Theo Cục Chăn nuôi và Thú ý (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), với yếu tố địa hình, khí hậu và sinh thái đa dạng, tiềm năng đồng cỏ tự nhiên…, các địa phương vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có nhiều lợi thế phát triển ngành chăn nuôi.
Thời gian qua, chăn nuôi ở các khu vực này đã mở rộng quy mô, ứng dụng kỹ thuật mới vào sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm, liên kết nhằm nâng cao giá trị, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ.
Hết năm 2024, toàn khu vực có hơn 2,46 triệu con trâu, bò; gần 6 triệu con lợn; hơn 75,3 triệu con gia cầm; 554.270 con dê… Hiện nhiều nơi đang chuyển hướng sang chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu, gắn với du lịch sinh thái mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Phó Trưởng phòng Khuyến nông Chăn nuôi và Thú y (Trung tâm Khuyến nông quốc gia) Nguyễn Văn Hưởng cho biết: “Đến nay, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã và đang thực hiện sáu dự án chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu gắn với du lịch sinh thái tại nhiều địa phương trong cả nước. Trong đó, tại tỉnh Khánh Hòa, mô hình chăn nuôi dê sinh sản tạo vùng nguyên liệu gắn với du lịch sinh thái thực hiện từ năm 2023-2025 với sáu hộ dân được hưởng lợi. Khảo sát cho thấy, mô hình có hiệu quả kinh tế tăng khoảng 23% so với đại trà. Các hộ tham gia không chỉ làm trại nuôi dê mà còn trồng cây lấy gỗ, cây ăn quả, trồng cỏ, cải tạo vườn đồi, tạo môi trường sinh thái thu hút khách du lịch. Qua thống kê, bình quân các hộ trong mô hình bước đầu đã thu hút từ 30-50 khách du lịch trải nghiệm/năm, chủ yếu là du khách nước ngoài”.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa, đến đầu tháng 7/2025, trên địa bàn có tổng đàn gia súc là 822.406 con, khoảng 5,4 triệu con gia cầm. Để hỗ trợ ngành chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế khuyến khích đầu tư vào chăn nuôi an toàn sinh học, giảm phát thải, tiết kiệm nước, năng lượng, trong đó ưu tiên ứng dụng công nghệ cao.
Đáng chú ý, tỉnh đã lồng ghép phát triển các mô hình du lịch gắn với chăn nuôi cừu, dê, đà điểu... tại khu vực nông thôn, miền núi; tạo sinh kế cho người dân, thu hút du khách và nâng cao giá trị sản phẩm. Cùng với đó, các chương trình đào tạo, tập huấn kỹ thuật mới, làm du lịch cộng đồng cũng được triển khai đến các hộ. Đến nay, trên địa bàn có nhiều trang trại thực hiện theo mô hình này hiệu quả.
Tham gia mô hình, gia đình ông Y Khen (Khánh Hòa) đã được tập huấn về chăm sóc dê, chế biến thức ăn, biện pháp phòng, trị bệnh giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm. Hiện gia đình ông Y Khen đang nuôi 63 con dê, trồng 2 ha cây ăn quả, ao nuôi cá. Ngoài thu nhập từ bán dê, trái cây, cá, mỗi năm gia đình ông còn thu hút 80 du khách đến trải nghiệm, tăng nguồn thu.
Đến nay, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã và đang thực hiện sáu dự án chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu gắn với du lịch sinh thái tại nhiều địa phương trong cả nước. Trong đó, tại tỉnh Khánh Hòa, mô hình chăn nuôi dê sinh sản tạo vùng nguyên liệu gắn với du lịch sinh thái thực hiện từ năm 2023-2025 với sáu hộ dân được hưởng lợi. Khảo sát cho thấy, mô hình có hiệu quả kinh tế tăng khoảng 23% so với đại trà.
ÔNg Nguyễn Văn Hưởng - Phó Trưởng phòng Khuyến nông Chăn nuôi và Thú y (Trung tâm Khuyến nông quốc gia)
Mặc dù vậy, chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu gắn với du lịch sinh thái ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên còn gặp nhiều khó khăn do tình trạng thiếu nước, hạn hán, xói mòn đất ảnh hưởng đến năng suất, sức khỏe vật nuôi và phát sinh dịch bệnh.
Chăn nuôi ở các khu vực này còn nhỏ lẻ, phân tán, chưa gắn với quy hoạch không gian du lịch sinh thái; thiếu đầu tư bài bản và kỹ năng quản lý, tiếp cận thị trường. Nhiều địa phương có tài nguyên tự nhiên, văn hóa đặc sắc nhưng thiếu sản phẩm du lịch đặc thù gắn với chăn nuôi; thiếu chính sách đồng bộ hỗ trợ mô hình chăn nuôi kết hợp du lịch…
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh cho rằng, hiện nay biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nền nông nghiệp ngày càng rõ rệt. Vì vậy, lựa chọn mô hình chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu gắn với du lịch sinh thái đang mở ra hướng đi mới, góp phần tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả và thu hút du khách, các mô hình cần bảo đảm vệ sinh môi trường, sản phẩm an toàn chất lượng. Mặt khác, các địa phương cần tận dụng lợi thế về cảnh quan, văn hóa, từ đó xây dựng mô hình độc đáo nhằm hấp dẫn du khách, tạo ra giá trị hơn nữa cho người chăn nuôi.
Về lâu dài, cần áp dụng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, hữu cơ, tuần hoàn giảm phát thải và bảo vệ môi trường; tuyên truyền quảng bá giới thiệu các mô hình chăn nuôi gắn du lịch sinh thái; đồng thời, phát triển mô hình nông trại chăn nuôi trải nghiệm (farmstay, homestay chăn nuôi) gắn với giáo dục nông nghiệp và sinh thái.
Các địa phương cũng có thể tổ chức tour du lịch tham quan chuỗi sản xuất sạch từ chăm sóc vật nuôi đến chế biến và thưởng thức đặc sản; thiết kế không gian du lịch xanh, sạch, thân thiện, tương tác với du khách; áp dụng công nghệ xử lý chất thải hiệu quả để tránh ô nhiễm môi trường, bảo đảm phát triển du lịch sinh thái. Ngoài ra, cần tổ chức sản xuất theo hướng liên kết giữa tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp và người dân với các đơn vị lữ hành; hỗ trợ sản xuất gắn kết du lịch sinh thái tại các vùng quy hoạch phát triển nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển kinh tế nông thôn…
