Dầu ăn "giá rẻ" ẩn chứa hiểm họa: Đủ trò gian lận

Thứ Tư, ngày 25/06/2025 - 10:19

Hành vi gian lận về thể tích và khối lượng của các cơ sở sản xuất dầu ăn đang mang lại siêu lợi nhuận cho các cơ sở kinh doanh bất chính.

Dầu ăn giá rẻ được bày bán tràn lan tại các chợ đầu mối. (Ảnh: SĨ DŨNG)

LTS: Dầu ăn "giá rẻ" ẩn chứa hiểm họa

Thị trường dầu ăn Việt Nam với doanh số ước đạt 30.000 tỷ đồng/năm đang trở thành mảnh đất màu mỡ thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư. Tuy nhiên, sự "trăm hoa đua nở" của các sản phẩm dầu ăn cũng kéo theo tình trạng nhãn mác bát nháo, chất lượng thật giả lẫn lộn, khiến người tiêu dùng khó lòng phân biệt.

Vụ việc mới nhất, nhãn hiệu dầu ăn OFOOD của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food bị phát hiện bán ra thị trường hàng chục nghìn tấn, dưới danh nghĩa dầu ăn cho người nhưng thực chất chỉ là dầu thực vật dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi một lần nữa cho thấy sự bát nháo của thị trường dầu ăn với đủ các "chiêu trò" gian lận.

Lợi nhuận khủng từ gian lận thể tích

Theo ghi nhận, không ít cơ sở sản xuất dầu ăn giá rẻ hoạt động theo mô hình đơn giản: Nhập dầu thô bằng xe bồn, sau đó sang chiết vào các loại can lớn nhỏ để phân phối. Phần lớn các cơ sở này không có nhà máy tinh luyện hay dây chuyền lọc tạp chất. Lợi nhuận thu được từ việc bán buôn dầu ăn giá rẻ là rất lớn, đặc biệt khi áp dụng chiêu trò "thiếu lít, nhẹ ký".

Nhiều trường hợp, một can dầu 5 lít được nhập về với giá 150.000 đồng, bán ra 160.000 đồng đã có lời 10.000 đồng. Tuy nhiên, bằng cách cố ý sang chiết chỉ 4 lít nhưng bán với giá của 5 lít, người bán có thể hưởng lợi từ 30.000-40.000 đồng trên mỗi can. Trung bình, mức lợi nhuận thu được từ việc gian lận thể tích có thể lên tới 25% tổng giá trị sản phẩm.

Các hành vi gian lận này diễn ra hết sức linh hoạt. Các cơ sở sẵn sàng sang chiết dầu ăn theo yêu cầu của đại lý, nhà phân phối, với mức thiếu hụt có thể là 0,5 lít, 0,7 lít, 1 lít, thậm chí hơn. Thậm chí, việc thiếu hụt thể tích còn được điều chỉnh theo biến động giá dầu thế giới, nhằm bù lỗ cho giá nhập cao. Ước tính có tới 80% cơ sở "sản xuất" dầu ăn giá rẻ đang sử dụng thủ đoạn này để trục lợi, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người tiêu dùng.

Tình trạng nhãn mác dầu ăn cũng hết sức bát nháo. Nhiều sản phẩm dầu ăn giá rẻ thường gắn chữ "GOLD" trên nhãn. Tuy nhiên, thông tin ghi trên nhãn, đặc biệt là về thể tích, thường không khớp với thực tế.

Thí dụ, một can dầu nhãn hiệu O'food ghi "Thể tích thực ở 20 độ C: 7.000ml" nhưng khi cân thực tế chỉ nặng khoảng 6,2kg (thiếu 0,8kg). Tương tự, can dầu O'food với nhãn mác ghi "Thể tích thực ở 20 độ C: 9000-9.800ml" nhưng khi cân trên thực tế, can dầu chỉ có khối lượng 7,83kg (tương đương 7.830ml) – thiếu hẳn 1,17kg-1,97kg.

Nhiều nhãn hàng khác cũng ghi nhận tình trạng thiếu hụt thể tích. Thậm chí, một số nhãn hàng còn ghi thông số thể tích mập mờ bằng "mã SP" khiến người mua không thể xác định được dung tích thực của sản phẩm.

Dầu ăn giá rẻ loại 10-20 lít vẫn được các quán hàng sử dụng. (Ảnh: SĨ DŨNG)

Những hành vi gian dối, móc túi người tiêu dùng này là hành vi vi phạm pháp luật.

Theo luật sư Hồ Nguyên Lễ, Thông tư số 21/2014/TT-BKHCN và Nghị định 43/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định rõ về việc ghi nhãn hàng hóa phải trung thực, rõ ràng, chính xác, phản ánh đúng bản chất của hàng hóa. Việc các nhãn hiệu dầu ăn ghi nhãn không trung thực, gian dối trong việc sang chiết, đóng chai thiếu là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng.

Trách nhiệm của cơ quan chức năng và lời cảnh báo người tiêu dùng

Gần đây, điển hình là vụ việc của Công ty TNHH Famimoto Việt Nam tại Phú Thọ. Cơ quan công an đã phát hiện doanh nghiệp này kinh doanh số lượng "khủng" dầu thực vật. Công ty này đã mua dầu ăn về, sang chiết và đóng chai thành các sản phẩm như "Dầu ăn thượng hạng Boat Brand - thương hiệu xuất xứ Singapore" và "Dầu thực vật Fami Gold - sản xuất từ 100% nguyên liệu nhập khẩu từ Singapore".

Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng đã tạm giữ hơn 71.000 lít dầu ăn có dấu hiệu hàng giả, cùng 1,6 triệu vỏ bao bì, can nhựa. Kết quả giám định của Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an cho thấy, thành phần, định lượng, định tính giá trị dinh dưỡng của dầu ăn do Famimoto Việt Nam sản xuất đều không đạt so với các chỉ tiêu công bố hoặc ghi trên nhãn sản phẩm.

Cơ quan điều tra bước đầu xác định, Công ty TNHH Famimoto Việt Nam đã tiêu thụ ra thị trường 144 tấn dầu ăn. Đáng chú ý, các sản phẩm này đã được bán cho các bếp ăn tập thể, bếp ăn tại các khu công nghiệp ở Hà Nội và hơn 10 tỉnh phía bắc, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe hàng trăm nghìn người lao động.

Dầu ăn được sang chiết thẳng từ bồn mà không qua khâu xử lý. (Ảnh: CTV)

Thực trạng này cho thấy sự cấp bách của việc tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng. Các cơ quan quản lý thị trường, y tế và công an cần chủ động phối hợp, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra đột xuất tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh dầu ăn, đặc biệt là những cơ sở cung cấp dầu ăn giá rẻ, không rõ nguồn gốc.

Việc giám sát chặt chẽ từ khâu nhập nguyên liệu, quá trình sản xuất, sang chiết đến khâu phân phối là vô cùng cần thiết. Cần xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, thậm chí truy tố hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm, nhằm răn đe và lập lại trật tự thị trường.

Người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác, không vì ham rẻ mà mua các sản phẩm dầu ăn không rõ nguồn gốc, nhãn mác mập mờ. Hãy ưu tiên lựa chọn các sản phẩm của các doanh nghiệp uy tín, có thương hiệu, được bày bán tại các siêu thị, cửa hàng lớn. Khi mua dầu ăn, cần đọc kỹ thông tin trên nhãn mác về thể tích, thành phần, hạn sử dụng.

Đối với các can dầu lớn, nếu có điều kiện, nên kiểm tra trọng lượng hoặc thể tích thực tế để tránh bị gian lận. Hãy là những người tiêu dùng thông thái để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.