Quốc phòng, trong 15 năm qua, các lực lượng chuyên trách đã rà phá được hơn 500.000 ha đất. Hàng triệu quả bom, đạn pháo, lựu đạn, mìn sát thương được phát hiện và xử lý an toàn. Tháng 3/2014, Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam được thành lập, đóng vai trò điều phối các hoạt động rà phá trên toàn quốc. Trung tâm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và bản đồ ô nhiễm bom mìn hiện đại, hỗ trợ công tác rà phá hiệu quả. Mỗi khu vực được làm sạch không chỉ an toàn trở lại, mà còn mở ra cơ hội mới cho canh tác, xây dựng và phát triển hạ tầng.

Sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế đóng vai trò rất quan trọng. Chính phủ Mỹ đã viện trợ hơn 250 triệu USD cho các hoạt động khảo sát và rà phá bom mìn. Dự án hợp tác giữa Việt Nam, Hàn Quốc và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (KOICA-UNDP) giai đoạn 2022-2026 với tổng vốn 25 triệu USD đang được triển khai tại Quảng Bình, Quảng Trị, là hai địa phương có mật độ bom mìn cao nhất cả nước.

Từ năm 1999 đến nay, tổ chức phi chính phủ Mines Advisory Group (MAG) đã xử lý hơn 286 km2 đất và phá hủy hơn 350.000 vật nổ. Nhờ các chiến dịch rà phá quy mô lớn, những vùng đất ô nhiễm dần hồi sinh. Các chương trình giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn được đưa vào trường học ở vùng nguy cơ cao, giúp trẻ em biết cách nhận diện và tránh xa vật nổ.

Tại Hà Tĩnh, Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam đang phối hợp chính quyền địa phương triển khai chương trình tuyên truyền và hỗ trợ sinh kế cho hàng trăm nạn nhân. Tháng 5 vừa qua, Hội phối hợp Quỹ Hoa Hòa bình và chính quyền hai huyện Can Lộc, Hương Khê tổ chức trao 45 suất hỗ trợ sinh kế, mỗi suất trị giá 6 triệu đồng, cùng 22 chiếc xe đạp tặng học sinh nghèo.

Bà Nguyễn Thị Khánh, 60 tuổi, ở thị trấn Nghèn, huyện Can Lộc, bị mất chồng và con trai do một quả đạn pháo còn sót lại trong vườn nhà. Bà được hỗ trợ đàn gà giống và kinh phí để sửa chuồng, giúp bà cải thiện cuộc sống sau hàng chục năm gồng gánh nuôi con. Ông Mai Đức Vĩnh (xã Phúc Trạch, huyện Hương Khê) mất một chân, bốn ngón tay và tổn thương vùng mặt do dẫm phải mìn khi còn nhỏ. Với con bò giống được trao tặng, ông hy vọng gia đình sẽ có thêm thu nhập. Ông Trần Ất (xã Mỹ Lộc, huyện Can Lộc) mất một tay do tai nạn bom mìn, chia sẻ mong muốn nhiều người cùng cảnh ngộ được tiếp sức để vượt qua khó khăn.

Từ năm 2014 đến nay, Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam đã hỗ trợ sinh kế cho hơn 6.000 nạn nhân, triển khai các chương trình hỗ trợ an sinh, tổ chức tuyên truyền phòng tránh tai nạn bom mìn cho hàng triệu lượt người dân, học sinh. Nhờ các hỗ trợ như đàn gà giống, bò giống, xe đạp, vốn sản xuất, hàng nghìn gia đình nạn nhân và trẻ em nghèo đã được tiếp sức để vượt qua khó khăn.

Trung tướng Phạm Ngọc Khóa, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam chia sẻ: “Trong bối cảnh hậu chiến tranh vẫn còn để lại những di chứng nặng nề, việc đồng hành cùng nạn nhân bom mìn không chỉ là trách nhiệm nhân đạo, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về sự sẻ chia, hàn gắn và khát vọng vươn lên của người Việt Nam”.

Hợp tác khắc phục hậu quả sau chiến tranh ở Việt Nam

28/02/2025 21:34

Chính quyền tỉnh Hà Tĩnh đang phối hợp các tổ chức phi chính phủ thực hiện quy hoạch vùng đất an toàn, ưu tiên phát triển nông nghiệp, hạ tầng và du lịch. Các huyện Can Lộc, Hương Khê, Cẩm Xuyên đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục phòng tránh bom mìn trong trường học.

Tỉnh Quảng Trị, nơi có mật độ bom mìn cao nhất cả nước, đã trở thành hình mẫu trong công tác khắc phục hậu quả bom mìn. Từ năm 1996 đến nay, hơn 170 triệu m² đất tại đây đã được rà phá, giúp hàng trăm nghìn người dân yên tâm canh tác, xây dựng nhà cửa. Cùng với đó, mô hình “Nông nghiệp sạch trên đất đã rà phá bom mìn” đang được triển khai, tạo ra sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, an toàn, phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu.

Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành việc rà phá bom mìn ở những khu vực có mật độ dân cư cao, đất nông nghiệp và vùng dự án phát triển trọng điểm; đồng thời tất cả nạn nhân bom mìn được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ y tế, phục hồi chức năng, hỗ trợ sinh kế và tái hòa nhập cộng đồng. Cùng với đó là việc hoàn thiện pháp lệnh khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh và chiến lược quốc gia về giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn.

Hành trình hồi sinh những “vùng đất chết” đang tiếp diễn và rất cần sự đồng hành của cộng đồng trong nước và quốc tế. Mỗi tấc đất được làm sạch, mỗi nạn nhân được tiếp sức là một bước tiến tới một Việt Nam an toàn, phát triển và không để ai bị bỏ lại phía sau.