Hình tượng Bác Hồ trong những bài ca về Ðảng

ND - Em ơi mùa xuân đến rồi đó/Xúc động lòng ta trước cuộc đời, tác giả - nhạc sĩ Trần Chung và người hát - NSND Lê Dung đã đi xa, nhưng cứ mỗi độ xuân về, câu hát ấy vẫn vang lên, trào dâng trong ta tình cảm chân thành, xao xuyến trước cuộc đời. Nhạc sĩ Phạm Tuyên viết "Ðảng đã cho ta một mùa xuân đầy ước vọng", nhạc sĩ Huy Du hào sảng với giai điệu "Việt Nam ơi! mùa xuân đã đến rồi". Nói đến mùa xuân, nói đến cuộc đời là nhớ tới những giai điệu, lời ca về Ðảng, gắn liền với hình tượng Bác Hồ vô vàn kính yêu.

Từ buổi đầu tân nhạc đã sớm có những bài hát, bài ca yêu nước như Cùng nhau đi Hồng binh của Ðinh Nhu, Ðuốc gươm thiêng của Minh Tân, Nhớ ơn Cụ Hồ của Lưu Bách Thụ... Qua hơn nửa thế kỷ song hành cùng dân tộc, nền âm nhạc cách mạng Việt Nam có quyền tự hào về một di sản âm nhạc vô cùng to lớn và quý giá, đó là những tác phẩm âm nhạc viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, về Ðảng Cộng sản Việt Nam quang vinh. Có thể kể ra đây những tên tuổi các nhạc sĩ như Lưu Hữu Phước, Văn Cao, Ðỗ Nhuận, Tô Vũ, Huy Du, Chu Minh, Trần Hoàn, Thuận Yến..., với các ca khúc đi cùng năm tháng viết về Ðảng, về Bác. Tác phẩm nhạc giao hưởng như: Ðồng khởi của Nguyễn Văn Thương, Thắng lợi tình yêu Tổ quốc của Nguyễn Ðình Tấn, Người về đem tới ngày vui của Trọng Bằng... Các vở nhạc kịch như Cô Sao, Người tạc tượng của Ðỗ Nhuận, Bông sen của Lưu Hữu Phước...

Hình tuợng Bác Hồ luôn xuất hiện trong những khoảnh khắc trang trọng nhất, cao trào nhất của các bài ca về Ðảng:

Sao vàng phấp phới ánh hồng sáng tươi/Toàn Việt Nam đón chào ngày mới/Hồ Chí Minh dắt toàn dân chúng ta/Vững bền tranh đấu cho đời chúng ta.

("Ca ngợi Hồ Chủ tịch" của Lưu Hữu Phước).

Hay như: Bừng sáng ánh sao vàng trên lá cờ/Hồ Chí Minh thân yêu của dân.

("Ca ngợi Hồ Chủ tịch" của Ðỗ Nhuận).

Trong bài hát của Lưu Hữu Phước, sau nét nhạc mở đầu trang trọng hào sảng, giai điệu bật lên bằng một quãng 6 tới nốt cao nhất, ứng với ba từ "Hồ Chí Minh", nêu bật hình tượng Bác trong nền cờ Ðảng, cờ nước. Ðây là một thí dụ tiêu biểu về việc ca từ và giai điệu gắn kết để xây dựng hình tượng Bác với Ðảng.

Hình tượng Bác Hồ đã đi vào các thể loại âm nhạc từ hành khúc Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân của Huy Thục đến dân ca Trông cây lại nhớ đến Người của Ðỗ Nhuận, trong những bản tình ca Những bông hoa trong vườn Bác của Văn Dung và trong những khúc tráng ca Người là niềm tin tất thắng của Chu Minh...

Ðặc biệt, giới nhạc sĩ Việt Nam còn ghi đậm trong ký ức hình ảnh Bác Hồ bắt nhịp Bài ca kết đoàn. Ðó là ngày 3-9-1960 tại Công viên Bách Thảo - Hà Nội. Bác Hồ đến dự buổi biểu diễn chào mừng thành công Ðại hội lần thứ III của Ðảng. Trước hàng nghìn quần chúng nhân dân Thủ đô và khách quốc tế, Bác đã nhanh nhẹn bước lên sân khấu và cầm đũa chỉ huy Dàn nhạc giao hưởng và Dàn hợp xướng hát vang Bài ca Kết đoàn. Hình ảnh Bác Hồ bắt nhịp Bài ca Kết đoàn đã được nhà nhiếp ảnh Lâm Hồng Long ghi lại và mãi mãi trở thành biểu tượng tinh thần đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, biểu tượng của Văn hóa Việt Nam, Âm nhạc Việt Nam.

Dưới ánh sáng của Nghị quyết Trung ương V (khóa VIII) và Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị về việc "Tiếp tục xây dựng và phát triển Văn học Nghệ thuật trong thời kỳ mới", thiết thực hưởng ứng cuộc vận động sáng tác các tác phẩm Văn học nghệ thuật về đề tài Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, trong những năm gần đây đã có hàng trăm tác phẩm âm nhạc mới ra đời, có thể kể đến Hành khúc Hồ Chí Minh của nhạc sĩ Nguyễn Ðức Toàn, Nước non tên Người của nhạc sĩ Chu Minh, Bản hợp xướng phổ thơ của Bác Nhật ký trong tù của Nguyễn Văn Nam...

Có thể khẳng định, đề tài về Bác Hồ, về Ðảng mãi là nguồn cảm xúc thiêng liêng vô tận, khơi dậy sự sáng tạo cho các thế hệ văn nghệ sĩ, trong đó có các lớp nhạc sĩ hôm nay và mai sau.

Nhạc sĩ ÐỖ HỒNG QUÂN
Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam