Hồ Chí Minh: Người đặt nền tảng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam

Từ ngòi bút khai sáng đến nền báo chí hành động

Năm 1925, tại Quảng Châu, Nguyễn Ái Quốc sáng lập tờ Thanh Niên - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Đây không đơn thuần là ấn phẩm truyền thông mà là tờ báo đầu tiên định hướng tư tưởng và tổ chức cách mạng. Lần đầu tiên những người lao động bị áp bức của Việt Nam được tiếp cận một tờ báo nói lên tiếng nói của mình, cho mình.

Với Thanh Niên, Hồ Chí Minh không chỉ viết mà còn in, phát hành, dạy làm báo. Báo chí dưới ngòi bút của Người là vũ khí sắc bén để tuyên truyền lý tưởng, tổ chức hành động và giác ngộ lòng yêu nước.

Những bài viết của Nguyễn Ái Quốc trên các báo L’Humanité, Le Paria, rồi sau đó là Việt Nam độc lập, Cứu quốc, Sự thật, Nhân Dân... đều thể hiện rõ tầm nhìn của Người: làm báo là một phần của cách mạng, là hành động cụ thể chứ không chỉ là lý luận.

Làm báo để tổ chức, giác ngộ và phục vụ nhân dân

Phong cách báo chí Hồ Chí Minh không tách rời hành động cách mạng. Người viết báo không phải để giải trí hay lý luận suông mà để hành động, tổ chức hành động. Người khẳng định: “Báo chí là để phục vụ nhân dân lao động, phục vụ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”. Đây không chỉ là tuyên ngôn mà còn là chuẩn mực nghề nghiệp cho báo chí cách mạng.

Đặc biệt, Hồ Chí Minh rất coi trọng đạo đức người làm báo. Người căn dặn: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào?”. Ba câu hỏi ấy phải là kim chỉ nam của nhà báo. Người làm báo không được xa dân, không được tô hồng sự thật, càng không được bẻ cong ngòi bút vì lợi ích cá nhân. Với Người, nhà báo cách mạng phải có tư cách cách mạng: trung thực, bản lĩnh và có trách nhiệm xã hội.

Những lớp học làm báo đầu tiên mà Hồ Chí Minh tổ chức ở nước ngoài hay trong chiến khu đều mang mục tiêu ấy: đào tạo những người vừa là chiến sĩ vừa là nhà báo, vừa cầm súng vừa cầm bút, nhưng ngòi bút ấy chỉ có ý nghĩa khi viết vì lợi ích của dân tộc, của nhân dân.

Trăm năm soi sáng, tiếp bước ngòi bút vì dân

Báo chí cách mạng Việt Nam hôm nay đã phát triển vượt bậc về quy mô, loại hình và công nghệ; từ báo in, phát thanh, truyền hình đến báo điện tử, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, càng hiện đại, báo chí càng phải đối mặt với những thách thức phức tạp: tin giả, thông tin sai lệch, cạnh tranh không lành mạnh, sức ép thương mại hóa…

Trong bối cảnh ấy, những tư tưởng và tấm gương làm báo của Hồ Chí Minh không chỉ có giá trị lịch sử mà còn mang tính chỉ dẫn chiến lược. Báo chí hôm nay không thể quên vai trò định hướng dư luận xã hội, bảo vệ niềm tin của nhân dân, phản ánh đúng-đủ-chính xác các vấn đề của đất nước, phát hiện cái tốt để lan tỏa, phê phán cái xấu để xây dựng.

Làm báo cách mạng là làm báo có lý tưởng, có đạo đức và có hành động. Di sản mà Hồ Chí Minh để lại không chỉ nằm ở hàng trăm bài báo, hàng chục tờ báo Người trực tiếp sáng lập mà còn nằm ở nguyên lý làm báo vì nhân dân, vì sự thật và vì tiến bộ xã hội.

Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp để mỗi người làm báo hôm nay tự soi lại ngòi bút của mình: liệu đã xứng đáng là “chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng” như Bác Hồ từng gọi? Không có cách tri ân nào sâu sắc hơn bằng việc tiếp tục làm báo đúng như Người hằng mong: gần dân, vì dân và phụng sự chân lý.

Người làm báo hôm nay cần giữ trọn niềm tin vào nhân dân, như Hồ Chí Minh từng nói: “Nếu báo chí rời xa nhân dân thì báo chí đó không còn cách mạng nữa”. Chính điều ấy là ánh sáng soi đường cho báo chí Việt Nam trong hành trình mới: vững về bản lĩnh, sáng về tư duy, sắc bén về ngôn từ để xứng đáng với ngọn lửa mà Người đã thắp lên từ trăm năm trước.