Ô cửa ấy như đôi mắt của thời gian, lặng lẽ chứng kiến dòng chảy của phố. Nó như một chứng nhân của những đổi thay, và dường như cũng đang đứng trước sự giằng co: nên giữ lại vẻ đẹp của ký ức, hay thay thế để tiện dụng hơn.
Tôi đã có ý nghĩ ấy khi đứng trước ô cửa sổ cũ của một khu tập thể ở Hà Nội. Bên trong khung gỗ bạc màu là những song sắt uốn hình hoa lá - dấu ấn đặc trưng của một thời Hà Nội sống đầy mỹ cảm. Những ô cửa ấy như đang âm thầm giữ lại hồn phố, giữa nhịp sống hiện đại luôn cuộn trào và cuốn trôi đi bao điều xưa cũ.
Ô cửa ấy tựa như ánh nhìn lặng lẽ ngóng về quá khứ, nơi lịch sử và văn hóa đô thị từng trải qua bao thăng trầm, nơi con người Hà Nội từng sống và gìn giữ vía hồn bản xứ. Chúng không chỉ là chi tiết kiến trúc, mà là tâm hồn của Hà Nội. Một tâm hồn không thể tái tạo bằng bê-tông hay kính, thép, mà chỉ có thể giữ gìn bằng sự gắn bó và trân trọng.
Những ô cửa sổ từng chứng kiến những người lính tạm biệt Hà Nội lên đường vào nam chiến đấu; từng dõi theo cô công nhân sớm tối đi về; từng lặng lẽ đồng hành cùng những người già vừa ngồi đọc báo vừa như ngóng đợi tin xa; từng quan sát những đứa trẻ sinh ra lớn lên rồi rời đi… Những ô cửa từng khép lại trong bom đạn như một sự kiên trì bền bỉ, từng vui mừng rạng rỡ mở ra khi hòa bình về. Mỗi vết nứt, mỗi lớp sơn phai là một dấu vết của lịch sử, không thể xóa nhòa.
Chịu ảnh hưởng từ kiến trúc Pháp, nhưng trong không gian văn hóa đậm đặc Hà Nội, những ô cửa ấy đã trở thành một phần không thể tách rời nơi đây, như thể chúng sinh ra để thuộc về mảnh đất này. Từ ô cửa ấy, ta bắt gặp ban thờ gia tiên, tủ chè, chạn gỗ, bếp dầu..., những vật dụng thân thuộc từng làm nên nhịp sống của người Hà Nội xưa. Những ô cửa không chỉ gần gũi mà còn trở thành một phần bản sắc, một dấu hiệu nhận diện của người Hà Nội.
Trong tiếng cót két mỗi lần mở ra, ta như gặp lại âm thanh của một Hà Nội mộc mạc, đời thường với những tiếng rao, tiếng chào hỏi, tiếng của cuộc sống. Trong cái khung cửa đã xô lệch bởi thời gian, ta thấy lại một Hà Nội khéo léo, linh hoạt trong ứng xử để hài hòa với đời sống. Giữa một Hà Nội đang ngày càng bê-tông hóa, ngột ngạt và khép kín bởi đô thị hóa, ô cửa sổ cũ như giữ lại một nhịp sống sâu lắng hơn, mật thiết hơn, giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên.
