Nở rộ những “chiêu” lừa đảo mới
Là người bận rộn, chị N.T.H (38 tuổi, phường Bình Qưới, Thành phố Hồ Chí Minh) thường xuyên mua sắm trực tuyến. Chị chọn kênh có lượng tương tác cao, phản hồi tốt và luôn ưu tiên hình thức “thanh toán khi nhận hàng” để hạn chế rủi ro. Nhưng ngay cả khi đã cẩn thận nhất có thể, chị H. vẫn gặp rắc rối với “chiêu” lừa đảo mới từ đối tượng mạo danh nhân viên giao hàng.
“Hôm đó, tôi mua đơn mỹ phẩm của một thương hiệu khá nổi tiếng với số tiền gần hai triệu đồng. Nhận và kiểm tra hàng xong, thấy hóa đơn có mã QR của cửa hàng, tôi yên tâm tạo lệnh chuyển khoản cho người giao hàng rồi quay vào nhà. Chỉ vài phút sau, một nam thanh niên gọi điện đến, giọng hớt hải, nhận là người giao hàng khi nãy, nói tôi đã chuyển tiền nhầm địa chỉ…”, chị H kể lại chuyện mới xảy ra.
Đối tượng lừa đảo đọc đúng họ tên, số điện thoại, số tiền đơn hàng, tên tài khoản chị H vừa chuyển tiền để tạo niềm tin. Sau khi “vẽ” ra kịch bản là chị H đã chuyển nhầm tiền vào tài khoản của một đơn vị vận chuyển, đối tượng bắt đầu đổi giọng đe dọa: “Nếu không liên hệ với bên đó để thay đổi thông tin, mỗi tháng, tài khoản của chị sẽ tự động bị trừ bốn triệu đồng và vướng vào nhiều rắc rối liên quan hàng hóa”.
Ngay lập tức, tin nhắn từ số lạ gửi vào điện thoại chị H một “đường dẫn hỗ trợ xử lý”. Tiếp đó là hàng chục cuộc gọi thao túng tâm lý từ các số điện thoại khác nhau. Nghi ngờ lừa đảo, chị gọi cho bên bán hàng hỏi thăm thì nhận được thông tin: Nhiều khách hàng đã bị lừa tiền khi truy cập vào đường dẫn qua tin nhắn hoặc facebook của đối tượng mạo danh nhân viên giao hàng.
Không may mắn như chị H, mới đây, một phụ nữ hưu trí tại Hà Nội bị lừa 20 triệu đồng khi đăng ký tham gia Giải đi bộ-chạy bộ vì nạn nhân chất độc da cam 2025. Thực chất, đây là một fanpage giả mạo với cách thức trao đổi rất chuyên nghiệp, nhiệt tình. Trải qua các bước đăng ký, người tham gia được đề nghị tải ứng dụng Lotus về điện thoại và liên hệ nhân viên tư vấn để hoàn tất bước xét duyệt cuối cùng. Và chỉ sau cú nhấp chuột đó, tài khoản của người tham gia lập tức liên tục mất tiền mà chẳng biết kêu ai.
Trách nhiệm liên đới
Các hành vi lừa đảo trên không gian mạng không chỉ khiến nhiều người mất tiền oan mà còn đặt các đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp vào tình huống khó xử, ảnh hưởng uy tín. Sau gần một tháng phát động, dù đã lan tỏa tốt nhưng cuộc thi “Viết chữa lành” của Công ty cổ phần BOOKAS buộc phải tạm dừng. Lý do vì xuất hiện nhiều hành vi mạo danh ban tổ chức để lừa đảo hàng trăm triệu đồng từ người yêu viết trên cả nước.
Bị mạo danh để lừa đảo trên mạng là chuyện BOOKAS chưa lường tới. Ông Vy Thiên Hùng, Tổng Giám đốc BOOKAS cho biết: “Trong các nạn nhân, người bị lừa nhiều nhất đến hơn 500 triệu đồng. Ngay khi nhận thông tin có fanpage mạo danh để lừa đảo, chúng tôi đã lập tức gửi đơn tố cáo và hỗ trợ nạn nhân thực hiện các thủ tục cần thiết”.
Theo Luật sư Lê Hữu Nghĩa (Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh), hình thức lừa đảo qua các cuộc thi trên mạng ngày càng phổ biến và tinh vi. Để bảo vệ mình, mỗi cá nhân cần kiểm tra, đối chiếu kỹ thông tin về cuộc thi trước khi tham gia. Mọi người chỉ nên tham gia các cuộc thi được đăng tải trên trang web chính thức của đơn vị tổ chức, đặc biệt cảnh giác với các yêu cầu chuyển tiền nhanh qua ví điện tử, tài khoản cá nhân hoặc tin nhắn riêng. Ngược lại, các đơn vị tổ chức cuộc thi cần công bố rõ các kênh thông tin chính thức (website, fanpage, email, hotline...) và khuyến cáo người tham gia không chuyển tiền vào các tài khoản không được công bố.
Căn cứ quy định tại Khoản 7, Điều 36, Nghị định số 52/2013/NĐ-CP ngày 16/5/2013 của Chính phủ về thương mại điện tử (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021), các thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử phải “áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn thông tin cá nhân của người tiêu dùng”. Nếu để lộ thông tin người tiêu dùng thì cá nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ sàn thương mại điện tử có thể phải liên đới bồi thường thiệt hại, theo quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành. Quy định đã có nhưng thực tế, những lỗ hổng trong quản lý, sự cả tin của người dân và thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm vẫn khiến phần lớn các vụ lừa đảo qua mạng rơi vào vòng luẩn quẩn: khó phát hiện, khó truy vết và càng khó xử lý triệt để.
Khi phát hiện các tổ chức, cá nhân có hành vi lừa đảo, cần trình báo, tố giác ngay đến cơ quan chức năng để sớm ngăn chặn, tránh gây thiệt hại cho người tham gia khác và cả đơn vị tổ chức.
