Phòng bệnh cho người cao tuổi lúc giao mùa

Các biện pháp phòng bệnh

- Tăng cường cơ chế miễn nhiễm bằng chất chống oxy hóa  

- Dùng thực phẩm: Tăng cường rau quả chứa nhiều vitamin C thiên nhiên như cam, chanh, bưởi, cà chua, quýt, su hào, xà lách, giá đậu... sẽ giúp tăng sức đề kháng của cơ thể để chống lại tình trạng dễ bị các virus (nhất là nhóm Rhinovirus) và vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể vừa gây ra cảm, vừa gây các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.  

- Dùng thuốc bổ sung dinh dưỡng với thành phần Bêta caroten 6mg, vitamin C 120mg, vitamin E 30mg, sélénium 100 microgam, Zinc 20 mg (theo kết quả nghiên cứu Suvimax).  

- Tránh để cơ thể bị lạnh đột ngột: Giữ ấm khi thời tiết chuyển lạnh, lau khô và làm ấm cơ thể khi bị mắc mưa, ăn các thức ăn giàu năng lượng khi trời trở lạnh để duy trì cân bằng thân nhiệt. 

- Giữ giấc ngủ yên trong đêm: Việc thường xuyên mất ngủ (một bệnh thường gặp ở người cao tuổi) sẽ làm giảm khả năng đề kháng của cơ thể. Có thể đi bộ thong thả 20-30 phút lúc chiều tối, tắm nước ấm để tạo thư giãn khi đi ngủ, uống một ly sữa ấm trước lúc đi ngủ để khỏi hạ đường huyết trong đêm, gây rối loạn giấc ngủ. Nên ăn nhiều khoai, củ, bí, bầu, mướp, khổ qua, mồng tơi, bồ ngót, rau muống, xà lách. Những thực phẩm này giúp cơ thể hấp thu tryptophan, một amino-acid có lợi cho giấc ngủ. Ngược lại, ăn nhiều thịt, cá có nhiều tyrosin sẽ gây hưng phấn dẫn đến khó ngủ... 

Các biện pháp giải cảm không dùng thuốc

Một số dược liệu thông dụng được nhân dân quen dùng để giải cảm như: 

- Gừng: chứa tinh dầu có tính diệt nấm, diệt khuẩn hiệu quả với các chứng viêm nhiễm đường hô hấp, viêm họng nên thường được dùng để trừ cảm lạnh dưới dạng trà gừng nóng, cháo gừng. Mứt gừng, gừng muối thì để ôn dương (làm ấm), tán hàn (chống lạnh), tiêu đàm. Theo sách Trị bệnh bằng gia vị của NXB Trung Y Dược, Trung Quốc thì gừng thường được nấu canh ăn giải cảm với hành (15g), gừng tươi (6g), lá tía tô (6g) hoặc gừng tươi (10g, xắt lát), cải bẹ xanh (500g, xắt đoạn), nấu với nước, sắc 4 chén thành 2 chén, thêm muối vừa miệng, uống làm hai lần. Hoặc giấm (500ml), gừng tươi và tỏi lớn (mỗi thứ 100g) rửa sạch, xắt lát ngâm trong giấm, đậy kín trong 30 ngày. Khi bị cảm dùng thức ăn kèm với  2 muỗng cà phê (10ml) giấm ngâm gừng tỏi.

 - Tỏi: Chất kháng sinh Allicin trong tỏi có tính kháng khuẩn trị các bệnh nhiễm trùng lại có tính tiêu đàm nên được dùng để trị các bệnh đường hô hấp thường gặp khi bị cảm như viêm họng, viêm phế quản. Canh hành, tỏi, gừng ăn nóng giúp toát mồ hôi, giải cảm.

- Hành: làm lợi ngũ tạng, giúp tăng cường hệ miễn nhiễm, chống lại sự xâm nhập vi khuẩn đường hô hấp, tham gia quá trình thành lập testosteron và giúp ăn ngon. Riêng hành tây, ngoài việc chứa các men tiêu hóa chất đường như maltaz, amylaz, dextrimaz còn chứa lượng vitamin C đáp ứng được 20% nhu cầu vitamin C mỗi ngày cùng một lượng calci đáng kể. Vì thế hành thường được dùng phối hợp để giải cảm.

- Lá xông: Nguyên liệu thường dùng là lá hương nhu tía, chanh, bưởi, sả, kinh giới, tía tô, gừng, lá lốt... Các loại lá trên thường chứa tinh dầu có các hoạt chất như Eugenol, limonen, phellandren... có tính sát trùng đường hô hấp khi bốc hơi do đun nóng.

Cách dùng: Cho các lá vào nồi, đổ nước ngập, đậy kín, đun sôi. Sau đó mang ra, trùm mền kín, mở nắp nồi từ từ cho hơi nước chứa tinh dầu bốc lên, hít thở thật sâu và chậm để sát trùng đường hô hấp và giúp mồ hôi toát ra. Tuy nhiên, những người tổng trạng yếu hoặc quá ốm, bị mất nước nhiều thì không nên xông.

Thận trọng khi dùng thuốc

Trên thị trường có rất nhiều thuốc trị cảm, trị ho và thuốc phối hợp trị cảm ho. Tất cả đều là những thuốc thông thường nhưng nếu không hiểu rõ tác dụng phụ thì thuốc vẫn có thể gây hại cho người dùng, nhất là với cơ địa đặc biệt của người cao tuổi (thường cao huyết áp, đau bao tử...)

- Thuốc cảm:  Chlorphéniramine không nên dùng liều cao, kéo dài trên hai tuần hoặc cho những người bị bệnh nặng ở gan, thận. Việc dùng liều cao hoặc kéo dài còn có thể gây ra nhịp tim nhanh, tim co bóp mạnh, huyết áp tăng, nên không dùng cho những người bị cao huyết áp, cao nhãn áp, bí tiểu tiện, bệnh tim bẩm sinh, làm giảm hiệu lực thuốc trị cao huyết áp, tăng hiệu lực thuốc tê mê, nguy hiểm khi uống chung với thuốc kháng viêm giảm đau không steroid như Aspirin, Diclofenac, Indomethacin v.v...

- Thuốc ho, long đờm: Dùng thuốc giảm ho mạnh sẽ gây ức chế trung tâm hô hấp, ngăn cản phản xạ ho. Những thuốc giảm ho có hàm lượng codein 25mg/viên để giảm ho mạnh thì thận trọng với những người bị suy hô hấp, bị hen suyễn.

Thuốc giảm ho chứa dextromethorphan thường được kết hợp trong các công thức thuốc giảm ho thông thường và các thuốc trị cảm lạnh, khi dùng cho người suy gan và cao tuổi cần giảm 50% liều lượng dùng lần đầu để xem khả năng dung nạp.

 - Nhóm thuốc giảm đau thông thường: Quen thuộc nhất là Aspirin với công dụng trị các loại đau nhức thường gặp như nhức đầu, nhức răng, đau dây thần kinh, đau lưng, thấp khớp, nhưng không dùng được cho người bị loét dạ dày-tá tràng và các trường hợp bệnh xuất huyết. Việc sử dụng rộng rãi aspirin có liên hệ đến hội chứng Reye với biểu hiện rối loạn tri thức từ nhẹ đến trầm trọng.  

Hiện nay, nhiều nhóm thuốc kháng viêm giảm đau không chứa nội tiết tố steroid (AINS) có công dụng trị đau nhức cơ thể thường được dùng chung với thuốc cảm và cần thận trọng với người cao tuổi như các thuốc thuộc nhóm Ibuprofen, Flurbiprofen, Ketoprofen, Piroxicam, Phenylbutazone, Diclofenac v.v... Đa số các thuốc này đều không dùng cho những người có nghi ngờ hoặc đã viêm loét tá tràng, bị hen suyễn, hay bị chảy máu, suy chức năng gan thận, cao huyết áp hoặc suy tim. Đây là những thuốc có công dụng trị đau nhức thấp khớp cao nhưng khó dung nạp với người cao tuổi, có nhiều chống chỉ định cũng như tương kỵ với nhiều loại thuốc uống chung.