Tỉnh Thanh Hóa có hơn 8.000 liệt sĩ an táng ở các nghĩa trang liệt sĩ trên toàn quốc, được khắc ghi đầy đủ thông tin trên bia mộ; hơn 2.000 liệt sĩ được ghi một phần thông tin. Toàn tỉnh còn tới 37.720 liệt sĩ chưa xác định được thông tin, 6.795 liệt sĩ không còn thân nhân hoặc thân nhân di chuyển đến địa phương khác.
Thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin là quyết tâm chính trị, hành trình nhân văn, hiện thực hóa khát vọng đoàn tụ, là mệnh lệnh từ trái tim của thế hệ hôm nay đối với những người đã hy sinh vì Tổ quốc.
Hơn 30 năm tận tụy chăm sóc các mộ phần liệt sĩ ở Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm, nơi an táng gần 2.200 hài cốt liệt sĩ, ông Phạm Văn Nguyện, sinh năm 1967 ở thôn Chiềng, xã Thiết Ống, tỉnh Thanh Hóa luôn trăn trở còn nhiều mộ phần liệt sĩ thiếu thông tin, chưa biết tên. Ông cho biết, khoảng năm 2019, có thân nhân từ tỉnh Thái Bình (trước đây) đến nghĩa trang lúc 20 giờ để tìm liệt sĩ.
Ông hướng dẫn thân nhân tìm thấy mộ phần và sau này trên bia mộ của liệt sĩ Đỗ Văn Ruệ được khắc thêm thông tin quê quán. Tiếp đó, liệt sĩ Bùi Xuân Gạc cũng được người thân tìm thấy ở Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm, được thẩm định, bổ sung thông tin. Ông Nguyện cho hay, phần lớn hài cốt liệt sĩ hy sinh ở nước Lào được quy tập, an táng tại nghĩa trang những năm gần đây chưa biết tên. Cơ quan chức năng đã lấy mẫu, phân tích ADN phục vụ xác định thông tin liệt sĩ.
Tháng 7/2024, Ngân hàng Gen (ADN) liệt sĩ chưa xác định được thông tin và thân nhân được thành lập đã tạo nền tảng dữ liệu quan trọng cho việc chia sẻ, đối chiếu, khớp nối thông tin với thân nhân liệt sĩ. Ứng dụng khoa học, công nghệ cùng kết quả xây dựng cơ sở dữ liệu về dân cư, trong đó có quy định cụ thể về “thu thập, cập nhật, điều chỉnh, quản lý, kết nối, chia sẻ, khai thác thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước” liên quan đến thông tin ADN; lưu trữ dữ liệu sinh trắc học ADN của công dân tự nguyện cung cấp đã tạo nền tảng pháp lý cho công tác thu thập, lưu trữ, đối sánh, xác minh, tìm kiếm thông tin liệt sĩ.
Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội được giao trực tiếp thực hiện chương trình thu nhận mẫu ADN thân nhân liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Đơn vị đã tập trung nguồn lực, trang thiết bị, phối hợp với Cục C06, Sở Nội vụ, các đơn vị liên quan rà soát, thu thập thông tin liệt sĩ chưa xác định được danh tính; xác định thân nhân theo thứ tự ưu tiên có thể thu nhận mẫu, cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để đối sánh, xác minh danh tính liệt sĩ bằng công nghệ ADN.
Trên cơ sở dữ liệu đã thu thập, Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội phối hợp với công an cấp xã đến từng gia đình thân nhân vận động, tuyên truyền; thông qua già làng, cán bộ xã, người có uy tín để vận động, khẩn trương làm ngay thủ tục cấp căn cước cho thân nhân phục vụ công tác xác thực.
Đồng chí Lê Hồng Thái, Trưởng phòng Cảnh sát quản lý về trật tự xã hội, Công an tỉnh Thanh Hóa trao đổi: Ngoài thu nhận mẫu ADN cố định, các tổ công tác lưu động đến từng xã, từng bản, từng gia đình, gặp gỡ người thân của liệt sĩ, hướng dẫn kê khai thông tin; thao tác lấy mẫu, niêm phong, bảo quản theo quy trình kỹ thuật.
Qua hai đợt triển khai cao điểm, Công an tỉnh Thanh Hóa đã thu nhận được 37.387 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ; tiếp tục phối hợp với các ngành, đơn vị chức năng để phân tích, đối chiếu mẫu hài cốt liệt sĩ với nguồn mẫu ADN thu nhận.
Kết quả giám định khoa học và quá trình phân tích, đối chiếu với dữ liệu Ngân hàng Gen do Viện Pháp y quốc gia cung cấp cùng dữ liệu thân nhân liệt sĩ của Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội thu thập, bước đầu xác định được thân nhân có kết quả trùng khớp với mẫu ADN của các liệt sĩ: Trịnh Văn Hai, Trịnh Quang Lâm, Lê Đồng Cội. Ông Trịnh Văn Lai ở xã Đông Thành, tỉnh Thanh Hóa bộc bạch: Mấy chục năm tìm kiếm nhưng ông vẫn chưa biết anh trai Trịnh Văn Hai, sinh năm 1952, xung phong đi bộ đội, hy sinh sau một năm vào chiến trường được an táng ở đâu.
Tháng 5 vừa qua, ông được lấy mẫu ADN, nhân lên hy vọng cho gia đình. Kết quả xác định liệt sĩ Trịnh Văn Hai được an táng tại Nghĩa trang Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Ông Trịnh Văn Lai xúc động nghẹn ngào khi kể về người anh cùng di huấn của mẹ “tìm bằng được anh Hai, đưa về quê với dòng họ, tổ tiên”. Xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp giám định ADN là bước tiến quan trọng, mang tính đột phá trong công tác đền ơn đáp nghĩa.
Để chương trình đạt kết quả thiết thực, hiệu quả, lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh đề nghị các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị, tổ chức phối hợp chặt chẽ với công an tỉnh thực hiện tốt công tác đối sánh, giám định ADN và chuẩn bị chu đáo việc đón nhận, tổ chức truy điệu, an táng đối với các liệt sĩ đã xác định được danh tính.
Công an tỉnh Thanh Hóa tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, nòng cốt trong việc thu nhận, vận chuyển mẫu ADN bảo đảm tiến độ, chất lượng, hiệu quả; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị nghiệp vụ để đẩy nhanh việc xác minh danh tính liệt sĩ.
