"Tỉnh dậy sau ghép phổi, tôi reo lên: Mình đã sống rồi"

Chỉ trong một tuần, Bệnh viện Phổi Trung ương tiến hành 2 ca ghép phổi liên tiếp cho 2 người phụ nữ bị bệnh phổi giai đoạn cuối. Lần đầu tiên, các bác sĩ hồi sức của bệnh viện đã tham gia vận chuyển lá phổi từ nam ra bắc, thực hiện ca ghép phổi xuyên Việt.

"Mình đã sống rồi"

Tỉnh lại sau khi nhận phổi hiến từ nam thanh niên 27 tuổi chết não hiến tặng, bệnh nhân Cấn Thị Phương (54 tuổi, đến từ Hà Nội) thấy cuộc sống như một giấc mơ, chưa ngừng rơi nước mắt vì hạnh phúc.

Năm 2018, chị Phương phát hiện có kén khí trong 2 phổi, 80% nhu mô phổi bị thay thể bởi các kén khí, bệnh nhân bị suy hô hấp mạn tính, tình trạng khó thở tăng dần. Cuộc sống trở nên khó khăn trong vận động, di chuyển trong khoảng cách gần 200m. Từ năm 2023, chị sống phụ thuộc vào ô-xy 6 tiếng mỗi ngày tại nhà, tiên lượng tử vong rất cao. Trước khi được ghép phổi, bệnh nhân bị bệnh phổi giai đoạn cuối không còn đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa.

Bảy năm phát hiện bệnh, 5 năm chờ ghép, chị đã không ít lần nhận thông tin có cơ hội ghép tạng nhưng chưa thành vì người hiến không hòa hợp. Và lần này, cuộc sống đã may mắn mỉm cười với chị lần nữa, khi người hiến là một chàng trai 27 tuổi ở Thành phố Hồ Chí Minh có chỉ số hiến phổi phù hợp.

Bệnh nhân Cấn Thị Phương hồi phục sau ghép.

Đây là lần đầu tiên tạng phổi của người cho chết não tại Bệnh viện Nhân dân 115, Thành phố Hồ Chí Minh được điều phối, vận chuyển hàng không, bảo quản nghiêm ngặt “từ nam ra bắc” để thực hiện cấy ghép ngay trong đêm ngày 11/4 tại Bệnh viện Phổi Trung ương. Đoàn lấy tạng bao gồm các bác sĩ của Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện E. Đây cũng là ca ghép phổi “xuyên Việt” đầu tiên tại nước ta.

Sau 6 tiếng di chuyển, đúng 22 giờ 37 phút phút ngày 11/4, tạng phổi từ người hiến là nam bệnh nhân được ghép cho người bệnh Cấn Thị Phương 54 tuổi dưới sự phối hợp của hàng chục chuyên gia, phẫu thuật viên. Ca phẫu thuật kéo dài trong 8 tiếng.

Bệnh nhân Cấn Thị Phương nghẹn ngào chia sẻ về hành trình hồi phục.

Sau khi được ghép phổi, bệnh nhân đang được chăm sóc hậu phẫu tại Trung tâm Ghép phổi, các chỉ số sức khoẻ đang hồi phục tốt.

Cũng trong tuần tháng 4, bệnh nhân Quách Thị Thực (37 tuổi, đến từ Thanh Hoá) cũng được hồi sinh nhờ lá phổi hiến từ nam thanh niên 35 tuổi được đánh giá chết não tại Bệnh viện Bạch Mai.

Sau khi lấy tạng, ca phẫu thuật ghép phổi diễn ra tại Bệnh viện Phổi Trung ương kéo dài 7 tiếng từ 18 giờ tối ngày 18/4 đến 1 giờ sáng ngày 19/4.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Ghép phổi, Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, trường hợp này nhận phổi rất kỳ tích, hồi phục ngay sau 8 giờ nhận phổi và không cần sự trợ thở bởi các máy móc.

"Bệnh nhân đã hồi phục “ngoạn mục”, được rút ống nội khí quản và thở bằng hai lá phổi mới, sau 1 tuần bệnh nhân tự thở được nhưng bình thường. Đây cũng là “kỳ tích đặc biệt” trong phẫu thuật ghép phổi, sự thành công tương đương với tiêu chuẩn y khoa tại các nước phát triển trên thế giới", bác sĩ Ngọc nói.

Trước khi được ghép phổi, người bệnh bị mắc bệnh lý u cơ trơn bạch (LAM). Bệnh lý này tạo các kén khí trong phổi, lan toả và làm mất chức năng của phổi. Một năm trở lại đây, bệnh nhân gặp tình trạng khó thở tăng dần, sút 5kg, và phải thở ô-xy 14-16 tiếng mỗi ngày trong 2 tháng trở lại đây, chất lượng cuộc sống suy giảm trầm trọng. Nữ người bệnh đứng trước nguy cơ tử vong bất kỳ lúc nào nếu không được ghép phổi.

Tiến sĩ, bác sĩ, Thầy thuốc Ưu tú Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, cả 2 bệnh nhân được ghép phổi trên đều được quản lý, theo dõi tại Bệnh viện Phổi Trung ương từ trước và chờ ghép phổi từ vài tháng nay.

Bệnh viện liên tiếp triển khai 2 ca ghép phổi trong tuần.

Ngay khi có thông tin từ người hiến tạng chết não, Bệnh viện Phổi Trung ương đã ngay lập tức tổ chức hội chẩn, nhanh chóng điều phối, huy động sức mạnh tổng lực từ các chuyên gia đầu ngành của tất cả các lĩnh vực tham gia vào các ca ghép phổi.

"Với nguồn bệnh nhân chờ ghép có sẵn, Bệnh viện Phổi Trung ương sẵn sàng thực hiện ghép phổi khi có nguồn cho tạng tiềm năng. Ghép phổi đã trở thành kỹ thuật thường quy được thực hiện bài bản theo đúng tiêu chuẩn quốc tế tại bệnh viện", bác sĩ Lượng bày tỏ.

Hành trình 5 năm lập nên những kỳ tích

Năm 2020, Trung tâm Ghép phổi, Bệnh viện Phổi Trung ương ra đời để “hiện thực hóa” giấc mơ ghép phổi cho người bệnh mà chỉ có “thay phổi” mới sống được.

Trường hợp ghép phổi đầu tiên tại bệnh viện là bệnh nhân Nguyễn Xuân Toại (Thanh Hóa) giờ vẫn khỏe mạnh sau ghép và đặc biệt ông đang chăm sóc vợ ông nằm Bệnh viện Phổi Trung ương vì bệnh viêm phổi. Đây là trường hợp ghép phổi kỳ tích khi có thời gian sống sau ghép lên tới năm thứ 5.

Các trường hợp khác, đều khỏe mạnh trở về cuộc sống bình thường. Bệnh nhân Trịnh Thị Hiền vui khỏe sống ở quê nhà tại Nghệ An. Nguyễn Anh Thư khỏe mạnh hơn, tiếp tục theo học năm thứ 2 tại Trường đại học Công nghệ thông tin và truyền thông Thái Nguyên.

Bệnh viện Phổi Trung ương đã triển khai thành công 6 ca ghép phổi.

Trong tháng 4 vừa qua, Bệnh viện Phổi Trung ương đã phối hợp với các chuyên gia, đơn vị, các bệnh viện trong nước và quốc tế (Bệnh viện E, Trung tâm Điều phối ghép tạng và cơ thể người, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nhân dân 115…) thực hiện thành công liên tiếp thêm 2 ca ghép phổi cho 2 người bệnh Cấn Thị Phương và Quách Thị Thực.

Đến nay, bệnh viện triển khai thành công 6 ca ghép phổi, đóng góp vào thành tựu chung gần 50% (6/14 ca) số ca ghép phổi tại Việt Nam.

Toàn bộ các ca ghép phổi do Bệnh viện Phổi Trung ương thực hiện đều thành công ở mức cao nhất theo tiêu chuẩn của Trung tâm Ghép phổi UCSF – Trường đại học California, tại San Francisco, Trung tâm Y học uy tín nhất tại Hoa Kỳ.

Đến nay, Trung tâm Ghép phổi đã làm chủ đưa kỹ thuật ghép phổi trở thành thường quy tại bệnh viện, góp phần rất lớn trong việc cứu sống những ca bệnh mà các phương pháp điều trị nội khoa và ngoại khoa tiên tiến nhất mà phổi vẫn mất bù mà chỉ có ghép phổi mới cứu được người bệnh.

Trung tâm đã thực hiện rất tốt việc quản lý người bệnh trước ghép và chăm sóc người bệnh sau mổ là những yếu tố quan trọng quyết định sự sống của người bệnh được ghép phổi.

Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Văn Lượng đặt niềm tin, Trung tâm Ghép phổi sẽ tiếp tục trở thành đơn vị nòng cốt để bệnh viện xây dựng thành Trung tâm Ghép phổi vùng cho phục vụ người bệnh trong nước (với nhu cầu thực tế hiện nay tại Việt Nam là khoảng 900 người bệnh cần ghép phổi) và người bệnh quốc tế.

Tuy nhiên, việc ghép phổi còn gặp nhiều thách thức do thiếu nguồn tạng hiến từ người chết não; khó khăn trong việc chăm sóc người bệnh trước ghép; khó khăn trong hồi sức và chăm sóc sau ghép; hạn chế về cơ sở vật chất, trang thiết bị ban đầu và quan trọng nhất là vấn đề kinh phí, chi trả bảo hiểm y tế.

Các thầy thuốc chúc mừng người bệnh hồi phục sau ghép.

"Mặc dù chi phí cho một ca ghép phổi tại Việt Nam thuộc mức thấp so với thế giới, nhưng đó vẫn là gánh nặng tài chính lớn vượt quá khả năng chi trả đối với nhiều gia đình. Vì vậy, để có thêm nhiều người bệnh có thể tiếp cận với kỹ thuật ghép phổi, đặc biệt là những người bệnh có hoàn cảnh khó khăn, chúng ta cần có cơ chế chi trả từ nguồn bảo hiểm y tế và sự hỗ trợ từ các nguồn xã hội hoá khác. Hiện nay, hầu hết các ca ghép phổi đều được bệnh viện hỗ trợ kinh phí", Tiến sĩ Đinh Văn Lượng cho hay.

Cũng theo Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, để hoàn thành xây dựng Trung tâm Ghép phổi vùng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính Phủ, bệnh viện sẽ nhanh chóng cải tạo lại cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị hiện đại, hoàn chỉnh quy trình kỹ thuật, đào tạo chuyển giao công nghệ ghép tạng, tiên phong trong kỹ thuật ghép phổi. Đặc biệt là bệnh viện sẽ tập trung đào tạo nhân lực y tế chất lượng cao, tập trung cho triển khai các ca ghép phổi khi đi vào thường quy.