Theo Sở Công Thương Nghệ An, toàn tỉnh hiện có 26 cụm công nghiệp, trong đó 23 cụm đã đi vào hoạt động, thu hút 259 doanh nghiệp và cơ sở sản xuất kinh doanh với tổng vốn đầu tư hơn 5.400 tỷ đồng. Các doanh nghiệp tại đây đang tạo việc làm cho gần 26.000 lao động và đóng góp khoảng 375 tỷ đồng/năm vào ngân sách địa phương. Tỷ lệ lấp đầy trung bình của các cụm công nghiệp đang hoạt động đạt 75%.
Đáng chú ý, một số cụm công nghiệp được triển khai theo mô hình doanh nghiệp làm chủ đầu tư hạ tầng, giúp giảm áp lực lên ngân sách nhà nước và thu hút thêm nguồn lực đầu tư. Một số cụm tiêu biểu trong mô hình này gồm: Hưng Đông (TP Vinh), Diễn Thắng (Diễn Châu), Nghĩa Dũng (Tân Kỳ), Lạc Sơn mở rộng (Đô Lương), Nghi Diên (Nghi Lộc) và Hưng Yên (Hưng Nguyên). Việc xã hội hóa đầu tư hạ tầng giúp cụm công nghiệp có điều kiện xây dựng hệ thống kỹ thuật hiện đại, đồng bộ hơn.
Thách thức trong triển khai và giải pháp tháo gỡ
Dù đạt được những kết quả tích cực, quá trình triển khai cụm công nghiệp tại Nghệ An vẫn gặp không ít khó khăn, nhất là về nguồn vốn đầu tư hạ tầng, giải phóng mặt bằng và năng lực của một số chủ đầu tư. Một số cụm công nghiệp chậm tiến độ do vướng mắc về quỹ đất và thủ tục pháp lý, điển hình như cụm công nghiệp Quỳnh Châu (Quỳnh Lưu) dù đã được quy hoạch 8 năm nhưng chưa thể triển khai đồng bộ.
Trước thực tế này, Nghệ An đang khẩn trương rà soát lại quy hoạch, kiên quyết điều chỉnh các cụm công nghiệp chưa phù hợp với định hướng phát triển chung. Hiện tỉnh đang làm thủ tục đề xuất đưa cụm công nghiệp Hưng Đông 2 (TP Vinh) diện tích 26,5 ha và cụm công nghiệp Nghi Diên (Nghi Lộc) diện tích 63,17 ha ra khỏi quy hoạch.
Theo Quyết định số 1059/QĐ-TTg ngày 14/9/2023 về Quy hoạch tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, tỉnh sẽ phát triển 71 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 2.293 ha. Quy hoạch này định hướng xây dựng cụm công nghiệp theo tiêu chí hiện đại, thân thiện môi trường, đáp ứng nhu cầu mặt bằng sản xuất của doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời từng bước di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư.
Hướng tới phát triển cụm công nghiệp theo mô hình bền vững
Thực hiện Nghị định 32/2024/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và phát triển, Nghệ An ưu tiên khuyến khích xã hội hóa đầu tư hạ tầng, đặc biệt trong hai lĩnh vực quan trọng là cung ứng điện cho sản xuất và xử lý môi trường. Chính sách này không chỉ giảm áp lực tài chính cho ngân sách mà còn thu hút các nhà đầu tư có năng lực, giúp đảm bảo phát triển cụm công nghiệp theo hướng hiệu quả và bền vững.
Ông Phạm Văn Hóa – Giám đốc Sở Công Thương Nghệ An cho biết, thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục tháo gỡ khó khăn về đất đai, đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng và thu hút doanh nghiệp đầu tư hạ tầng kỹ thuật cho các cụm công nghiệp. Đây được xem là giải pháp then chốt để tạo thêm mặt bằng sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển, qua đó thúc đẩy công nghiệp hóa địa phương.
Với những bước đi đồng bộ và chiến lược phù hợp, Nghệ An kỳ vọng hệ thống cụm công nghiệp trên địa bàn sẽ trở thành động lực quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh theo hướng hiện đại, bền vững.
