Đây không chỉ là bước đi mang tính chiến lược về quy hoạch, mà còn là bước khởi đầu mở ra không gian phát triển mới cho tỉnh Đồng Nai mở rộng và vùng Đông Nam Bộ trong tương lai.
Từ chủ trương lớn đến hành động quyết liệt
Khu công nghiệp Biên Hòa 1, tiền thân là khu kỹ nghệ Biên Hòa, được hình thành từ năm 1963. Trải qua hơn sáu mươi năm tồn tại và phát triển, khu công nghiệp này từng đóng vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa địa phương.
Tuy nhiên, với sự thay đổi về công nghệ, quy chuẩn đô thị và yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng cao, những bất cập trong hạ tầng, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải, đã dần trở nên rõ ràng và bức thiết.
Khoảng hơn 20 năm trước, Tỉnh ủy Đồng Nai đã có chủ trương chuyển đổi công năng khu công nghiệp này nhằm chỉnh trang đô thị và bảo vệ nguồn nước sông Đồng Nai.
Đến đầu năm 2021, Thủ tướng Chính phủ chính thức chấp thuận đưa khu công nghiệp Biên Hòa 1 ra khỏi quy hoạch phát triển các khu công nghiệp cả nước, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để Đồng Nai triển khai đề án di dời các doanh nghiệp và chuyển đổi công năng khu vực rộng 335 ha nằm sát trung tâm thành phố Biên Hòa.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai Trịnh Xuân An cho rằng: “Việc di dời là xu thế không thể đảo ngược. Nếu không thực hiện bây giờ, chúng ta sẽ phải trả giá đắt về môi trường, đô thị và hiệu quả sử dụng đất”. Quan điểm này cũng nhận được sự đồng tình rộng rãi của cử tri và các doanh nghiệp đang hoạt động trong khu vực.
Đồng quan điểm, ông Bùi Xuân Thống, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, nhấn mạnh: “Đề án này không chỉ đúng đắn về chủ trương, mà còn nhận được sự đồng thuận cao trong xã hội. Việc chuyển đổi công năng sẽ tạo ra dư địa lớn để xây dựng đô thị xanh, thông minh, đặc biệt trong bối cảnh Cảng hàng không quốc tế Long Thành chuẩn bị đi vào hoạt động và không gian phát triển được mở rộng sau sáp nhập địa giới hành chính”.
Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, một Tổ Chỉ đạo cấp tỉnh đã được thành lập để tổ chức thực hiện việc chỉ đạo, giám sát công tác di dời, giải phóng mặt bằng. Ủy ban nhân dân tỉnh cũng lập Tổ công tác đặc biệt, áp dụng phương pháp “đặc biệt” để bảo đảm hoàn thành đúng tiến độ.
Với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, lãnh đạo tỉnh Đồng Nai đã truyền đi thông điệp rõ ràng: Sẵn sàng thay thế cán bộ nếu không hoàn thành nhiệm vụ và yêu cầu phải giải phóng ít nhất 90% mặt bằng khu vực ưu tiên 180 ha trước ngày 1/8 tới.
Theo đồng chí Trần Trọng Toàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, hiện khu công nghiệp Biên Hòa 1 có 78 doanh nghiệp đang thuê đất, trong đó 33 doanh nghiệp còn hoạt động trên diện tích hơn 142 ha. Địa phương đã chuẩn bị sẵn các khu đất mới phù hợp quy hoạch để các doanh nghiệp có thể tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh sau di dời.
Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp đã chủ động hợp tác. Trong đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Mai, đơn vị sử dụng diện tích lớn nhất tại khu công nghiệp đã có văn bản cam kết tháo dỡ toàn bộ công trình, máy móc và thanh lý hợp đồng thuê kho bãi trước ngày 31/7/2025. Doanh nghiệp cũng đề xuất được di dời về xã Long Phước, huyện Long Thành để tiếp tục hoạt động.
Ở góc độ thực thi, ông Mai Phong Phú, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh cho biết: “Chúng tôi đã chia thành nhiều tổ công tác, huy động tối đa nhân lực để hoàn tất công tác kiểm đếm, thống kê tài sản và dự thảo phương án bồi thường đợt 1 đối với 17 công ty. Việc lấy ý kiến doanh nghiệp đang thực hiện song song với chuẩn bị thủ tục niêm yết, thẩm định và phê duyệt”.
Đồng thuận từ người dân, trách nhiệm của hệ thống chính trị
Không chỉ dừng ở việc di dời doanh nghiệp, công tác giải phóng mặt bằng với hơn 250 hộ dân cũng được triển khai khẩn trương. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị thành phố Biên Hòa, đến nay đã có 170 hộ dân bàn giao mặt bằng. Công tác tuyên truyền, vận động đang tiếp tục được các cơ quan chức năng triển khai một cách kiên trì, linh hoạt và sâu sát đối với các hộ còn lại.
Tại buổi làm việc mới đây với các đơn vị liên quan, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai Thái Bảo, Tổ trưởng Tổ Chỉ đạo đánh giá tiến độ giải phóng mặt bằng về cơ bản bám sát yêu cầu đề ra. Trong khu vực ưu tiên 180 ha dành cho Trung tâm Chính trị- Hành chính và đất đấu giá, chỉ còn khoảng 5,2 ha chưa hoàn thành các thủ tục.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Võ Tấn Đức, nhấn mạnh: “Thời gian còn lại không nhiều, trong khi khối lượng công việc vẫn còn lớn. Các sở, ngành, đơn vị phải huy động tối đa nhân lực, nguồn lực, bảo đảm đúng tiến độ theo kế hoạch đề ra”. Tỉnh cũng đang xem xét ban hành các cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp, người dân ổn định sản xuất, đời sống sau di dời.
Với tổng diện tích 335 ha nằm ngay trung tâm thành phố Biên Hòa và dọc theo sông Đồng Nai, khu công nghiệp Biên Hòa 1 sau chuyển đổi sẽ trở thành khu đô thị-thương mại-dịch vụ quy mô lớn, hiện đại, góp phần kiến tạo một không gian đô thị sống động, xanh, thông minh và phát triển bền vững, là điểm nhấn mới về hạ tầng đô thị và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Việc chuyển đổi khu công nghiệp Biên Hòa 1 cũng góp phần quan trọng trong việc hình thành Trung tâm Chính trị-Hành chính mới của tỉnh, tạo động lực lan tỏa phát triển đến các vùng lân cận. Cùng với việc mở rộng địa giới hành chính và sự chuẩn bị hạ tầng cho sân bay Long Thành, Đồng Nai đang đứng trước một cơ hội hiếm có để bứt phá, trở thành cực tăng trưởng chiến lược của vùng Đông Nam Bộ.
Với tinh thần quyết liệt, trách nhiệm cao và sự đồng thuận của người dân, doanh nghiệp, đề án chuyển đổi công năng khu công nghiệp Biên Hòa 1 không chỉ là một dự án chỉnh trang đô thị thông thường, mà còn là biểu tượng của quyết tâm đổi mới tư duy phát triển, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm - đúng với phương châm hành động: "Chỉ bàn làm, không bàn lùi".
