Chiều 30/7 tại Hà Nội, Bộ Tài chính phối hợp với báo Lao Động tổ chức hội thảo chuyên đề “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế”.
Phát biểu khai mạc, ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhấn mạnh: Hiện nay, Việt Nam có hơn 10 triệu nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán. Thanh khoản thị trường đang ở mức cao nhất khu vực, vượt cả một số thị trường đã phát triển hơn 70–100 năm.
Tính đến ngày 21/7/2025, chỉ số VN-Index đạt 1.485,05 điểm, tăng 7,9% so với cuối tháng trước và tăng 17,2% so với cuối năm 2024. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu 3 sàn HOSE, HNX và UPCoM đạt 8,214 triệu tỷ đồng, tương đương 328,5 tỷ USD, chiếm 71,4% GDP ước tính năm 2024. Thị trường trái phiếu cũng ghi nhận quy mô niêm yết đạt 2.503 nghìn tỷ đồng (100 tỷ USD), tương đương 21,7% GDP.
“Những con số này cho thấy thị trường chứng khoán đang từng bước khẳng định vai trò là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả, bên cạnh hệ thống ngân hàng thương mại”, ông Bùi Hoàng Hải đánh giá.
Tại hội thảo, bà Phạm Thị Thùy Linh - Trưởng Ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, trình bày các giải pháp và định hướng nhằm đáp ứng tiêu chí nâng hạng theo tổ chức xếp hạng quốc tế như FTSE Russell và MSCI. Theo đó, Việt Nam đã ban hành các văn bản pháp lý cần thiết, đáp ứng toàn bộ 9 tiêu chí của FTSE Russell dành cho thị trường mới nổi thứ cấp.
Đặc biệt, để xử lý hai tiêu chí từng chưa đáp ứng là “chu kỳ thanh toán (DvP)” và “chi phí giao dịch thất bại”, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC và Thông tư 18/2025/TT-BTC. Hệ thống giao dịch không yêu cầu có đủ tiền ngay thời điểm đặt lệnh (NPF) đã được triển khai tại 10 công ty chứng khoán và 10 ngân hàng lưu ký, đạt hơn 90.000 giao dịch với giá trị hơn 20.000 tỷ đồng.
Bà Phạm Thùy Linh cho biết, trong số hàng trăm nghìn lệnh NPF đã thực hiện, chỉ ghi nhận 4 giao dịch thất bại và đều được xử lý hiệu quả. Tỷ trọng giá trị giao dịch theo cơ chế NPF chiếm khoảng 50% giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài.
Ngoài ra, việc công bố thông tin song ngữ tiếng Việt-tiếng Anh đối với các công ty niêm yết đã được thực hiện phổ biến, giúp tăng tính minh bạch và tiếp cận của nhà đầu tư quốc tế.
Ngày 5/5/2025, hệ thống công nghệ thông tin KRX chính thức đi vào hoạt động. Đây là hệ thống tích hợp đồng bộ các chức năng giao dịch, đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán, kết nối giữa 2 sở giao dịch, các ngân hàng thanh toán và thành viên lưu ký. Sau gần 3 tháng vận hành, hệ thống hoạt động ổn định, không phát sinh lỗi nghiêm trọng.
Hệ thống KRX mở đường cho việc triển khai các sản phẩm mới như giao dịch chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, các sản phẩm phái sinh, CCP (đối tác bù trừ trung tâm), trái phiếu niêm yết và các công cụ tài chính theo chuẩn mực quốc tế.
Ông Nguyễn Sơn - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết, mô hình CCP đã vận hành hiệu quả tại thị trường chứng khoán phái sinh từ 10/8/2017. Trên cơ sở đó, VSDC đang phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xây dựng cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở, dự kiến đưa vào vận hành từ quý I/2027.
Một trong những sản phẩm được thị trường mong đợi là giao dịch trong ngày và bán chứng khoán chờ về. Tuy nhiên, ông Nguyễn Sơn cho rằng cần thận trọng khi triển khai do tiềm ẩn rủi ro mất khả năng thanh toán nếu thành viên thị trường không kiểm soát tốt.
Thực tiễn quốc tế cho thấy, tại Mỹ - nơi có yêu cầu nghiêm ngặt với nhà đầu tư chỉ khoảng 10% nhà đầu tư có lãi từ giao dịch trong ngày. Do đó, thời điểm triển khai ở Việt Nam sẽ được cân nhắc kỹ, ưu tiên triển khai bán chứng khoán chờ về trước, khi hệ thống công nghệ và cơ chế kiểm soát vận hành ổn định.
Ngoài ra, cơ quan quản lý cũng dự kiến triển khai giao dịch xuyên trưa nhằm mở rộng thời gian giao dịch, giảm áp lực đầu phiên và tiệm cận thông lệ quốc tế.
Trong thời gian tới, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục triển khai các giải pháp để tăng cường độ sâu và đa dạng hóa sản phẩm thị trường: Phát triển trái phiếu xanh, trái phiếu công trình; thúc đẩy IPO gắn với niêm yết; khuyến khích doanh nghiệp FDI niêm yết; xây dựng sàn giao dịch tín chỉ carbon và vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp.
Dự thảo sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP cũng đề xuất yêu cầu doanh nghiệp công bố tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa để tạo điều kiện cho nhà đầu tư quốc tế tham gia thị trường khi nâng hạng.
Ngoài ra, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cùng Ngân hàng Nhà nước cũng sửa đổi các quy định liên quan đến mở và sử dụng tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài như Thông tư 03/2025/TT-NHNN và Thông tư 17/2024/TT-NHNN, nhằm đơn giản hóa thủ tục và bảo đảm yêu cầu chống rửa tiền.
Việc nâng hạng không chỉ góp phần thu hút dòng vốn ngoại quy mô lớn, ổn định và dài hạn mà còn tạo động lực cải cách mạnh mẽ cho thị trường tài chính, góp phần phát triển kinh tế tư nhân và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đây là mục tiêu mang tính chiến lược, nằm trong định hướng phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 theo Quyết định 1726/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
