Thực trạng thương mại hóa Ca Huế trên sông Hương
Trong những năm gần đây, hoạt động biểu diễn Ca Huế trên sông Hương ngày càng phổ biến, với hơn 15.000 suất diễn mỗi năm, phục vụ khoảng 350.000 lượt khách. Dù đây là minh chứng cho sức hấp dẫn của loại hình nghệ thuật này, nhưng cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề đáng lo ngại.
Thứ nhất, chất lượng nghệ thuật ngày càng suy giảm. Do chạy theo số lượng hơn là chất lượng, nhiều buổi biểu diễn thiếu đầu tư bài bản. Không ít chương trình sử dụng nhạc công và nghệ sĩ không được đào tạo đúng chuẩn, dẫn đến phần trình diễn thiếu chiều sâu. Đáng lo ngại hơn, một số nơi còn lạm dụng nhạc nền điện tử và đưa vào các tiết mục không phù hợp với phong cách truyền thống của Ca Huế, làm mất đi tính mộc mạc, tinh tế vốn có.
Thứ hai, công tác quản lý lỏng lẻo khiến hoạt động biểu diễn ngày càng trở nên tự phát. Kể từ khi Trung tâm Quản lý và Tổ chức biểu diễn Ca Huế bị giải thể vào năm 2018, việc kiểm tra và giám sát các buổi biểu diễn chủ yếu dựa vào hậu kiểm, không đủ hiệu quả để ngăn chặn các vi phạm. Nhiều đơn vị tổ chức không tuân thủ tiêu chuẩn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của Ca Huế.
Cuối cùng, sự lặp lại và thiếu sáng tạo trong các chương trình biểu diễn khiến trải nghiệm của du khách trở nên nhàm chán. Nhiều buổi diễn không có sự đổi mới trong nội dung hay cách trình bày, làm giảm giá trị nghệ thuật và sức hút đối với khán giả, đặc biệt là du khách quốc tế.
Nỗ lực bảo tồn và chấn chỉnh
Trước thực trạng này, tỉnh Thừa Thiên Huế đã triển khai hàng loạt biện pháp nhằm bảo tồn giá trị truyền thống và nâng cao chất lượng biểu diễn Ca Huế.
Về mặt quản lý, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 21/2024/QĐ-UBND về Quy chế quản lý và tổ chức hoạt động biểu diễn Ca Huế trên sông Hương. Quy chế này quy định rõ các tiêu chuẩn cần tuân thủ, như việc lắp đặt camera giám sát trên thuyền, quản lý chặt chẽ điểm đón trả khách, và yêu cầu nghệ sĩ tham gia biểu diễn phải đáp ứng các tiêu chuẩn về kỹ năng và hiểu biết nghệ thuật. Đây là bước tiến quan trọng nhằm kiểm soát chất lượng và giảm tình trạng thương mại hóa tràn lan.
Song song với đó, ngành văn hóa đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho các nghệ sĩ, nhạc công, đảm bảo rằng họ được truyền đạt đầy đủ kiến thức về các bài bản gốc và phong cách trình diễn chuẩn mực. Các nghệ nhân cao tuổi được mời tham gia giảng dạy, giúp giữ gìn sự nguyên bản của loại hình nghệ thuật này.
Ngoài ra, tỉnh cũng chú trọng đổi mới nội dung các buổi biểu diễn, kết hợp kể chuyện về lịch sử và văn hóa Huế, tạo nên trải nghiệm sâu sắc và giàu tính giáo dục cho du khách. Các sự kiện lớn như Festival Huế tiếp tục là cơ hội để Ca Huế được giới thiệu đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước, khẳng định giá trị độc đáo của loại hình nghệ thuật này.
Bảo tồn giá trị giữa áp lực phát triển
Ca Huế không chỉ là một loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc của xứ Huế. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Ca Huế không chỉ là trách nhiệm của riêng người Huế, mà còn là trách nhiệm chung của cả dân tộc trong việc gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể.
Dưới áp lực của phát triển du lịch, nguy cơ thương mại hóa luôn là thách thức lớn. Tuy nhiên, bằng cách nâng cao chất lượng nghệ thuật, siết chặt quản lý và đổi mới cách truyền tải, chúng ta có thể đảm bảo rằng Ca Huế tiếp tục là niềm tự hào của xứ Huế. Đồng thời, cần đẩy mạnh giáo dục ý thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản, để mỗi buổi biểu diễn không chỉ là một sản phẩm du lịch mà còn là lời kể chuyện chân thành về lịch sử và tinh thần xứ Huế.
Giữ gìn hồn cốt Ca Huế giữa dòng sông Hương không chỉ là việc bảo tồn một loại hình nghệ thuật mà còn là bảo tồn linh hồn của Huế-một di sản mà chúng ta cần trân trọng và bảo vệ cho các thế hệ mai sau.
