Trước Tết, trên đường đê sông Hồng đoạn qua phường Bồ Đề, quận Long Biên xuất hiện những chiếc tủ kính bày hàng loạt những cọc tiền lẻ đủ các mệnh giá. Sau Tết, những tủ tiền này được bày dọc lối vào chùa Bồ Đề và đền Ghềnh. Người đi lễ vào đổi tiền lẻ tấp nập. Theo khảo sát của chúng tôi, không chỉ tại đây mà hầu hết các điểm đền, chùa, di tích trên địa bàn như chùa Hà (quận Cầu Giấy), phủ Tây Hồ (quận Tây Hồ), chùa Phúc Khánh (quận Đống Đa), đền Bia Bà (quận Hà Đông)..., những người dân có nhu cầu đổi tiền lẻ đều dễ dàng đổi được tiền tại các quầy hàng. Thậm chí, tiền lẻ còn được bày bán lẫn với cành vàng, lá ngọc, vàng mã, hương hoa... để tiện sắp lễ.
Tại khu vực phố Đinh Lễ, quận Hoàn Kiếm, hoạt động đổi tiền diễn ra kiểu "nửa kín, nửa hở". Những ai đi qua khu vực này thường được một vài người phụ nữ với lại, hỏi "đổi tiền không? bán đô không?" và nếu có nhu cầu, khách hàng sẽ nhanh chóng được đáp ứng. Ngã giá xong là các bà, các cô chạy đi lấy tiền về cho khách. Thời gian trao đổi chỉ trong vòng vài phút.
Năm nay, ngoài các địa chỉ quen thuộc, hoạt động đổi tiền trên mạng in-tơ-nét cũng diễn ra nhộn nhịp không kém. Các trang web thi nhau đăng tin quảng cáo về dịch vụ đổi tiền. Một số cá nhân còn đăng tải lên các trang web rao vặt như enbac, muare... nhận đổi tiền lẻ. Để tránh bị phát hiện, các đối tượng này "giới thiệu" rằng chỉ dư một chút tiền lẻ mới, sẽ đổi cho bằng mức chi phí mà họ đã bỏ ra để có số tiền trên. Các đối tượng này còn đưa ra mức quy đổi thấp hơn ngoài thị trường, nhận chuyển tiền tận nơi... để thu hút thêm khách hàng.
Cuối năm 2013, Ngân hàng Nhà nước đã có văn bản đề nghị các Bộ Công thương và Công an phối hợp với các địa phương kiểm tra, xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch. Tết năm nay cũng là năm đầu tiên Ngân hàng Nhà nước không in thêm tiền có mệnh giá dưới 2.000 đồng để tiết kiệm ngân sách, hạn chế tình trạng lãng phí trong in ấn, phát hành, kiểm đếm, phân loại, bảo quản. Đồng thời, hạn chế tình trạng sử dụng tiền lẻ không đúng mục đích. Tại các ngân hàng, việc đổi tiền cũng không còn thoải mái như các năm trước. Ngân hàng chỉ có một lượng nhỏ tiền mới dành cho các khách hàng lớn, lâu năm. Thay vào đó là tận dụng số tiền lẻ đã qua sử dụng một, hai lần còn tồn đọng trong kho.
Việc khan hiếm tiền lẻ đã khiến dịch vụ đổi tiền ngoài thị trường trong dịp Tết Giáp Ngọ năm nay tăng giá "chóng mặt", nhất là với loại mệnh giá thấp hoặc đã ngừng phát hành. Chị Lê Thanh Huyền, ở ngõ Trại Cá, phố Trương Định cho biết: "Tôi đổi tiền lẻ ở Phủ Tây Hồ với giá khá cao, tiền mệnh giá 2.000 đồng, 5.000 đồng, mức đổi là "10 ăn 7" (đổi mười nghìn đồng được bảy nghìn đồng), tiền mệnh giá 1.000 đồng đổi ở mức "10 ăn 6"... Đắt nhất là tờ tiền mệnh giá 500 đồng mới, tỷ lệ quy đổi là "10 ăn 4". Riêng tờ 10.000 đồng bằng cốt-tông đã ngừng phát hành, giá đổi là 50 nghìn đồng lấy một tờ. Tuy đắt, nhưng nhiều người vẫn tìm mua vì tờ này có mầu đỏ, được cho rằng mang lại may mắn". Trên mạng, phí đổi tiền của trang web doitienle đưa ra là 110% đối với tiền mệnh giá 500 đồng, 10% cho tiền 10.000 và 20.000 đồng...
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có văn bản chỉ đạo và yêu cầu các Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, các ban quản lý di tích, phòng văn hóa - thông tin các địa phương... xây dựng nội quy, hướng dẫn người dân sử dụng tiền hợp lý, văn minh, tiết kiệm khi tham gia lễ hội và không để dịch vụ đổi tiền lẻ hoạt động trong khuôn viên di tích, lễ hội. Ngân hàng Nhà nước chi nhánh các địa phương cũng cho biết đang triển khai phát hiện, xử lý các trường hợp kinh doanh đổi tiền ăn chênh lệch tại khu vực đền, chùa hoặc trên mạng in-tơ-nét. Thế nhưng, tình trạng đổi tiền vẫn diễn ra công khai, tấp nập. Nạn đặt tiền giọt dầu bừa bãi ở các di tích, đền, chùa vẫn diễn ra, gây ra sự lãng phí và phản cảm. Bước vào ngôi chùa nào cũng thấy những tờ tiền lẻ đặt kín trên ban thờ, kẹp trong tay tượng Phật, nhét vào kẽ thân cây hay ném xuống ao, hồ. Ngay tại khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, khi đứng trên gác hai nhà Thái Học, mọi người đều nhìn thấy những đồng tiền lẻ đủ mệnh giá rơi đầy trên mái ngói, hồ nước. Để chấn chỉnh tình trạng này ngoài việc bổ sung kịp thời, chặt chẽ các quy định, chế tài xử phạt hoạt động đổi tiền trái phép, cần đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục ý thức của mỗi người dân khi đặt chân đến chốn linh thiêng như đền, chùa.
