Tích hợp các giải pháp để phòng ngừa hiệu quả sốt xuất huyết

Ngày 14/6, tại Hà Nội, Hưởng ứng Ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết (15/6) Báo Sức khỏe và Đời sống (Bộ Y tế) phối hợp Công ty trách nhiệm hữu hạn dược phẩm Takeda Việt Nam tổ chức tọa đàm trực tuyến “Hướng tới không còn ca tử vong do sốt xuất huyết: Hiệu lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp” với sự tham gia của Cục Phòng bệnh, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Y học nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai)…

Sự kiện góp phần thúc đẩy đối thoại liên ngành và nâng cao nhận thức của cộng đồng trong bối cảnh Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xác định sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một trong 10 mối đe dọa y tế toàn cầu hàng đầu, với cảnh báo gần một nửa dân số thế giới – khoảng 3,9 tỷ người – nằm trong vùng nguy cơ SXHD. Mỗi năm, có khoảng 500.000 ca bệnh cần nhập viện và tới 25.000 người tử vong trên toàn cầu vì căn bệnh này.

Bộ Y tế khuyến cáo trong cao điểm sốt xuất huyết

28/05/2025 16:37

WHO đã đặt ra mục tiêu toàn cầu: Không còn ca tử vong do SXHD vào năm 2030 – trọng tâm trong Chiến lược toàn cầu phòng chống SXHD 2021–2030. Lộ trình này bao gồm các hành động then chốt như: phát hiện và ứng phó sớm với dịch, quản lý véc-tơ bền vững, huy động cộng đồng và triển khai tiêm chủng hiệu quả.

Trao đổi tại tọa đàm, các chuyên gia cho rằng SXHD hiện vẫn là một trong những bệnh truyền nhiễm gây gánh nặng lớn tại Việt Nam. Không chỉ số ca mắc dao động hàng trăm nghìn ca mỗi năm, bệnh còn diễn biến ngày càng khó lường: Xảy ra quanh năm, trên diện rộng và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí dẫn đến tử vong, nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 22.974 trường hợp mắc SHXD, trong đó có năm ca tử vong tại Bình Dương, Bình Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Ninh Thuận. Điều này cho thấy rủi ro vẫn còn hiện hữu, nhất là trong bối cảnh nguy cơ “dịch chồng dịch” như SHXD, tay chân miệng, và Covid-19 cùng gia tăng cục bộ ở một số địa phương.

Thạc sĩ, bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho rằng: Trong phòng chống bệnh SHXD, không lực lượng nào có thể đơn độc giải quyết mà cần triển khai đồng bộ. Cơ quan quản lý nhà nước giữ vai trò điều phối và hoạch định chính sách; cộng đồng là tuyến đầu trong việc chủ động phát hiện, điều trị bệnh sớm và xử lý ổ dịch nhỏ bằng các phương pháp kiểm soát véc-tơ ngay tại hộ gia đình, đặc biệt trong những vùng có nguy cơ cao; doanh nghiệp góp phần cung ứng giải pháp y tế, truyền thông và đào tạo; báo chí là cầu nối đưa thông tin chính xác, kịp thời đến từng người dân. Chỉ khi các lực lượng này cùng hành động một cách chủ động, thống nhất và bền bỉ thì chiến lược kiểm soát dịch mới thực sự phát huy hiệu quả lâu dài. Đây là một loạt các giải pháp, để cùng hướng đến mục tiêu không còn ca tử vong do SXHD vào năm 2030 của WHO.

Để giảm thiểu tử vong và kiểm soát dịch hiệu quả, các chuyên gia nhấn mạnh cần một chiến lược tổng thể, trong đó gồm: Kiểm soát véc-tơ, giám sát dịch tễ, cảnh báo sớm, truyền thông thay đổi hành vi và tăng cường năng lực hệ thống y tế. Trong đó, tiêm chủng là một phần trong giải pháp tổng thể, giúp phòng ngừa chủ động và giảm nguy cơ bệnh chuyển nặng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Quang Thái cho rằng, bên cạnh cách tiếp cận quen thuộc là “phát hiện-phản ứng”, Việt Nam cần chuyển dịch sang mô hình “dự báo-phòng ngừa” để bắt kịp với sự thay đổi về chu kỳ và địa bàn dịch. Khi dịch không còn theo mùa và có thể bùng phát bất cứ lúc nào, trong bất cứ thời điểm nào trong năm, việc đầu tư vào hệ thống giám sát chủ động, phân tích dữ liệu và cảnh báo sớm là yếu tố then chốt giúp kiểm soát dịch một cách hiệu quả và bền vững. Đây là một bài toán tổng thể về các biện pháp phòng chống chủ động bao gồm, kiểm soát muỗi và hạn chế lây nhiễm cộng đồng, tiếp đến là kiểm soát véc-tơ và tăng cường miễn dịch - chủ động tiêm chủng.

Ngoài yếu tố thời tiết cực đoan và đô thị hóa, sự chủ quan của người dân về mức độ nguy hiểm của bệnh cũng là vấn đề đáng lo ngại. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới chia sẻ: Nhiều người dân vẫn khá chủ quan, nghĩ rằng SXHD chỉ nguy hiểm khi sốt cao hoặc xuất huyết, từ đó trì hoãn việc kiểm tra, điều trị tại bệnh viện, nhưng trên thực tế tiểu cầu hạ rất thấp mới xuất huyết. Có những trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, đến viện muộn khi đã sốc, suy đa tạng - giai đoạn có thể dẫn đến tử vong. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, bệnh hoàn toàn có thể cứu chữa.

Tọa đàm “Hướng tới không còn ca tử vong do sốt xuất huyết: Hiệp lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp” cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của truyền thông cộng đồng không chỉ là cảnh báo, mà còn là công cụ hiệu quả giúp thay đổi hành vi. Khi người dân hiểu đúng về bệnh và chủ động hành động sớm sẽ góp phần giảm thiểu đáng kể các ca chuyển nặng, nhập viện muộn và tử vong.