Còn gì kinh khủng hơn?
Những ngày này, khi đi thực địa ở Hà Giang tìm hiểu về nạn buôn bán người đang nổi cộm ở đây, tôi đã không ít lần phải quay đi để kiềm chế cảm xúc của chính mình. Làm sao cầm lòng, khi chứng kiến nước mắt tủi nhục của hai em Nguyễn Thị Sang (quê Bắc Giang) và Hoàng Thị Lĩnh (quê Hà Nội) - nạn nhân của đối tượng Ma Ly Thành ở huyện Mèo Vạc (Hà Giang)? Làm sao có thể không phẫn nộ, khi biết đối tượng Sùng Quáng Sử (Xín Mần, Hà Giang) nhẫn tâm mang cả người vợ của mình là chị Làn Thị Hàng đi bán để lấy 13 triệu đồng ăn tiêu? Giờ chị Hàng đã về quê (ở huyện Quang Bình) sống nương nhờ mẹ đẻ, gã chồng tội lỗi đã bị trừng phạt, nhưng nỗi uất nghẹn vẫn ằng ặc trong lời chị: “Bán cả vợ đi thì còn gì kinh khủng hơn?!”.
Rồi câu chuyện của Sải Thị Liêm (ở Bản Máy, huyện Hoàng Su Phì) cũng nhức nhối không kém. Được giải cứu cách đây ít tháng, nhưng đến giờ Liêm vẫn chưa thôi hoảng loạn, sau những ngày bị bán vào một động mại dâm ở Vân Nam (Trung Quốc). Do nhẹ dạ, cô gái mới lớn tin lời tán tỉnh và yêu Hứa Văn Trưởng (trú tại huyện Vị Xuyên), đối tượng sống lang thang, từng có một tiền án. “Trưởng quen cháu do một lần đến xây nhà thuê cho bố cháu, rồi anh ấy lấy số điện thoại, nói thương cháu. Cháu đã tin và đi theo đến những nơi Trưởng bảo. Trưởng đã bán cháu… cháu sợ lắm, sợ lắm…”, giọng Liêm nghẹn lại.
Cả câu chuyện với khách xa, em không ngẩng mặt lên.
Cuộc chiến nóng bỏng
Lần theo hành trình phá án của Công an tỉnh Hà Giang, tôi được biết rất nhiều vụ án ban đầu chỉ từ một gia đình trình báo, nhưng sau đó đã khai mở cả đường dây lớn có nhiều mắt xích liên quan đến nhau. Trường hợp em Sải Thị Liêm là một điển hình. Sau khi em mất tích, bằng các biện pháp nghiệp vụ, các trinh sát đã xác định được đối tượng nghi vấn là Hứa Văn Trưởng. Qua Trưởng, bốn đối tượng khác cũng rơi vào “tầm ngắm” và chẳng bao lâu đường dây mua bán người, trẻ em đưa sang Trung Quốc, gồm: Hứa Văn Trưởng, Đinh Thị Lan, Lù Văn Xanh, Đinh Thị Bình đều trú tại huyện Vị Xuyên) và Vinh Triều Binh, trú tại Vân Nam (Trung Quốc) đã bị chặt đứt.
Hứa Văn Trưởng và đồng bọn chỉ là một trong số những đường dây bị bóc gỡ trong những năm qua, sau nhiều chuyên án lớn. Riêng từ đầu năm tới nay, Bộ đội Biên phòng Hà Giang đã phát hiện, bắt giữ 12 vụ gồm bốn đối tượng liên quan đến tội phạm mua bán người, bắt cóc chiếm đoạt trẻ em. Chương trình hành động phòng, chống tội phạm mua bán người (2011- 2015) của UBND tỉnh Hà Giang đưa ra con số 1.683 trường hợp được giải cứu, nhưng chắc khó thống kê chính xác con số những người vẫn còn “mắc kẹt”?
Theo Thượng tá Nguyễn Khánh Toàn, Phó trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (PC45) Công an tỉnh Hà Giang, tệ nạn buôn bán người ngày một trở nên nghiêm trọng ở nhiều quốc gia, chứ không riêng gì ở Việt Nam hay Hà Giang. “Chúng tôi mong cả xã hội vào cuộc, quyết liệt đánh bạt loại tội phạm này, bởi đây là công việc vô cùng phức tạp, gian nan, gây ảnh hưởng lâu dài đến an ninh khu vực, đời sống của nạn nhân và gia đình họ”, Thượng tá Toàn kêu gọi.
Trong khi đó, Đại tá Hầu Văn Lý, Giám đốc Công an tỉnh Hà Giang, đánh giá: Công tác thông tin tình hình tội phạm, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc còn gặp nhiều khó khăn; lực lượng phòng, chống tội phạm còn mỏng, thiếu kinh nghiệm. “Từ nay đến cuối năm, tình hình vẫn diễn biến phức tạp. Lực lượng công an, biên phòng tiếp tục mở các đợt cao điểm tiến công, trấn áp. Tòa án nhân dân cần phối hợp mở các phiên tòa xét xử lưu động tại địa bàn thường xuyên xảy ra tội phạm, có nguy cơ cao để phục vụ tuyên truyền, răn đe, nhằm kiềm chế tội phạm gia tăng” - ông nhấn mạnh.
Diệt cái nghèo, lạc hậu
Nhiều bị cáo trong các vụ án buôn bán người đã từng là những con người chân chất, lương thiện - cúi đầu nhận tội với lý do bán người thân đơn giản đến khủng khiếp: “Mình đang cần tiền, thì đồng ý thôi!”. Cái nghèo nàn, lạc hậu nếu không được xóa bỏ, thì lực lượng chức năng dù có cố đến mấy cũng không thể ngăn chặn hiệu quả tội phạm này. Người dân cần được pháp luật bảo vệ nhưng trước hết họ phải tự biết bảo vệ mình.
Có điều, nói như ông Trần Việt Trung - Trưởng phòng Phòng chống tệ nạn xã hội Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) Hà Giang, diệt cái nghèo cũng không phải chuyện “một sớm một chiều”. “Công tác dạy nghề ở các địa phương cần được triển khai hiệu quả hơn, đồng thời tuyên truyền để những người từng là nạn nhân được học nghề, tái hòa nhập cộng đồng, có việc làm ổn định cuộc sống”, ông Trung nêu giải pháp.
Một kênh tuyên truyền được xác định đang dần phát huy hiệu quả là Dự án Xây dựng đường dây nóng phòng, chống nạn buôn bán người, do tổ chức Jica (Nhật Bản) tại Việt Nam, phối hợp với Sở LĐ-TB&XH Hà Giang triển khai tại một số xã trọng điểm. Bà Mạc Thị Liên, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Hà Giang, cho hay: “Chúng tôi đang nỗ lực để đường dây nóng hoạt động có hiệu quả hơn, giúp trang bị thêm cho bà con kỹ năng, kiến thức tự bảo vệ mình”.
Lúc chia tay xóm Máy, huyện Hoàng Su Phì, lưu lại trong tôi là hình ảnh một em bé người H’mông có mẹ bị lừa bán. Em ốm oặt ẹo, đen nhẻm, bên người cha nghèo chán nản. Không thể trông đợi vào những phép màu. Chỉ có nỗ lực, nỗ lực hơn nữa, nỗ lực không mệt mỏi của các cơ quan chức năng mới có thể trả mẹ cho em...
