Sửa đổi Luật Báo chí đáp ứng yêu cầu tuyên truyền trong kỷ nguyên mới

Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình cho biết, trên cơ sở bám sát 4 nhóm chính sách xây dựng dự án Luật đã được Chính phủ phê duyệt, các quy định của dự thảo Luật hướng tới mục tiêu bảo đảm báo chí phục vụ tốt hơn cho Đảng, Nhà nước, cho xã hội, cho cộng đồng doanh nghiệp; vấn đề kinh tế báo chí và hạn chế những tiêu cực liên quan đến hoạt động báo chí.

Cần tăng điều kiện cấp thẻ nhà báo lần đầu

Theo Tờ trình dự án Luật gửi Bộ Tư pháp, sau hơn 8 năm thi hành, một số quy định của Luật Báo chí đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động báo chí và sự phát triển của khoa học, công nghệ, truyền thông.

Cụ thể như, quy định khái niệm chưa phân biệt rõ báo và tạp chí, dẫn tới tình trạng “báo hóa tạp chí”, cơ quan tạp chí lợi dụng chức năng, nhiệm vụ nói chung của báo chí để hoạt động như cơ quan báo.

Hoạt động báo chí là hoạt động nghề nghiệp có điều kiện, tuy nhiên chưa có quy định phải qua khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp cho người làm báo trước khi xét cấp thẻ nhà báo lần đầu.

Trong những năm qua, có nhiều trường hợp nhà báo, phóng viên và người liên quan đến hoạt động báo chí có hành vi vi phạm pháp luật hình sự, bị khởi tố, truy tố, xét xử. Các trường hợp bị xử lý, thu hồi thẻ nhà báo và xử lý hình sự đều xuất phát từ nguyên nhân tác nghiệp báo chí không đúng quy trình, chuẩn mực…

Cũng theo tờ trình, hoạt động báo chí là hoạt động nghề nghiệp có điều kiện vì tác động của thông tin báo chí đến xã hội là lớn, do đó cần tăng thêm điều kiện trước khi cấp thẻ nhà báo lần đầu để nâng cao chất lượng người làm báo.

Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) bổ sung khái niệm “Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện” và “Tổ hợp báo chí của địa phương”. Theo đó, Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn tại doanh nghiệp, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội, được có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương như doanh nghiệp).

Tổ hợp báo chí của địa phương là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết cơ chế đặc thù, tài chính, lao động, tiền lương của 2 tổ hợp báo chí nêu trên.

Đại diện Bộ Tài chính đánh giá, dự thảo Luật chưa làm rõ mô hình vận hành của Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện, gây khó cho việc triển khai thực hiện. Việc làm rõ nội dung này sẽ là căn cứ để các cơ quan xây dựng các quy định bảo đảm tính hiệu quả, khả thi. Cùng với đó, cần làm rõ các chính sách của Nhà nước với báo chí, chính sách liên doanh, liên kết trong hoạt động báo chí…

Thứ trưởng Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho rằng, dự thảo Luật chưa quy định những vấn đề có tính nguyên tắc về các nội dung như tiêu chí thành lập, tiêu chí công nhận, cơ chế quản lý, điều hành các Tổ hợp báo chí… mà giao Chính phủ quy định.

Do đó, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ một số nội dung như tiêu chí đánh giá, sự khác biệt giữa cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương so với các cơ quan báo chí khác để có cơ sở giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Quy định rõ hoạt động báo chí trên không gian mạng

Trong lần sửa đổi này, đáp ứng yêu cầu tình hình mới, dự thảo Luật báo chí còn bổ sung quy định về hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng.

Hoạt động trên không gian mạng của cơ quan báo chí phải tuân thủ quy định pháp luật về báo chí, an ninh mạng, quy định về tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí và phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cơ quan báo chí thực hiện đăng ký/thông báo với cơ quan quản lý nhà nước về báo chí khi mở các kênh nội dung trên không gian mạng.

Góp ý thẩm định đa số ý kiến nhất trí với việc Chính phủ sẽ quy định chi tiết đầu tư và đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ đối với nền tảng số quốc gia cho báo chí để phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, văn hóa, thông tin tuyên truyền về tình trạng khẩn cấp, thông tin đối ngoại, truyền thông chính sách; bổ sung quy định về nguồn thu mới của cơ quan báo chí.

Dự thảo cũng quy định cơ quan báo chí có thể được phép liên kết sản xuất nội dung trong các lĩnh vực trừ thời sự, chính trị, để tạo điều kiện cho cơ quan báo chí khai thác các giá trị từ hoạt động liên kết phục vụ phát triển báo chí, đồng thời bảo đảm định hướng trong thông tin thời sự, chính trị.

Nguồn thu mới của cơ quan báo chí, gồm: Thu từ lợi nhuận phần vốn góp trong các doanh nghiệp; thu từ thực hiện các nội dung cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết.

Đại diện Bộ Công an kiến nghị, cần giải thích và quy định cụ thể việc các cơ quan báo chí được góp vốn tại các doanh nghiệp hay các doanh nghiệp được góp vốn tại cơ quan báo chí, tránh lợi dụng thông qua việc góp vốn về kinh tế giữa doanh nghiệp với cơ quan báo chí để qua hoạt động đó doanh nghiệp chi phối cơ quan báo chí, tiềm ẩn nguy cơ tư nhân hóa báo chí.