Siết chặt từng khâu sản xuất, lưu thông để ngăn chặn thuốc chữa bệnh, thực phẩm giả

TS Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Quản lý dược (Bộ Y tế) cho biết, thời gian vừa qua, Bộ Y tế phối hợp các cơ quan chức năng đã tích cực triển khai nhiều hoạt động trong công tác đấu tranh phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng và đã đạt được nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, các hành vi vi phạm liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả vẫn chưa được xử lý triệt để; còn có những vụ việc xảy ra.

Ngay sau khi vụ việc sản xuất, buôn bán thuốc giả do cơ quan Công an Thanh Hóa triệt phá, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 41/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 về việc xử lý vụ việc sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thực phẩm bảo vệ sức khỏe; Công điện số 55/CĐ-TTg ngày 2/5/2025 về tăng cường phối hợp, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh giả, sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả. Bộ Y tế đã gửi UBND các tỉnh, thành phố về việc tăng cường đấu tranh phòng chống thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ giả; tổ chức cuộc họp giữa các đơn vị trong và ngoài ngành y tế để đưa ra các nhiệm vụ thực hiện công tác đấu tranh phòng chống thuốc giả. Hiện Bộ Y tế đang khẩn trương xây dựng Kế hoạch triển khai Công điện số 41/CĐ-TTg của Thủ tướng.

Tuy nhiên công tác quản lý chất lượng, đấu tranh chống thuốc giả vẫn có khó khăn, bất cập đó là quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ … còn chưa bảo đảm đủ tính nghiêm khắc, răn đe; chưa phù hợp với mức độ nguy hiểm, tác hại gây ra của hành vi vi phạm. Việc sản xuất, buôn bán thuốc giả là một hoạt động phi pháp nhưng mang lại lợi nhuận cao. Việc sản xuất thường do các tổ chức, cá nhân không có chuyên môn, sản xuất chui, không cần nhà xưởng, thiết bị hiện đại... Các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm che dấu hành vi vi phạm, việc sản xuất được chia tại nhiều địa điểm, sử dụng mạng xã hội để mua,bán nhằm che dấu địa điểm.

Các doanh nghiệp đặc biệt là các cơ sở bán lẻ thuốc đã chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo quản, mua bán thuốc từ các cơ sở được cấp phép, mua bán thuốc có hóa đơn, chứng từ xác định nguồn gốc, xuất xứ của thuốc dẫn đến tình trạng thuốc bị giảm chất lượng; tạo điều kiện cho việc thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc giả thâm nhập vào hệ thống kinh doanh thuốc hợp pháp.

Một bộ phận người dân có thói quen mua thuốc, tự sử dụng thuốc để chữa bệnh theo lời khuyên của người quen, hoặc qua quảng cáo mà không đến khám bệnh tại cơ sở y tế hoặc mua thuốc tại cơ sở cung ứng thuốc hợp pháp. Đặc biệt là tình trạng mua thuốc trên mạng xã hội để tự điều trị, có nguy cơ rất lớn mua phải thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ…

TS Tạ Mạnh Hùng báo cáo tại cuộc họp.

Lãnh đạo Cục Quản lý dược đề xuất các bộ, ngành, địa phương rà soát các quy định của pháp luật về xử lý, xử phạt hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ; tăng chế tài xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ (trường hợp chưa phải xử lý hình sự); áp dụng các hình phạt bổ sung đối với các tổ chức, cá nhân mua bán thuốc mà không hóa đơn chứng từ, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ. Rà soát các quy định về chức năng, trách nhiệm của các Bộ, ngành, ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, ủy ban nhân dân xã, phường nhằm nâng cao trách nhiệm và hiệu quả quản lý của các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý, kiểm tra giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh thuốc, phòng chống sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc không đạt chất lượng…

Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm Chỉ thị 17/CT-TTg ngày 19/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng thuộc nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền; Công điện số 41/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 và số 55/CĐ-TTg ngày 02/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Y tế phối hợp với Bộ Công thương tăng cường công tác kiểm tra các cơ sở kinh doanh thuốc, trong đó chú trọng đến nguồn gốc xuất xứ thuốc; theo dõi, kiểm tra giám sát hoạt động quảng cáo, kinh doanh thuốc, sản phẩm bảo vệ sức khỏe qua mạng internet, mạng xã hội; kịp thời phát hiện các sai phạm, phối hợp với các cơ quan quản lý về thông tin, truyền thông tại địa phương xử lý nghiêm theo các quy định của pháp luật.

Triển khai nghiên cứu xây dựng đề án tổ chức Cơ quan quản lý thuốc, thực phẩm, mỹ phẩm thuộc Bộ Y tế để tăng cao năng lực quản lý đối với thuốc, thực phẩm và mỹ phẩm, giảm sự chồng chéo trong quản lý giữa các đơn vị.

PGS, TS Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng An toàn thực phẩm cho biết, tình trạng thực phẩm giả đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây. Chỉ trong hơn bốn tháng đầu năm 2025, các cơ quan chức năng đã có liên tiếp phát hiện các vụ việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả với quy mô lớn, mức độ nghiêm trọng. Trong đó cơ quan công an khởi tố các vụ việc sản xuất, buôn bán sữa giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.

Nguyên nhân chính của việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả là do lợi nhuận cao, trong khi chi phí đầu tư thấp, khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật để thực hiện hành vi này.

Các đối tượng lợi dụng cơ chế quản lý thông thoáng hiện nay để sản xuất thực phẩm giả trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường. Trong khi đó, mức độ vi phạm ngành càng tinh vi để qua mặt cơ quan chức năng và lừa người tiêu dùng: gắn mác sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu nhưng thực chất từ một nước khác hoặc sản xuất trong nước với chất lượng thấp; dùng tem nhãn, bao bì giả giống thương hiệu nổi tiếng…

Hội nghị được kết nối trực tuyến với các địa phương, đơn vị.

Về các giải pháp phòng chống thực phẩm giả, TS Nguyễn Hùng Long cho biết thời gian tới Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm: xây dựng Luật An toàn thực phẩm sửa đổi; Nghị định sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm; nghiên cứu đề xuất tăng mức chế tài xử phạt đối với vi phạm an toàn thực phẩm; thiết lập hệ thống dữ liệu quốc gia về an toàn thực phẩm liên thông từ trung ương đến địa phương để quản lý và giám sát hiệu quả các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Đồng thời đề nghị Bộ Công an sớm đưa ra kết luận về các vụ việc sản xuất, buôn bán thực phẩm giả; Bộ Công Thương tăng cường chỉ đạo kiểm tra, xử lý vi phạm đối với việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, gian lận thương mại trên thị trường là thực phẩm theo phân công trách nhiệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm tại Điều 64 Luật An toàn thực phẩm và Điều 39 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP; tăng cường quản lý các sàn thương mại điện tử nhằm phòng ngừa, ngăn chặn việc giả mạo giấy tờ, tài liệu của cơ quan, tổ chức để kinh doanh thực phẩm.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra-Bộ Công an xử lý, giải quyết các vụ việc đã được phát hiện theo quy định; chỉ đạo các đơn vị chuyên môn tăng cường hậu kiểm các sản phẩm có nguy cơ dễ bị làm giả, nhất là các sản phẩm dùng cho các đối tượng nhạy cảm trên địa bàn, lấy mẫu kiểm nghiệm các chỉ tiêu an toàn và các chỉ tiêu chất lượng mà doanh nghiệp đã công bố; xử lý nghiêm các vi phạm và chuyển ngay cơ quan cảnh sát điều tra nếu có dấu hiệu hình sự. Tăng cường công tác truyền thông, phối hợp với cơ quan báo chí, mạng xã hội để tuyên truyền hậu quả của việc sản xuất, tiêu thụ hàng giả; hướng dẫn người dân cách phân biệt hàng thật-hàng giả, đồng thời tăng cường ý thức tố giác tội phạm từ cộng đồng.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu ý kiến tại cuộc họp.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, khẳng định thực phẩm, thuốc giả ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe người dân. Trong thời gian ngắn vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành ban hành 3 công điện, chỉ đạo các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh thành thanh tra, kiểm tra, điều tra xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh giả, sữa giả, thực phẩm giả.

Trên cơ sở phân tích rõ những bất cập bộc lộ thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương cần có giải pháp thời gian tới có bài bản hơn, siết chặt công tác quản lý từng khâu, từ sản xuất, nhập khẩu đến lưu thông, tiêu thụ.

Lãnh đạo Bộ Y tế khẳng định, vấn đề về an toàn thực phẩm và thuốc chữa bệnh, đã có thể chế (luật, nghị định, thông tư hướng dẫn) nhưng vừa rồi vẫn xảy ra các vụ việc vi phạm. Vì vậy cần xem xét về thể chế, còn vấn đề gì bất cập để hoàn thiện, bổ sung. Về tổ chức thực hiện là trách nhiệm của địa phương, của các tỉnh, thành phố tổ chức triển khai thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực thuốc, lĩnh vực an toàn thực phẩm trên địa bàn.