Bước chuyển trong phát triển điện hạt nhân

Tuyên bố nêu trên đảo ngược chính sách WB đưa ra từ năm 2013 về việc ngừng tài trợ cho các dự án điện hạt nhân. Theo quyết định vừa được công bố, WB sẽ hỗ trợ các nước kéo dài tuổi thọ của lò phản ứng, nâng cấp lưới điện và cơ sở hạ tầng liên quan, đồng thời mở rộng tiềm năng phát triển lò phản ứng mô-đun nhỏ.

Việc WB, tổ chức tài chính đa phương uy tín, quyết định xem xét tài trợ cho các dự án hạt nhân đã tiếp thêm động lực đáng kể nhằm hồi sinh lĩnh vực vốn trải qua giai đoạn dài suy giảm mạnh sau hàng loạt sự cố hạt nhân như Chernobyl năm 1986, Three Mile Island ở Mỹ năm 1979 và Fukushima tại Nhật Bản năm 2011.

Quyết định của WB hoàn toàn phù hợp nhu cầu phát triển kinh tế hiện nay. Theo Chủ tịch WB Ajay Banga, nhu cầu điện tại các nước đang phát triển dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2035. Thực tế này đòi hỏi các khoản đầu tư vào sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng và lưu trữ điện phải tăng từ 280 tỷ USD hiện nay lên khoảng 630 tỷ USD.

Bên cạnh đó, sự ra đời và phát triển bùng nổ của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu điện năng khổng lồ để vận hành các trung tâm dữ liệu cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết chưa từng có về mở rộng hoạt động sản xuất năng lượng. Được xem là nguồn cung ổn định, điện hạt nhân không chỉ được chính phủ các nước, mà nhiều “đại gia” công nghệ như Google, Microsoft, Amazon mạnh tay rót vốn đầu tư, nhằm đáp ứng nhu cầu điện trong cuộc đua phát triển AI.

Cùng với những lợi ích về kinh tế, điện hạt nhân cũng là chìa khóa quan trọng để các nước hiện thực hóa mục tiêu về trung hòa carbon. Trong bối cảnh thế giới đang tăng cường đầu tư cho năng lượng sạch, các nhà máy điện hạt nhân, hầu như không tạo ra khí thải nhà kính hoặc chất gây ô nhiễm không khí trong quá trình vận hành, đã dần trở thành lựa chọn hấp dẫn, giúp thế giới tiến gần đến những mục tiêu khí hậu tham vọng.

Tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29), diễn ra năm 2024, điện hạt nhân được công nhận là một trong những giải pháp cần thiết để khống chế mức tăng nhiệt của Trái đất.

Với những lợi ích mang lại nêu trên, phục hưng ngành công nghiệp điện hạt nhân dần trở thành xu thế phổ biến của nhiều quốc gia trên thế giới. Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành các sắc lệnh hành pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng công suất năng lượng hạt nhân của Mỹ từ khoảng 100 GW vào năm 2024 lên 400 GW vào năm 2050. Cùng với Mỹ, Quốc hội Bỉ vừa thông qua đề xuất luật nhằm bãi bỏ Đạo luật năm 2003 về việc loại bỏ dần năng lượng hạt nhân.

Việc thông qua dự luật đã đánh dấu bước ngoặt đáng kể trong chính sách năng lượng của Brussels. Văn kiện nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ các nghị sĩ, qua đó thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ của Chính phủ Bỉ trong việc tái đầu tư và phát triển nguồn năng lượng hạt nhân, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và hỗ trợ chuyển đổi xanh. Nhiều quốc gia khác trên thế giới cũng đang điều chỉnh lại chính sách phát triển năng lượng hạt nhân.

Tiến trình phát triển năng lượng hạt nhân từng vấp phải những lo ngại về bài toán xử lý chất thải hạt nhân, tiêu chuẩn an toàn, cũng như việc xây dựng các nhà máy đòi hỏi nguồn vốn lớn, công nghệ hiện đại, đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, với sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật, những khúc mắc nêu trên dần được tháo gỡ. Hiện nay, năng lượng hạt nhân được xem là chìa khóa quan trọng góp phần giải quyết những bài toán khó như biến đổi khí hậu và an ninh năng lượng.