Giải trình việc thực hiện chính sách hỗ trợ định canh, định cư

ND - Ngày 8-9, tại Hà Nội, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đã tổ chức Hội nghị nghe đại diện các bộ, ngành giải trình việc thực hiện chính sách hỗ trợ di dân, thực hiện định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số theo Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg, ngày 5-3-2007 và Quyết định số 1342/QÐ-TTg, ngày 25-8-2009 của Thủ tướng Chính phủ. Ðồng chí Tòng Thị Phóng, Bí thư T.Ư Ðảng, Phó Chủ tịch QH và đại diện các bộ, ngành, địa phương liên quan dự.

Phát biểu ý kiến khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của QH Ksor Phước cho biết, từ kết quả giám sát tại 12 tỉnh và theo báo cáo của Ủy ban  Dân tộc,  các bộ, ngành liên quan, việc thực hiện Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg nói trên từ năm 2008 đến năm 2010, công tác định canh, định cư đã đạt được một số kết quả, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề phải tiếp tục bàn luận, như: trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc trong việc hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện chính sách theo Quyết định 33/2007/QÐ-TTg; đối tượng, địa bàn thụ hưởng, chính sách, việc cấp phát kinh phí thực hiện chính sách; quy hoạch, sắp xếp, bố trí các khu định canh, định cư...

Theo đánh giá kết quả giám sát của Hội đồng Dân tộc, thời gian qua, Ðảng và Nhà nước ta có nhiều chủ trương, chính sách, các chương trình, dự án nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, trong đó có chương trình định canh, định cư. Cơ bản các hộ gia đình dân tộc thiểu số, các thôn, bản vùng dân tộc thiếu số và miền núi đã được quan tâm đầu tư thụ hưởng các chính sách, chương trình, dự án. Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg nhằm tạo điều kiện cho các địa phương sắp xếp số hộ đồng bào thiểu số còn du canh, du cư có nơi ở ổn định, có điều kiện phát triển sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, xóa đói, giảm nghèo; góp phần bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái và giữ vững an ninh-chính trị, trật tự an toàn xã hội. Ðây là một chủ trương hợp lòng dân, đáp ứng nhu cầu, yêu cầu thực tế của các địa phương. Các bộ, ngành ở T.Ư đã ban hành Thông tư hướng dẫn thực hiện, đôn đốc rà soát đối tượng, xây dựng dự án, cân đối bố trí vốn... Ủy ban nhân dân các tỉnh đã tích cực chỉ đạo triển khai thực hiện Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành các văn bản triển khai thực hiện cụ thể của địa phương. Trong quá trình tổ chức thực hiện, cơ bản các tỉnh đã bám sát văn bản hướng dẫn của cấp trên; nhiều địa phương đến nay đã xây dựng và phê duyệt xong quy hoạch dự án định canh, định cư tập trung và điểm định canh, định cư xen ghép. Nhiều tỉnh đã thực hiện lồng ghép Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg với các chương trình, dự án khác trên địa bàn.

Tuy nhiên, sự phối hợp của các bộ, ngành trong công tác chỉ đạo triển khai, thực hiện chưa chặt chẽ; công tác kiểm tra, theo dõi đánh giá chưa thường xuyên, chưa có sự tập trung thống nhất để tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc. Công tác điều tra, rà soát, tổng hợp đối tượng thụ hưởng chính sách còn thiếu chính xác, một số nơi đối tượng không theo tiêu chí quy định; công tác lập kế hoạch, xác định nhiệm vụ chậm, thiếu chính xác dẫn đến có sự chênh lệch quá lớn về số hộ, số khẩu, số lượng dự án, nhu cầu vốn giữa Ðề án để ban hành Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg với Quyết định số 1342/2009/QÐ-TTg phê duyệt kế hoạch định canh, định cư. Qua kết quả giám sát thực tế cho thấy, có nhiều địa phương nhận thức về đối tượng thực hiện chưa sát với Quyết định 33/2007/QÐ-TTg; công tác rà soát, xác định đối tượng thụ hưởng của phần lớn các địa phương chưa thật chính xác, có sự vận dụng chính sách. Chẳng hạn đối tượng thụ hưởng bao gồm cả các hộ không còn du canh, du cư và đã được hưởng chính sách theo quy định nhưng do tách hộ, lập vườn thiếu đất ở và đất sản xuất; do sắp xếp bố trí lại dân cư của vùng lũ ống, lũ quét, vùng sạt lở; di dân  xóa điểm trắng vùng biên; di dân tự do... có địa phương còn đưa cả đối tượng di dân tái định cư thủy điện...

Ðối tượng hộ định canh, định cư theo Quyết định số 1342/2009/QÐ-TTg đã tăng lên 323% so với đối tượng theo đề án trình để ban hành chính sách theo Quyết định số 33/2007/QÐ-TTg; số dự án định canh, định cư tập trung tăng 266%; nhu cầu kinh phí tăng 569%. Công tác quy hoạch thiếu sự thống nhất từ T.Ư đến địa phương; chất lượng quy hoạch, lựa chọn địa điểm cũng như việc thẩm định, phê duyệt một số dự án định canh, định cư tập trung và các điểm định canh, định cư xen ghép nhiều nơi làm chưa tốt, chưa đáp ứng yêu cầu thực tế về đất ở, đất sản xuất, nguồn nước... cho nên khó có thể triển khai thực hiện. Kết quả thực hiện các dự án di dân, định canh, định cư chậm, kế hoạch đạt thấp, chưa bảo đảm tiến độ và nhu cầu. Nhiều điểm định canh, định cư còn dở dang; công tác giải ngân của một số địa phương đạt thấp. Việc thực hiện các chế độ chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ, mới chủ yếu hỗ trợ nhà ở cho các hộ định canh, định cư xen ghép; mức hỗ trợ sản xuất cho các hộ thấp. Nhiều địa phương các hộ đã đến định canh, định cư nhưng chưa nhận được hỗ trợ sản xuất và đời sống. Công tác xây dựng hệ thống chính trị ở các điểm định canh, định cư chưa được chú ý đúng mức; công tác kiểm tra, giám sát, tuyên truyền vận động chủ trương chính sách còn chưa sâu, chưa thường xuyên.

Tại hội nghị, nhiều đại biểu QH-thành viên Hội đồng Dân tộc đã nêu nhiều câu hỏi đối với đại diện Ủy ban Dân tộc, các bộ: Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kế hoạch và Ðầu tư và một số địa phương liên quan về các vấn đề như: Tại sao đối tượng hộ định canh, định cư tăng lên 323%, số dự án định canh, định cư tập trung tăng 266%, nhu cầu kinh phí tăng 569%? Tại sao địa bàn thụ hưởng lại được mở rộng thêm cả ở vùng đồng bằng sông Cửu Long (mà theo Ðề án chủ yếu là các tỉnh miền núi phía bắc và Tây Nguyên)? Tại sao lại có sự thay đổi lớn về phạm vi, đối tượng và tổng vốn đầu tư giữa Ðề án 2005 theo Quyết định 33/2007/QÐ-TTg và Quyết định 1342/QÐ-TTg?

Trên cơ sở kết quả giải trình của đại diện các bộ, ngành, địa phương liên quan Hội đồng Dân tộc của QH sẽ kiến nghị QH, Ủy ban Thường vụ QH, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về hoạch định chiến lược đối với đồng bào dân tộc thiểu số sau năm 2010.