Khu vực cửa Ba Lạt và rừng ngập mặn hiện được quản lý, bảo tồn và phát triển bởi Vườn quốc gia Xuân Thủy (huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định). Nơi đây sở hữu hệ sinh thái phong phú bao gồm các đầm, rừng ngập mặn và hệ thống sông ngòi đa dạng. Xuân Thủy cũng là nơi sinh sống của hơn 200 loài chim như cò thìa, vạc, hồng hạc và nhiều loài động vật khác.
Với hệ thống đầm phá phức tạp, nơi các dòng nước ngọt từ sông Hồng giao thoa với nước mặn từ Biển Đông đã tạo nên nguồn thủy sản phong phú, góp phần tạo sinh kế cho người dân 5 xã vùng đệm: Giao Thiện, Giao An, Giao Lạc, Giao Xuân và Giao Hải và các vùng lân cận.
Toàn bộ Vườn có diện tích hơn 15 nghìn ha, bao gồm vùng lõi với hơn 7 nghìn ha và vùng đệm khoảng 8 nghìn ha.
Vùng bãi bồi ở cửa sông ven biển này cũng là vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế thứ 409 theo Công ước Ramsar.
Và là khu Ramsar đầu tiên được công nhận trong khu vực Đông Nam Á.
Nơi đây có hệ thống các cồn và lạch triều đa dạng.
Vùng nước cửa sông ở Xuân Thủy.
Phó Giám đốc Vườn quốc gia Xuân Thủy Phạm Vũ Ánh (áo kẻ) đang nói về luồng lạch thủy triều phức tạp của khu vực cửa Ba Lạt.
Đây cũng là vùng lõi của khu dự trữ sinh quyển thế giới đất ngập nước.
Người dân địa phương đi bắt cáy mật, vạm.
Nguồn thủy sản phong phú, mùa nào thức nấy đã góp phần quan trọng tạo sinh kế cho người dân.
Vườn quốc gia Xuân Thủy ghi nhận 203 loài thực vật có mạch, trong đó các loài Sú, Bần chua, Trang, Ô rô, Dây chiếm số lượng lớn.
Mỗi hệ sinh thái có đặc trưng riêng về quần xã sinh vật. Đặc biệt, Vườn là nơi dừng chân, trú đông quan trọng của các loài chim nước di cư.
Theo thống kê, có tới 222 loài chim thuộc 42 họ của 12 bộ, trong đó có 166 loài chim di cư được ghi nhận tại Vườn quốc gia Xuân Thuỷ.
Trong số các loài sinh vật quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, nhóm chim được chú ý bảo tồn nhiều hơn cả, đặc biệt là nhóm chim nước di cư.
Vườn quốc gia Xuân Thuỷ được mệnh danh là “Ga chim quốc tế” quan trọng của nhiều loài chim quý, hiếm; là nơi sinh sống của nhiều loài chim nước.
Cá thể Rẽ mỏ thìa cực kỳ quý hiếm. Những năm trước xuất hiện ở khu vực Vườn quốc gia Xuân Thủy. Năm 2025, các nhà chuyên môn chưa quan sát thấy loài này xuất hiện trở lại.
Cá thể Choắt mỏ thẳng đuôi đen ở khu rừng ngập mặn. Ngoài ra, còn có Vịt đầu đen, Sẻ đồng ngực vàng là những loài có giá trị bảo tồn cao, bị đe dọa ở cấp toàn cầu và được xếp ở mức CR – Mức rất nguy cấp.
Mèo cá được ghi nhận năm 2023. Đây là loài được Liên minh quốc tế Bảo tồn thiên nhiên và tài nguyên thiên nhiên (IUCN) xếp vào nhóm loài sẽ nguy cấp. Theo Sách đỏ Việt Nam 2007 thì đây là loài nguy cấp.
Hiện nay, Vườn quốc gia Xuân Thủy đang hoàn tất các thủ tục, đáp ứng các tiêu chí để được công nhận là “Vườn di sản ASEAN” trong năm 2025, trở thành khu bảo tồn có tầm quan trọng trong khu vực.
Danh hiệu Vườn di sản ASEAN sẽ tăng cường kết nối vùng đất ngập mặn kỳ thú Xuân Thủy với khu vực và thế giới, thu hút hỗ trợ về tài chính, khoa học và kỹ thuật từ các nguồn lực trong nước và quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
