Quan tâm, chia sẻ với trẻ em: Đừng để áp lực thi cử trở thành nỗi ám ảnh tuổi học trò

Thực tế cho thấy, một số em chỉ vì đạt thành tích thi không như gia đình mong đợi, hoặc trượt ngôi trường mà mình yêu thích cho nên đã có những suy nghĩ tiêu cực. Thậm chí, có những em đã phát sinh những hành động dại dột, nông nổi chỉ vì không chịu được áp lực từ phía gia đình.

Ngồi co ro trong một góc phòng bệnh của Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương, nhìn qua cửa sổ, ánh mắt vô hồn của em L.T.T.K (sinh năm 2006, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) khiến người khác phải nhói lòng. Thỉnh thoảng, em lại lấy quyển sổ tay ra ghi chép các công thức toán học, miệng thì lẩm bẩm những điều gì đó.

Bà T., mẹ của em K. thở dài: Cháu nó trượt kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm ngoái, không vào được ngôi trường kỳ vọng, lỗi cũng tại gia đình khi đó không động viên mà còn gây áp lực cho nên dần dần cháu sinh bệnh, giờ thành ra thế này… Các bác sĩ Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương cho biết, K. bị rối loạn tâm thần, trầm cảm vì những áp lực từ việc học hành, tâm lý bị ảnh hưởng.

Câu chuyện của em K. không phải hiếm. Thực tế, đã từng có những vụ việc đau lòng tương tự, từ áp lực thi cử, từ sự thiếu quan tâm, sẻ chia của gia đình. Mỗi năm, khi bước vào những kỳ thi quan trọng là xã hội lại chứng kiến các em vùi đầu vào học với mong ước đạt thành tích tốt nhất, tương lai rộng mở. Đó cũng là kỳ vọng của không ít các bậc phụ huynh. Thế nhưng, gần như cứ sau mỗi kỳ thi lại có những câu chuyện không vui xảy ra…

“Từ lúc thi trượt, bố mẹ chẳng nhìn con lấy một lần...”; “Nuôi con chỉ tốn cơm, tốn gạo, chỉ mỗi việc học cũng không xong…”; “Giờ bố mẹ ra đường chẳng dám nhìn mặt ai…”, những lời nói như xát muối vào vết thương của phụ huynh, những dòng tâm sự đầy chua xót của các em sau khi thi trượt, để rồi đằng sau những câu nói vô tình đó, là thái độ thờ ơ đến lạnh lùng của người thân đã dẫn các em đến suy nghĩ tiêu cực.

Đầu tháng 7/2024, chỉ một ngày sau khi điểm chuẩn thi vào lớp 10 trung học phổ thông của Hà Nội được công bố, các chiến sĩ Công an phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn, công an thành phố Hà Nội đã may mắn cứu được một nam sinh bị đuối nước vì nhảy cầu Long Biên; học sinh này đã hành động dại dột vì kết quả kỳ thi không tốt, sợ phải đối diện với gia đình…

Xã hội từng chứng kiến không ít vụ việc đau lòng tương tự xảy ra, nhưng hậu quả không phải lúc nào cũng may mắn như thế. Có không ít vụ việc, ngày biết kết quả thi cũng là lần sau cuối được gặp con…, sự hối hận muộn màng của những người làm cha mẹ đã không thể thay đổi được thực tế. Giá mà khi đó, bố nhẹ nhàng hơn một chút, mẹ quan tâm nhiều hơn một chút, động viên hơn một chút, định hướng cho con những sự lựa chọn khác, thì có lẽ, mọi chuyện đã khác. Thế nhưng, cuộc đời vốn dĩ không có “giá mà…”.

Cô Nguyễn Thị Vân Hồng, Hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Chương Dương, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, chia sẻ: “Nhiều phụ huynh vẫn còn tâm lý nếu không đỗ công lập thì tương lai xem như mù mịt, có lẽ đây là một quan niệm hơi tiêu cực và không còn phù hợp với bối cảnh giáo dục hiện nay.

Thực tế, có những học sinh từng trượt công lập nhưng sau đó vẫn đạt được thành công từ các ngôi trường dân lập, trường nghề, trường quốc tế… Điều quan trọng là học sinh học được gì và phát triển như thế nào, chứ không chỉ là đỗ vào trường nào. Kỳ thi vào lớp 10 rất quan trọng nhưng không phải là “cánh cửa” duy nhất”.

Đồng quan điểm, cô giáo Lê Thị Bích Thủy, Trường trung học cơ sở Chương Dương, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, giáo viên chuyên Toán, chia sẻ: Trước hết, cả phụ huynh và học sinh cần có cái nhìn thực tế về năng lực học tập hiện tại của con. Không nên chọn trường theo tâm lý đám đông hay chỉ vì danh tiếng của nhà trường, mà cần dựa trên kết quả học tập, điểm kiểm tra và nhất là khả năng tiến bộ của các em.

Điều quan trọng mà phụ huynh cần ghi nhớ là không nên tạo ra áp lực quá lớn; ai cũng mong muốn con mình học giỏi, thi đỗ vào trường tốt, nhưng nếu kỳ vọng của cha mẹ vượt xa khả năng thực tế của con, điều đó rất dễ trở thành gánh nặng. Nhiều học sinh lớp 9 không chịu nổi áp lực đã rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ, sợ học hoặc học chỉ để đối phó.

Thay vì đặt mục tiêu quá cao ngay từ đầu, phụ huynh nên cùng con đánh giá năng lực thực tế, xây dựng lộ trình học tập phù hợp và ghi nhận từng bước tiến bộ, dù là nhỏ nhất. Nếu chọn mục tiêu phù hợp, con trẻ sẽ có cơ hội phát huy tốt nhất khả năng của mình và đạt được kết quả tích cực hơn.

Nghiêm túc, nhưng không gây áp lực cho thí sinh dự thi vào lớp 10 công lập

06/06/2025 21:24

Một sai lầm khác mà nhiều bậc cha mẹ thường mắc phải là so sánh con mình với bạn bè cùng trang lứa hoặc với anh chị đi trước. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, có khả năng, sở thích và tốc độ phát triển khác nhau. Việc so sánh không giúp con tiến bộ mà ngược lại, dễ khiến con cảm thấy mình “kém cỏi”, không được công nhận, từ đó nảy sinh tâm lý chán nản, mất động lực học tập. Thay vì so sánh, hãy khích lệ và ghi nhận những nỗ lực của con, giúp con cảm thấy được yêu thương và tin tưởng.

Liên quan đến vấn đề tâm lý học đường, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Phương Mai, Khoa Tâm thần, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, các vấn đề về sức khỏe tâm thần ở trẻ em hiện nay rất nhức nhối. Theo thống kê mới nhất cho thấy, có tới 29% số trẻ em Việt Nam có vấn đề về sức khỏe tâm thần nói chung (có ít nhất một rối loạn tâm thần), khoảng một phần tư số trẻ vị thành niên bị trầm cảm.

Phổ biến nhất về vấn đề sức khỏe tâm thần chính là rối loạn lo âu. Rối loạn lo âu có nhiều hình thái khác nhau như: trẻ em chịu nhiều áp lực học tập, kỳ vọng từ cha mẹ... Có trẻ còn có ý tưởng tự sát, hành vi tự sát. Đáng chú ý, những hành động tiêu cực này xuất hiện nhiều hơn trước và sau mỗi kỳ thi quan trọng.

Chia sẻ về kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông sắp tới, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý và hướng nghiệp, giảng viên Trường đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: Theo học chương trình đại học là rất tốt và thật sự cần thiết, nhưng đây không phải là con đường duy nhất dẫn đến thành công. Cho các em quyền được thất bại, chỉ cần bản thân các em đã cố gắng hết sức, cho dù kết quả không như mong đợi cũng không có gì để hối tiếc. Có những trường hợp chúng ta không thành công ở lựa chọn này, nhưng cũng chính vì thế mà sự lựa chọn sau lại tốt hơn; điều quan trọng là niềm tin vào cuộc sống, làm lại từ thất bại chưa bao giờ là muộn.

Mỗi lần vấp ngã là bản thân sẽ đúc kết được những kinh nghiệm quý báu, làm nền tảng cho hành trình tương lai phía trước. Con đường là do các em lựa chọn, sự định hướng, động viên, chia sẻ của người thân, gia đình sẽ là chỗ dựa, là hành trang vững chắc nhất để các em bước vào đời.