Dấu ấn di sản nghệ thuật của nhà viết kịch Vương Lan

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khẳng định: Việc tổ chức Hội thảo là hoạt động ý nghĩa, là nén tâm nhang để tri ân nhà viết kịch Vương Lan - người đã có nhiều cống hiến giá trị cho nền sân khấu cách mạng Việt Nam.

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cho biết, nhà viết kịch Vương Lan là tác giả sân khấu tiên phong đi vào đề tài công nhân, xây dựng con người mới Việt Nam xã hội chủ nghĩa và có những thành công lớn. Ông cũng là nhà viết kịch tiên phong đi vào đề tài hòa hợp dân tộc.

“Ông đi xa đã 51 năm, nhưng những vở kịch của ông như 'Bão biển', 'Đêm cửa biển', 'Người thân mến', 'Tuyến phía nam', 'Chuyến phà đêm', 'Gió Đèo Nai', 'Tay trong tay', 'Ngoài giới hạn'… vẫn như vừa mới được viết ra, đầy chất thời sự hiện đại. Các đơn vị nghệ thuật, nhất là loại hình kịch nói hiện nay, đều có thể nghiên cứu, phục dựng để phục vụ cho cuộc sống đương đại hôm nay", Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi nhấn mạnh.

Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam phát biểu

Làm rõ hơn những dấu ấn đặc biệt của kịch Vương Lan, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hiến Việt Nam Nguyễn Thế Khoa nhận định: Vương Lan là tác giả sân khấu đầu tiên đi vào đề tài công nhân, gắn bó sâu sắc với vùng mỏ Quảng Ninh, đất cảng Hải Phòng và tuyến đường vận tải Bắc Nam của hậu phương lớn chi viện cho tiền tuyến lớn trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông đã rất thành công khi xây dựng được hình tượng một thế hệ đông đảo người công nhân Việt Nam mới vừa chân thật, sinh động vừa giàu chất lý tưởng.

Tuy không có tuyên ngôn đao to búa lớn, chỉ âm thầm lao động sáng tạo, nhưng ở đề tài này, có thể nói Vương Lan là một tác giả sân khấu lớn, một người mở đường lặng lẽ, có tác động khích lệ mạnh mẽ và chỉ ra bí quyết thành công cho các tác giả sân khấu thế hệ sau đến với đề tài lớn rất cần thiết nhưng cũng rất khó thành công này.

Nhà báo Nguyễn Thế Khoa cũng chỉ ra, có một điều kỳ lạ là khi cùng nhân dân Thủ đô Hà Nội chịu đựng những trận bom B52 hủy diệt của đế quốc Mỹ, Vương Lan bình tâm ngồi viết vở kịch “Tay trong tay” hay “Cho những ngày mai” về chuyện những người Việt Nam ở hai phía sẽ hóa giải hận thù, hòa hợp với nhau, cùng tìm một tương lai chung…

Hội thảo nhận được sự tham gia, chia sẻ ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu, nhà văn, nhà thơ, tác giả sân khấu.

Chia sẻ tại hội thảo, nhiều nhà nghiên cứu, tác giả sân khấu, nhà văn, nhà thơ đã cùng làm sáng rõ hơn những đóng góp lớn của nhà viết kịch Vương Lan đối với văn học, sân khấu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lưu Khánh Thơ khẳng định: Kịch Vương Lan là tiếng nói phản ánh cuộc sống đang diễn ra với một hiện thực tươi mới, gần gũi. Ông có khả năng biến những nhân vật đời thường thành những điển hình nghệ thuật để tăng thêm sự hấp dẫn cho tác phẩm. Bằng cách ấy ông đã đáp ứng được yêu cầu phản ánh và lý giải những vấn đề nóng bỏng, quan thiết của xã hội.. Các nhân vật như thể từ cuộc đời mà bước lên sàn diễn. Sân khấu trở thành diễn đàn để trao đổi, bàn luận, giao lưu giữa tác giả và khán giả.

Trong tham luận của mình, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Thái nhấn mạnh: “Ngoài những đồng thuận với các bậc đàn anh: Phó Giáo sư Tất Thắng và thi sĩ Bàng Sỹ Nguyên với các nhận định chính xác về thi pháp viết kịch và sự độc đáo đến lặng lẽ của Vương Lan trong sáng tác kịch bản của ông, tôi đặc biệt thấy ông đã di truyền lại cho chính con cháu mình một ngôn ngữ viết kịch rất giàu tính hình ảnh của phim truyện điện ảnh”.

Nghệ sĩ Nhân dân Lê Chức chia sẻ tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, nhiều văn nghệ sĩ như Nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà văn Ngô Thảo; nhà viết kịch Lê Quý Hiền; Nghệ sĩ Nhân dân Lê Chức… đề xuất nên có Giải thưởng Nhà nước cho những cống của nhà viết kịch Vương Lan. Theo Nghệ sĩ Nhân dân Lê Chức, nhà viết kịch Vương Lan cùng với một thế hệ nghệ sĩ đã tạo nên thời hoàng kim của sân khấu Việt Nam. Sự lặng lẽ của nhà viết kịch Vương Lan là sự lặng lẽ của những tâm hồn lớn, nghệ sĩ lớn…